Turgut

İsviçre’de yıllardır tartışılan bir konu var: Göçmenler için eşitlik meselesi. Bu ülkeye gelip çalışan, vergi ödeyen, sosyal hayata katılan herkesin İsviçrelilerle aynı şartlara sahip olması gerektiğini düşünmek çok doğal. Ne var ki, gerçek tablo çoğu zaman böyle değil.

Kimlikten dolayı ceza olur mu?

Geçtiğimiz yıl İsviçre Devlet Televizyonu SRF’in yayınladığı bir araştırma, aslında bu eşitsizliği gözler önüne serdi. Habere göre, araç sigortalarında göçmen sürücüler ciddi bir ek yük taşıyor. Özellikle Kosova, Kuzey Makedonya ve Türkiye’den gelen genç sürücüler, İsviçreli yaşıtlarına göre %75’e kadar daha fazla prim ödemek zorunda. Portekiz’den gelenler için bile fark %25 civarında. Buna karşılık, İsviçre’nin komşusu Almanya’dan gelen sürücülerde durum bambaşka: Onlar bazen İsviçrelilerden bile düşük prim ödüyorlar.Bu tablo, “eşitlik” kavramının sigorta sektöründe nasıl farklı işlendiğini açıkça gösteriyor. Sigorta şirketleri kendilerini “istatistik” ile savunuyor: Belirli milliyetlerden gelen sürücüler daha çok kazaya karışıyor, dolayısıyla risk yüksek diyorlar. Ama bireysel düzeyde bakıldığında bu yaklaşım bariz bir haksızlık. Çünkü dikkatli ve kurallara uyan bir göçmen sürücü, sadece pasaportundan dolayı cezalandırılıyor.Tam da bu noktada, geçtiğimiz günlerde İsviçre Halk Partisi (SVP) yeni bir tartışma başlattı. Parti, sağlık politikası için yayımladığı 28 sayfalık pozisyon belgesinde, son 25 yılda sağlık harcamalarının 40 milyar franktan 94 milyara çıktığını, bunun ekonomiye büyük yük getirdiğini öne sürdü. Çözüm olaraksa göçmenlerden daha fazla katkı payı talep ediyor. Önerilerine göre İsviçre’ye yeni gelen kişiler, ilk beş yıl boyunca en az 2000 franklık sağlık sigortası katkı payı ödemek zorunda olacak. Bugün en düşük katkı payı 300 franktan başlarken, SVP bunu neredeyse yedi kat artırmayı savunuyor. Dahası, göçmenin yaşı ne kadar büyükse, ödemesi gereken asgari katkı payının da o kadar yüksek olması gerektiğini ileri sürüyor.Bu öneri, aslında sigortadaki eşitsizliğin başka bir alanda yeniden karşımıza çıktığını gösteriyor. Araç sigortasında milliyet farkı üzerinden ayrımcılık yapılırken, şimdi de sağlık sigortasında göçmen kimliği üzerinden ek yük getirilmek isteniyor.Peki, bu adil mi? Bu ülkede yaşayan, çalışan, vergi veren, çocuklarını burada büyüten, gündelik hayatın tüm yükünü taşıyan göçmenler neden her defasında daha yüksek maliyetlerle karşı karşıya kalıyor? Ev kiralarken, restoranda yemek yerken, arabasına sigorta yaptırırken, hastanede tedavi görürken... Göçmenlerin kimliklerinden, geldikleri coğrafyadan dolayı ikinci sınıf muamele görmeleri kabul edilebilir mi?Zaten son yıllarda İsviçre’de herkesin cebi yanıyor. Ev kiraları uçtu, benzin fiyatları arttı, elektrik ve sağlık sigortası primleri rekor kırdı. Maaşların alım gücü düştü, enflasyon her haneyi zorlamaya başladı. Böyle bir ortamda, göçmenlere yönelik ekstra mali yük getirmek çözüm değil, toplumsal barışı bozan bir ayrımcılık olur.İsviçrelilerin yapması gereken, herkes için adil ve eşit şartları savunmaktır. Çünkü adalet, yalnızca pasaport taşıyanlar için değil, bu ülkenin refahına katkıda bulunan herkes için geçerli olmalı. Göçmenleri ötekileştirmek yerine, eşit yaşam standartları sunmak İsviçre’nin demokrasi ve hukuk devleti anlayışının da temel bir gereğidir.Eğer biz bu ülkede yaşıyorsak, çalışıyorsak ve vergimizi ödüyorsak, tek beklentimiz eşit muamele görmektir. Ne araç sigortasında, ne sağlık sigortasında, ne de hayatın herhangi bir alanında ayrımcılık kabul edilemez. Göçmenlerden daha fazla prim isteyen SVP’nin önerisi de, sigorta şirketlerinin milliyet farkı üzerinden uyguladığı yüksek primler de, adalet duygusunu zedeliyor.

İsviçre’de sigorta primlerinde ayrımcılık tartışması

Her kaydırma… her “swipe”... her videoya dalıp gitme bir şeyimizi alıp götürüyor aslında: odaklanma kasımızı. Fark etmeden zihnimizle yaptığımız en büyük pazarlık şu: “Bir video daha izleyeyim çıkacağım.” Sonuç? 

Zihinsel sabotaj

Yarım saat uçtu. Sonra bir bakmışız, beynimiz artık sabırsız, dikkati dağınık ve uzun cümlelere bile tahammülsüz hale gelmiş. Bunun adı tesadüf değil; bu tasarlanmış dikkat çalma ekonomisinin sonucudur.TikTok, Instagram Reels ve YouTube Shorts gibi dikey video platformları, beynin dopamin sistemini hedef alıyor. Kaydırdıkça gelen ödül uyarısı, beynin “haz arama” merkezini harekete geçiriyor ve biz aslında içerik seçmiyoruz; algoritma bizi seçiyor. Ödül belirsiz, içerik sonsuz, merak sınırsız… Bu üçlü birleştiğinde beynin mekanizması bağımlılığa otomatik geçiş yapıyor.Daha da kötüsü, kısa video izleme alışkanlığı beynin prefrontal korteksini tembelleştiriyor. Bu bölge, karar alma, odaklanma ve planlama gibi yüksek seviye fonksiyonlarımızdan sorumlu. Yani sürekli kısa içerik tüketen biri, zamanla kitap okurken sıkılmaya, film izlerken yorulmaya, çalışırken motivasyonunu kaybetmeye başlıyor. Çünkü beynin çalışma ritmi bozuluyor; uzun odak gerektiren işler “yük” gibi görünmeye başlıyor.Peki bu işin çözümü var mı? Elbette var. “Teknolojiyi düşman ilan eden çözümler” değil ama dijital irade inşa eden çözümler.İşte uygulanabilir birkaç yöntem:<ul><li>Dopamin detox değil, dopamin dengelemesi: Sosyal medya sıfırlama çılgınlıklarına gerek yok. Tüketim yerine üretimi artırmayı hedeflemek daha sürdürülebilir.</li><li>Zaman değil amaç sınırlaması: “15 dakika Reels izleyeceğim” demek işe yaramaz. Ama “Sadece yemek molasında bakacağım” derseniz beyniniz bunu daha anlamlı bulur.</li><li>Kısa içerik yerine uzun içerik eğitimi: Podcast, belgesel ve kitap gibi uzun dikkat isteyen içerikleri günlük hayatımıza küçük dozlarla eklemek odak kasını güçlendirir.</li><li>Bildirimler değil bilinçli seçim: İçeriği sen seç. Algoritmanın önüne düşeni değil, kendi merak ettiğini izle.</li><li>Tek ekran kuralı: Aynı anda hem dizi hem telefon yok. Beyne bu işkenceyi yapmayın.</li></ul>Teknoloji bizi esir almak zorunda değil. Sessizce kontrolü elinden bırakmaya izin verirseniz alır. Ama dijital hayatını bilinçle yönetirseniz, teknoloji size hizmet eder. Unutmayın, mesele süreden önce güç: zihinsel güç. Kontrol sizde olmalı.

Ödüle bağımlı beyin

Özgür

İş hayatında zaman zaman hayal kırıklığı yaşamak, umudunu yitirmek ve motivasyonunu kaybetmek çok normaldir. Beklediğin terfi bir türlü gelmiyor olabilir, arzuladığın projeye dahil olamamışsındır ya da kariyerinde yön değiştirmek istiyorsundur ama yol uzundur. 

Bazen yöneticinle yaşadığın bir anlaşmazlık, bazen de profesyonel tatminsizlik duygusu bu hayal kırıklıklarını tetikler. Ancak bu duygular seni tanımlar hale gelirse, hem performansını hem de gelişimini engeller. Oysa bu dönemi doğru adımlarla yöneterek motivasyonunu yeniden kazanabilir ve kariyerine güç katabilirsin.<h3>1. Duygularını tanı ve kabul et</h3>İlk adım, hissettiğin duyguları bastırmak yerine onları fark etmek ve adlandırmaktır. İş yerinde neden mutsuz olduğunu netleştir: Bu durgunluk mu, takdir görmeme mi, toksik bir ortam mı, yoksa yeni bir şeyler deneme isteği mi? Sebebi belirlemek, çözüm bulmanın da ilk adımıdır. Bu nedenleri yazıya dökmek ve öncelik sırasına koymak, duygusal yükünü hafifletir ve kontrolü ele aldığın hissini güçlendirir.<h3>2. Kontrol alanına odaklan</h3>Her şeyi değiştiremeyebilirsin ama kontrol edebileceklerin üzerine odaklanabilirsin. Kendi gelişimini yönetmek, yeni beceriler edinmek, ağını genişletmek ve eksiklerini gidermek senin elindedir. Bu yaklaşım seni güçsüz hissettiren durumları fırsata dönüştürür. Unutma, kariyerinin CEO’su sensin.<h3>3. Bakış açını yeniden çerçevele</h3>Aynı duruma farklı bir gözle bakmak, düşünme biçimini değiştirir. Zorlukların seni büyütmek ve öğretmek için var olduğunu hatırla. “Bu deneyim bana ne öğretiyor?” ya da “Bu süreç gelişimime nasıl katkı sağlar?” gibi sorular sormak, negatif düşünceler yerine öğrenme odaklı bir zihin geliştirir. Sabır ve tutarlılık bu noktada en önemli iki araçtır.<h3>4. Yeni hedefler belirle</h3>Şimdiye kadar işe yaramayan şeyleri değiştirme zamanı. Kendine dürüstçe bak ve kariyer hedeflerinin bugün hâlâ seni temsil edip etmediğini sorgula. Eksik kalan ne, olmazsa olmazın ne? Hedeflerini güncelle, küçük adımlarla ilerle ve her adımı kutla. Bu yolculuk, seni hayalindeki işe bir adım daha yaklaştıracaktır.<h3>5. Pozitif bir çevre kur</h3>Etrafını seni destekleyen, inanan ve gerektiğinde seni zorlayan insanlarla çevrele. Ailen, dostların, iş arkadaşların ya da bir mentor bu süreçte en büyük destekçin olabilir. Gerekirse profesyonel yardım almaktan çekinme; bir kariyer koçu ya da mentor, sana farklı bir bakış açısı kazandırabilir.Unutma, kariyer hayal kırıklıkları sadece geçici birer duraktır. Onları sahiplen, ders çıkar ve ilerlemek için kullan. Hiçbir şey sonsuza kadar sürmez; bu dönem de geçecek ve sen bu süreçten daha güçlü çıkacaksın.

Kariyer çıkmazlarını güce dönüştürme

Hülya

Sonbahar deyince çoğumuzun aklına biraz hüzün, biraz romantizm gelir. Dökülen yapraklar, erken kararan akşamlar, hafif bir iç çekiş.. Oysa İsviçre’de bu mevsim, hüzünle değil, hayatın içindeki neşeyle karşılanıyor.

Sonbaharı kutlamak

Dökülen yaprakların altında bir durgunluk değil, hummalı bir hazırlık olur. Çünkü burada sonbahar, aynı zamanda kutlamaların başladığı dönem demek. Ben de bu yıl sonbahara biraz da bu gözle bakmak istedim.Burada sonbahar başladığında doğa sanki bir resim defteri gibi açılıyor. Dağlar turuncuya, sarıya, kahverengiye boyanıyor; bağlarda üzüm kokusu havaya karışıyor. Ama işin en güzel yanı, bu mevsimin sadece doğada değil, insanlarda da bir hareket yaratması. Her köy, her şehir kendi kutlamasını yapıyor.Eylül ayıyla birlikte ülkenin dört bir yanında farklı gelenekler canlanıyor. Bağ bozumu şenlikleri, kestane festivalleri, açık hava pazarları derken İsviçre sokakları bir anda hareketleniyor. Ticino kantonunda yapılan kestane festivali, sıcak kestane kokusunun fondü tencerelerinden yükselen buharla karıştığı, rengârenk bir atmosfer yaratıyor. Lavaux’nun yamaçlarında ise şarap üreticileri, yılın ilk tadımlarını paylaşmak için kapılarını halka açıyor. Herkes bir şekilde sonbaharı yaşıyor.Ama İsviçre sonbaharının en görkemli sahnesi kuşkusuz Basel Herbstmesse. 1400’lü yıllardan bu yana süren fuar, Avrupa’nın en eski sonbahar festivali olma özelliğini taşıyor. Basel’in dar sokakları bir anda lunaparka dönüşüyor. İlk kez gittiğimde büyülenmiştim. Şehrin tam ortasında dev bir dönme dolap, ışıklar, müzik, kahkaha sesleri… Ren Nehri’nin kıyısında yürürken karamelize badem kokusu rüzgârla yüzünüze çarpıyor. Yüzyıllardır aynı coşkuyla düzenlenen bu etkinlik, aslında İsviçre’nin toplumsal belleğinde önemli bir yere sahip: bir mevsim geçişi değil, birlikte yaşamanın ritüeli gibi.Sonra yavaş yavaş hava soğuyor. Caddelerdeki ışıklar biraz daha parlak, vitrinler biraz daha süslü oluyor. Çünkü İsviçre’de sonbahar, Noel’e geçişin de habercisi. Kasım sonunda Noel pazarları (Weihnachtsmärkte) açılıyor; Zürih, Bern, Luzern derken her şehir ışıklarla donanıyor. İnsanlar ellerinde tarçınlı ve zencefilli kurabiye, sıcak şarap eşliğinde geziyor. Birine rastlayıp “soğuk değil mi?” diye sorduğunuzda, genellikle “ama ne güzel kokuyor, değil mi?” cevabını alıyorsunuz.Ve evet, sonbahar burada gerçekten güzel kokuyor. Kestane, tarçın, şarap, biraz da yağmur kokusu… İçinde hüzün yok mu? Var tabii. Ama hüzün bile burada şık bir kılıfa bürünmüş; ışıklarla, gülümsemelerle yumuşamış.Ben bu yıl kendime şöyle dedim: Sonbahar, vedaların değil; yeniden buluşmaların mevsimi. Doğaya, zamana, sevdiklerine ve en çok da kendine vakit ayır… Benim için bunun en güzel hali; Basel’in dönme dolabında, elimde sıcak kestane, yüzümde huzurlu bir gülümsemeyle anın tadını çıkarmak.

Sonbahar: Renklerin, ışıkların ve gülümsemelerin mevsimi

Ferah

Cihan

Astroloji, bazılarınca hâlâ “fal” sanılsa da insanlık tarihinin en eski ilimlerinden biridir. Çünkü astroloji doğrudan matematiğe, gözleme ve ölçüme dayanır — yani fizik ve sembol dilinin birleştiği bir bilimdir.

Yıldızların İzinde

İnsanoğlu var olduğundan beri gökyüzüne bakar; yıldızların hareketiyle mevsimleri, hasat zamanlarını ve insan doğasını okumayı öğrenmiştir.Bugün araştırmacılar, astrolojinin izlerini yalnızca kitaplarda değil, taşlarda da buluyor. Göbeklitepe’nin Sirius yıldızıyla hizalanarak inşa edildiği, Mısır Piramitleri’nin Orion Kuşağına göre konumlandığı, Nemrut Dağı’ndaki Aslanlı Horoskop’un ise Ay, Jüpiter, Merkür ve Mars’ın Regulus yıldızıyla kavuşumunu betimlediği biliniyor. Bu kabartma; M.Ö. 109 yılının 14 Temmuz günü saat 19.37’yi işaret eder ve tarihte bilinen en eski horoskop kabul edilir.İnsanlık gökyüzüne sadece bakmadı — onu taşlara, tapınaklara, medeniyetin kalbine kazıdı.Köken: Atlantis’ten Gelen BilgelikKadim efsaneler, astrolojinin köklerini Atlantis uygarlığına kadar götürür. Büyük tufandan kurtulan bilge rahiplerin göksel bilgeliği Mısır’a taşıdığı, bu mirasın ilk taşıyıcısının ise Hz. İdris olduğu anlatılır. Tarihçiler onu Yahudilik’te Hanok (Enoch), Yunan mitolojisindeki Hermes ve Mısır geleneğindeki Thot’la özdeşleştirir. “Yukarıda ne varsa, aşağıda da o vardır” sözüyle evrenle insan arasındaki yansımayı anlatmıştır. Bu nedenle gök cisimlerinin hareketlerini anlamlandıran ilk bilge yani “astrolojinin atası” kabul edilir.Hatırlatmak isterim ki &nbsp;tarih sahnesinde bilinen ilk astrolojik sistem Mezopotamya’da doğdu.M.Ö. 2000’lerde Babil rahipleri, yıldızların hareketlerini izleyerek gökyüzüyle yeryüzü arasındaki bağı çözdüler ve 12 burçlu Zodyak sistemini geliştirdiler. Bu bilgi daha sonra Pers, Mısır ve Hint uygarlıklarına yayıldı.Antik Mısır’dan Helenistik Yunan’aMısır rahipleri yıldızların döngüsünü izleyerek ilk takvimi icat etti. Bu bilgi, İskenderiye Kütüphanesi aracılığıyla Helenistik Yunan dünyasına aktarıldı.Bu dönemin en parlak ismi Claudius Ptolemy (Batlamyus, 1. yüzyıl) idi. “Tetrabiblos” adlı eseriyle astrolojiyi bilimsel bir sistem hâline getirdi; gökyüzü ve yeryüzü arasındaki ilişkileri matematikle açıkladı.Bir asır sonra, Antakyalı Vettius Valens (M.S. 2. yüzyıl) “Anthologia” adlı eserinde yüzlerce horoskopu toplayarak astrolojiyi uygulamalı bir bilime dönüştürdü.İslamiyet’in Altın Çağı8.yüzyılda Bağdat’taki Beytü’l Hikme, gökyüzü biliminin kalbi hâline geldi.&nbsp;Burada astronomi ve astroloji ayrılmaz iki kardeş ilim sayılırdı: biri gökyüzünü ölçer, diğeri anlamını çözerdi.&nbsp;Bu dönemin öncülerinden Maşa’allah (740–815), Bağdat’ın kuruluşunda görev almış, yirmiden fazla eser kaleme alarak Batı astrolojisinin temellerini atmıştır.&nbsp;Öğrencisi Ebu Ali el-Hayyat (770–835) doğum haritaları üzerine yazdığı eserlerde antik kaynakları İslam dünyasına kazandırmıştır.&nbsp;Bu bilgi zincirini Ebu Ma‘şer el-Belhî (787–886) &nbsp;sürdürdü. Batı’da Albumasar olarak tanınır ve miras bırakdığı eserleriyle astrolojiyi bilimsel temele oturtmuştur.El-Kindî (801–873) “Arapların Filozofu” olarak bilinir. Astrolojiyi felsefeyle birleştirmiştir.&nbsp; Bir sonraki yüzyılda El-Bîrûnî (973–1048) sahneye çıktı ve gök cisimlerinin hareketlerini matematiksel kesinlikle açıklayarak astrolojiyi evrensel bir bilim diline dönüştürmüştür.&nbsp;Onu izleyen Musevi bilgin İbn Ezra (1089–1167), Doğu’nun bilgisini Avrupa’ya taşımış; “Sefer Reşit Hokmah” adlı kitabı yüzyıllar sonra Fransızca ve İngilizceye çevrilerek Batı Rönesansı’na ışık tuttu.Astrolojinin ruhsal yönünü ise Muhyiddin İbn Arabî (1165–1239) temsil eder.&nbsp;“Uyanana kadar insan gezegenlerin tesirindedir; uyanmış kişi gezegenlere tesir eder” sözüyle bu ilmin özünü özetler. Fütûhât-ı Mekkiye” ve “Saatlerin Hazinesi” gibi eserlerinde gökyüzü hareketlerini insanın içsel dönüşümüyle ilişkilendirmiştir. Bu bakış açısı hem Doğu hem Batı düşüncesini derinden etkilemiştir.&nbsp;Yüzyıllar sonra bu miras Uluğ Bey (1394–1449) ile Semerkant’ta yeniden parladı. Türk hükümdar, matematikçi ve gökbilimci olan Uluğ Bey, “İlmin hükümran olduğu bir ülkenin ferdi olmayı hükümdar olmaya tercih ederim” sözüyle bilime adanmış bir hayat sürmüştür.Semerkant’ta kurduğu rasathane, dönemin en büyük gözlem merkeziydi. Hazırladığı Zîc-i Uluğ Bey cetveliyle yıldızların konumlarını olağanüstü doğrulukla hesapladı. Bugün Ay yüzeyinde bir krater onun adını taşır — çünkü Uluğ Bey, gökyüzünü yeryüzüne indiren bir bilgeydi.Osmanlı’da “İlm-i Nücûm”Osmanlı’da astrolojiye ‘İlm-i Nücûm’ denirdi ve bu ilim Osmanlı Devleti nezdinde resmen tanınırdı. Saraya müneccimbaşı olabilmek için adaylar astronomi ve astroloji eğitimi alır, ardından sıkı bir sınava tabi tutulurdu. Bu sınavı geçenler yalnızca sarayda değil, devlet nezdinde de görev yapar; takvim hazırlamak, tutulmaları hesaplamak ve savaşlar için “eşref-i saat” belirlemekle yükümlü olurlardı.Sadullah El-Ankaravî ve Hüseyin Efendi bu geleneğin önde gelen isimlerindendi. 18.⁠ ⁠yüzyılda Erzurumlu İbrahim Hakkı, “Marifetnâme” adlı eseriyle bu bilgeliği halka indirdi. Eserinde astrolojiyi tıp ve felsefeyle birleştirerek, “yıldızların dilini insanın kalbine tercüme etti.”Aynı yüzyıllarda Avrupa’da da gökyüzü yeniden keşfediliyorduGuido Bonatti (13. yy) astrolojiyi akademik sisteme taşıdı; Jean-Baptiste Morin (1583–1656), “Astrologia Gallica” adlı eseriyle matematiksel temele oturttu; William Lilly (1602–1681) ise “Christian Astrology” kitabıyla horary (soru) astrolojisini dünyaya tanıttı.Ancak 18. yüzyıldaki Fransız Devrimi’yle bilim yalnızca maddeyle sınırlanınca astroloji dışlandı.Oysa geçmişin bilginleri modern bilimin öncüleriydi. Astroloji hiçbir zaman bilime karşı olmadı; aksine astronominin kardeşi, matematiğin dili, tıbbın rehberi oldu.Sonuç? Gökyüzü Hâlâ Konuşuyor!Astroloji; Atlantis’in rahiplerinden, Hz. İdris’in kaleminden, Ptolemy’nin geometrisinden, Uluğ Bey’in rasathanesinden, İbn Arabî’nin kalbinden ve Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın hikmetinden geçerek bize ulaştı. Bu ilim, sadece yıldızlara bakmak değil — insanın evrenle kurduğu kadim bağı yeniden hatırlamaktır.Bugün hâlâ aynı gökyüzüne bakıyoruz. Unuttuğumuz şey şu: Gökyüzüne bakarken aslında kendi içimize de bakıyoruz.Oysa gökyüzü hâlâ fısıldıyor: “Yukarıda ne varsa, aşağıda da o vardır.”Astroloji hurafe ya da fal değildirİnsanın kendini tanımasına, iç dünyasını anlamasına ve hayatın döngüsünü fark etmesine yardımcı olan bir ilimdir. İnsana yalnızca geleceği değil, kendi ışığını ve potansiyelini hatırlatır — onu evrenle buluşturan eşsiz bir köprüdür.Ben, gökyüzüne gönül vermiş bir ruhum. Bu bilimi bir inanç değil, bir bilinç olarak görüyorum. Kolektife hizmet etmek, rehberlik etmek ve bu bilgiyi aktarmak — kendime adadığım en kutsal görevdir.Okumaya, öğrenmeye ve paylaşmaya; ışığın izinde yürümeye devam edeceğim.Bu yazı, kıymetli hocam Öner Döşer’in “Astroloji ve Bilim” ile “Âlimler Astrolojisi” kitaplarından ilhamla kaleme alındı.Dilerim bu satırlar okuyan her kalbe dokunur.

Atlantis’ten Osmanlı Sarayına Uzanan Astrolojinin Kadim Yolculuğu

Fatma 

Sabah alarm çaldığında, trafikte ilerlemeyen arabaların arasında, iş yerinde gecikmiş bir maili okurken, ya da markette uzayan kasada beklerken… Belki farkında bile olmadan dudaklarımızdan dökülüverir: “Yine mi böyle?”, “Of ne şanssızım!”, “Her şey üst üste geliyor.” Oysa bu kısa cümleler, günün sadece havasını değil, tüm enerjimizi de yönlendirir.

Kendinize bir hedef koyun...

Şikayet etmek, zihnin en sinsi alışkanlıklarından biridir. Dış dünyayı suçlarken iç dünyayı yavaş yavaş tüketir. Beyin her şikayeti kaydeder, “tehlike” veya “olumsuzluk” sinyali olarak algılar. Bu durum kortizol seviyesini yükseltir; stres artar, bağışıklık zayıflar, beden alarm durumuna geçer. Yani, bir şikayet sadece dilimizden çıkan bir cümle değildir, hücrelerimize kadar işleyen bir kimyasal tepkimedir.Ruhsal düzeyde ise şikayet, kişinin kendini kurban rolüne hapsetmesidir. O noktada birey, koşulların değil, koşulların bireyin yönettiği bir hayat yaşamaya başlar. Şikayet eden zihin çözüm aramaz; sadece sorunu büyütür, çünkü odağı sürekli eksik olana çevrilmiştir. Buna karşılık, şikayet etmeyen bir insan her olayı bir veri olarak görür. “Bu durum bana ne anlatıyor?” diye sorar. Böylece aynı olay, birinde yük olurken, diğerinde bir gelişim aracına dönüşür.İlişkilerde de fark dramatiktir. Sürekli şikayet eden biri, çevresine farkında olmadan düşük bir enerji yayar. İnsanlar bu titreşimi hisseder ve uzaklaşır. Oysa minnettarlıkla, çözüm diliyle konuşan biri, çevresinde güven, huzur ve saygı yaratır. Kariyer açısından bakıldığında da tablo benzerdir. Şikayet eden bir çalışan, üretkenliğini düşürür, yenilikten korkar, kurum içi itibarı zedeler. Oysa aynı koşullarda bile çözüm odaklı bir profesyonel, fark yaratan kişidir; çünkü odağını problemde değil, potansiyelde tutar.Bir gün boyunca hiç şikayet etmemek kulağa basit ama derin bir farkındalık deneyimi gibi gelebilir. Fakat bu deneyim, zihinsel kaslarımızı yeniden eğitir. Düşünceleri filtrelemeyi, duyguları yönetmeyi, enerjiyi korumayı öğretir. Her şikayeti bir “farkındalık alarmı” olarak görmeyi seçtiğinizde, zihninizin dili değişir. Zihin değiştiğinde, hayatın tonu da değişir.Peki siz, bugün sadece bir günlüğüne, hiçbir şeyden şikayet etmeden yaşamayı deneyebilir misiniz? Belki de bu basit deney, sandığınızdan çok daha fazlasını dönüştürür: sizi, ilişkilerinizi, bedeninizi, hatta geleceğinizi.Bu hafta kendinize küçük ama güçlü bir hedef koyun!Sadece bir gün. O gün boyunca şikayet cümleleri yerine gözlem yapın, yargı yerine merak koyun, olumsuzluk yerine öğrenme fırsatı arayın. Günün sonunda fark edeceksiniz ki, değişen olaylar değil, onları yorumlama biçiminizdir.Belki de farkındalık, daha iyi bir hayatın ilk sessiz adımıdır.Sevgiyle

Bir gününü hiç şikayet etmeden geçirebilir misin?

Nur Hayat

Mustafa

İsviçre’de çok sayıda genç, iyi bir eğitim ve deneyime sahip olmasına rağmen iş bulmakta zorlanıyor. Sosyal medyada paylaşılan hikâyeler, bu durumun yaygınlaştığını gösteriyor.

Gençler eğitimli ama işsiz

Zürihli bir içerik üreticisi, TikTok’ta paylaştığı videoda sekiz aydır iş aradığını anlatıyor. “24 yaşındayım, meslek eğitimi aldım, lise sonrası meslek diplomasına sahibim, deneyimim var ama 170’ten fazla başvuruya rağmen hâlâ iş bulamadım,” diyor. Videonun altına yüzlerce kişi benzer deneyimlerini yazmış. Bazıları aylarca, hatta yıllarca iş aradığını söylüyor.Personel uzmanı Marc Koller, “Şu anda iş arayan sayısı uzun zamandır görülmemiş seviyede” diyor. Özellikle kamu hizmeti ve idari işlerde rekabetin çok arttığını belirtiyor. Eskiden bir pozisyon için haftada ortalama 30 başvuru gelirken, artık bu sayı birkaç gün içinde 100’ü geçiyor.Gençler, “nitelikli eleman açığı” söylentisine rağmen bundan yeterince fayda sağlayamıyor. Koller’e göre sanayi, inşaat ve sağlık sektörlerinde hâlâ açıklar var, ancak ofis ve hizmet sektörlerinde arz talebin çok üzerinde.Uzmanlar, sorunun bir kısmının beklentilerin uyuşmamasından kaynaklandığını söylüyor. Gençler esnek çalışma ve daha yüksek maaş isterken, şirketler deneyimli ve hemen verim alabilecek çalışanlar arıyor. Personel danışmanı Karin Signer da, maliyet baskısı altındaki firmaların “daha az eğitimle işe hemen adapte olabilecek kişileri” tercih ettiğini ifade ediyor.

İş bulmak gençler için her zamankinden zor

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre, İsviçre’de şu anda yaklaşık 200 bin mülteci bulunuyor. Bu, ülke tarihinde ulaşılan en yüksek sayı.

Mülteci sayısı

Yaklaşık 70 bin kişi, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısından kaçıp İsviçre’ye sığındı. Bu kişiler “mülteci benzeri durumda olanlar” olarak tanımlanıyor.Toplam mülteci sayısının artmasına rağmen, son dönemde yapılan sığınma ve koruma başvurularında azalma yaşandığı bildiriliyor. Ancak mevcut mülteci nüfusu tarihi bir seviyeye ulaşmış durumda.UNHCR verilerine göre, İsviçre nüfusunun yüzde 2’sinden fazlası mülteci. Bu oranla ülke Avrupa sıralamasında 10. sırada yer alıyor. Karşılaştırma yapmak gerekirse, Kıbrıs’ta oran yüzde 5, Çekya’da 3,6 ve Almanya’da 3,3.Ayrıca bu yıl, resmî mülteci statüsüne sahip kişilerin sayısı ilk kez 100 bini geçti. Bu kişiler, İsviçre yasalarına göre yaşamı, özgürlüğü veya güvenliği tehdit altında olan bireyleri kapsıyor.Yüksek mülteci sayısı, federal hükümet, kantonlar ve belediyeler için ciddi bir zorluk oluşturuyor. Birçok bölgede durumun “gittikçe zorlaştığı” belirtiliyor. Yetkililer, mevcut sorunları çözmeyi hedefleyen yeni bir sığınma stratejisi üzerinde çalışıyor.&nbsp;&nbsp;

İsviçre’de mülteci sayısı tarihi seviyeye ulaştı

Uber'ın Zürih'te yeni bir rakibi oldu – ve bu nedenle fiyatları düşürdü. Bunun bedelini, daha az kazanan sürücüler ödüyor. Pazartesi günü Albisgütli'nde bir mesaj vermeyi planlıyorlar. Ve o gün hiç yolcu kabul etmeyecekler.

Zürih'te ulaşım durdu

Pazartesi günü Zürih'te bir Uber çağırmayı planlayanlar muhtemelen araç bulamayacak: ABD'li araç hizmetinin sürücüleri, mevcut çalışma ve ücret koşullarına dikkat çekmek için o gün bir protesto için bir araya gelmek istiyor. Blick'in elinde bulunan bir yazıya göre, 800 ila 1000 Uber sürücüsü sabah 08.00 ile 09.00 saatleri arasında Albisgütli park alanında toplanacak. Blick'in ayrıca öğrendiğine göre: Protestocular tüm gün boyunca yolcu da kabul etmeyecek!Protestonun nedeni, "düşen yolculuk ücretleri, artan işletme maliyetleri ve diğer kantonlardan ve Avrupa yurtdışından gelen sürücülerin artan rekabeti" olarak belirtiliyor. Mesleki durumun bu nedenle sürücüler için daha da kötüleştiği ifade ediliyor.Rakip Bolt nedeniyle daha düşük fiyatlarUber sürücüleri için durum, bir fiyat savaşı nedeniyle gerginleşmiş görünüyor. Estonya merkezli şirketin vaadiyle, Bolt mobilite şirketi de Mayıs 2024'ten beri Zürih'te araç hizmeti sunuyor – Uber gibi, sadece biraz daha ucuza. ABD'li pazar lideri, Bolt'un yarattığı yeni rekabete daha düşük fiyatlarla yanıt verdi – ve bu da sürücülerin kazançlarını düşürdü.Sendika Syna'dan Daniel Zoricic (51), Uber sürücüleri için durumun ne kadar güvencesiz olduğunu iyi biliyor. "Uber'ın mevcut fiyatlarıyla artık bir kazançtan söz edilemez. Sürücüler bu işe para koyuyor" diyor. Zoricic bir örnek veriyor: 43 kilometrelik bir yolculuk için bir sürücü 46 Frank almış.Sendika desteği henüz bekliyorSendikacıya göre bu, fazlasıyla yetersiz. "Uber ve Bolt arasındaki güç savaşı, sürücülerin sırtından yürütülüyor" diye eleştiriyor. Uber sürücüleriyle temas, birkaç gün önce kendisine gelip sıkıntılarını anlatmalarıyla kurulmuş. Syna, sürücülerin eylemine resmi desteğini henüz açıklamadı. "Bir sendika olarak sürücüleri destekleyip destekleyemeyeceğimizi içeride halen inceliyoruz" diye ekliyor Zoricic.Kesin olan bir şey var: Uber sürücülerinin artık sabrı taştı. Kazançlarının giderek azalmasını daha fazla kabul etmek istemiyorlar. Ve bu yüzden Albisgütli'nde bir mesaj vermek istiyorlar. Uber, Blick'in bir soruşturmasını cuma günü yanıtladı. Grebe sakin yaklaştıklarını belirttiler. Ve: “Bağımsız, lisanslı sürücüler, bireysel fiyatlarını istedikleri zaman ayarlama olanağına sahiptir. Böylece piyasa dinamiklerine bağımsız olarak yanıt verebilirler.”

Uber sürücüleri isyanda: Bolt rekabeti ücretleri vurdu!

Federal Konsey, acil durumlarda nüfusu uyarmak, alarme etmek ve bilgilendirmek için cep telefonlarını da kullanmak istiyor. Bu yenilikler için gerekli olan yasa uyarlamalarını 2 Şubat 2026 tarihine kadar görüşe açtı. Nüfus ve Sivil Savunma Yasası'nın uyarlanması gerekiyor.

Yeni alarm sistemi yolda

Cell Broadcast'in tanıtılması planlanıyor. Bu sistem, belirli bir bölgedeki tüm akıllı telefonlara kısa bir metin iletebiliyor. Federal Konsey'in açıklamasına göre, acil alarmlar ve uyarılar bu şekilde yayılacak.Cell Broadcast nasıl çalışıyor? Federal hükümet acil bir durumda mobil operatörleri alarme ediyor, onlar da tek tek antenler üzerinden önceden hazırlanmış uyarılar gönderiyor. Alarm, antenin yayın alanındaki cihazlarda anında beliriyor. Cep telefonu alarmı, açık olan ve etkilenen bölgedeki tüm telefonlar tarafından alınıyor.Bunun için tüm mobil ağların teknik olarak yükseltilmesi gerekiyor; her ağın yüksek oranda kullanılabilir bir "Cell Broadcast Center"a (CBC) ihtiyacı var. Bu merkez, mesajları alıyor ve belirli bir bölgedeki cep telefonlarına gönderiyor. Federal Konsey, birkaç komşu ülkenin halihazırda böyle bir sisteme sahip olduğunu yazıyor.Acil durum radyosu kapatılıyor Ülkedeki sirenlerden artık yalnızca kantonlar sorumlu olacak ve aynı zamanda onları finanse edecekler. Federal Konsey, birkaç yıl önce kararlaştırılan federal merkezileştirmenin istenen etkiyi getirmediğini belirtiyor. Zira sirenler yerel olarak planlanıyor, kuruluyor, bakımı yapılıyor ve ayrıca yeniden sökülüyor.Ancak federal hükümet, tek tip, güvenli bir siren uzaktan kumanda sistemi sağlamaya devam edecek. Bu amaçla, mevcut sistemin yerini 2035 yılına kadar yeni bir uzaktan tetikleme sistemi alacak. Buna uygun olarak Nüfus Koruma Yasası değiştirilecek.Federal Konsey, VHF tabanlı acil durum radyo sistemini kapatmak istiyor. Yılda yaklaşık 20 milyon Frank işletme maliyeti göz önüne alındığında, bu sistemin çok az şey getirdiğini belirtiyor. Acil durum radyosunun artık modasının geçtiğini söylüyor. Günümüzde hızlı ve yerel olarak alarm verilebilmesi gerekiyor. Bunun için cep telefonlarına bildirimlerin yanı sıra, radyolara yayın yükümlülüğü olan bildirimler de araçlar arasında yer alıyor.Alertswiss uygulaması kalıyor Federal Konsey, Alertswiss web sitesini ve uygulamasını korumak ve erişilebilirliğin sağlanması ile içeriklerin ağ alımı olmadan cep telefonunda kullanılabilir olması için daha da geliştirmek istiyor. Ancak bunun için yasal temellerin uyarlanması gerekmiyor.Sistemlerin değer koruması ve daha da geliştirilmesi, Alertswiss'in geliştirilmesi ve acil durum radyosunun sökülmesi için federal hükümet, 2035 yılına kadar yaklaşık 411 milyon Frank maliyet öngörüyor. Bunun yaklaşık 269 milyon Frank'ı yeni ihtiyaç duyuluyor. Gerekli taahhüt kredileri hakkında parlamentonun karar vermesi gerekecek.

Acil durumlarda nüfusu uyarmak için yeni yöntem

"Elinizde ideal mesleğinizin yazılı olduğu kart var mı?" diye soruyor ortaokul öğretmeni Sven Wellauer sınıfına. Uster'deki Krämeracker'deki sekizinci sınıf öğrencileri, sayısız meslek kartının önünde şaşkın duruyor. Seçim büyük: İsviçre'de 250 farklı çıraklık mesleği var.

Erken meslek seçimi 

İsviçre'deki gençlerin üçte ikisi bir stajı seçiyor - ve bu nedenle henüz 14 yaşındayken hayatlarının en önemli kararlarından birini vermek zorunda kalıyor. Hiçbir ülkede gençler, İsviçre'deki kadar erken yaşta meslek seçimiyle bu kadar meşgul olmuyor.Video görüşmeleri, 'eşleştirme günleri' ve daha fazlasıVe gereksinimler artıyor. Gençlerin bugün, sadece staj yeri gözlemlemek (Schnupperlehre) için bile kapsamlı bir başvuru dosyası sunmaları gerekiyor. Öğrencilerini derste yoğun bir şekilde destekleyen Wellauer, "Artık sadece bir telefon araması yeterli olmuyor" diyor.Bu artan beklentiler öğretmeni endişelendiriyor. Çünkü birçok şirket artık multicheck testleri, başvuru videoları talep ediyor veya dahili testler yapıyor. Wellauer, bunun özellikle daha düşük performans gösteren öğrenciler için bir handikap olduğunu söylüyor: "Bazı öğrencilere, kendilerini yerinde gösterme şansı verilmelidir."Evden yardım almadan zorBazı sınıf arkadaşlarının aksine, Andri Foster ne istediğini biliyor: bir banka veya sigorta stajı. Hırslı: "Çok fazla baskı altında olsam bile kendime hep şunu söylüyorum: Bunu başaracaksın!" Yaz tatilinden önce bile, günlerce laptopun başında oturdu, başvurular yazdı ve başvuru videoları çekti.Kendisine babası destek oluyor: "Eğer evde yardım yoksa, bunu son derece zor hayal ediyorum" diyor. "Biz bile her şeyi zamanında halletmenin sınırlarına geliyoruz."Şirketler giderek daha erken işe alıyorSadece gençler için değil, şirketler için de çaba büyük. Siemens gibi büyük stajyer işverenleri yılda birkaç bin başvuru alıyor. Siemens'te eğitim sorumlusu Melanie Fahrner, bir başvuru sahibinin gerçekte ne kadar iyi olduğunu anlamanın giderek zorlaştığını söylüyor: "Birçok başvurunun yapay zeka kullanılarak hazırlandığını tespit ediyoruz" diyor ve yeni getirilen bir seçim aşamasını, yani video görüşmesini haklı çıkarıyor.Ayrıca şirketler giderek daha erken işe alım yapıyor. Siemens'te mesleki eğitim başkanı Michele Marchesi, "Kısmen, gençlerin henüz sekizinci sınıfta olmalarına rağmen yaz tatillerinden önce başvurmaları gerekiyor" diyor. "Onlara, gerçekten kendilerini yönlendirmeleri için ihtiyaç duydukları zamanı çalıyorlar."Siemens'te video görüşmelerinde ikna edenler, değerlendirme gününe (assessment day) davet ediliyor. Başvuru sahipleri dörtlü gruplar halinde test ediliyor. Metin yazma, bireysel görüşmeler ve grup çalışmaları buna dahil. Örneğin, 15 dakika içinde birlikte bir bilye yolu inşa etmek.Andri Foster da bir değerlendirme gününe katılmak zorunda - Zurich Sigorta'da. İşler iyi gidiyor ve bir kabul alıyor. Ancak hemen evet demiyor, çünkü birden fazla seçeneği aynı anda yürütüyor. İki hafta sonra Zürcher Kantonalbank'tan kabul alıyor. Bu staj yerini kabul ediyor. Ancak herkesin durumu böyle değil. Sınıfında hala 15 kişi arayışını sürdürüyor.&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;

Staj yeri arayan gençler üzerindeki baskı artıyor

İsviçre’de 2500’den fazla doktor, uzmanlık belgeleri olan FMH unvanlarını yaklaşık bir yıldır alamıyor. Gecikmeler nedeniyle kariyer ilerlemeleri durma noktasına gelen doktorlar, hukuki süreç başlatarak çözüm talep ediyor.

Doktorlar gelir kaybı yaşıyor

İsviçre’de 2500’den fazla doktor, tıbbi uzmanlıklarının resmi olarak tanınması için gerekli olan FMH unvanını bir yıldan uzun süredir bekliyor. Uzmanlık belgesi sürecindeki gecikmeler nedeniyle mağduriyet yaşayan hekimler, “Relève Médicale Suisse” (İsviçre Tıp Nesli) adıyla bir araya gelerek hukuki mücadele başlattı.Doktorların oluşturduğu dernekten yapılan açıklamada, son yıllarda FMH uzmanlık belgesi sürecindeki bekleme süresinin giderek uzadığı belirtildi. Daha önce 2–3 ay süren başvuruların bugün 12 ayı aşan bir gecikmeyle sonuçlandığı ifade edildi. Dernek, bu konuda birçok kez İsviçre Tıp Eğitimi Enstitüsü’ne (ISFM) başvuru yapılmasına rağmen hiçbir çözüm üretilemediğini vurguladı.<h4>Parlamento da konuyu görüştü ancak çözüm çıkmadı</h4>Gecikmeler, Federal Parlamento’ya da taşındı. Bekleme sürelerinin azaltılmasına yönelik verilen bir önerge, Federal Konsey tarafından reddedildi. Hükümet, ISFM’nin gerekli adımları attığını ve sorunun yakında çözüleceğini savundu. Ancak aradan geçen zamana rağmen herhangi bir ilerleme kaydedilmedi.<h4>Doktorlar gelir kaybı yaşıyor</h4>FMH unvanı olmadığı için mesleki ilerlemesi duran doktorlar hem kariyer kaybı hem de maddi kayıp yaşıyor. Üniversite Hastanesi CHUV’de görev yapan Antoine* isimli doktor, aylardır başvurusunun sonuçlanmasını beklediğini belirterek şunları söyledi:“FMH olmadan klinik şefi olamıyorum. Bu da aylık yaklaşık 1000 frank gelir kaybına yol açıyor. Üstelik uzmanlık onayı için bizden 4000 frank ücret alınıyor. Buna rağmen bir yıl beklemek zorunda kalmak büyük bir saygısızlık.”<h4>ISFM’ye ihtarname, Federal İçişleri Bakanlığı’na dava</h4>Relève Médicale Suisse Derneği, 150 doktor adına ISFM’ye resmi ihtarname gönderdi. Dernek, en geç 31 Ekim’e kadar tüm bekleyen unvanların verilmesini ve 4000 franklık uzmanlık onayı ücretinin kaldırılmasını talep ediyor. Ayrıca dernek, ISFM’yi denetlemekle yükümlü taraf olan Federal İçişleri Bakanlığı (DFI) hakkında da şikâyette bulundu. Açıklamada federal makamlara şu çağrı yapıldı:“ISFM’deki işleyiş bozukluklarının acilen giderilmesi ve uzmanlık başvurularının hızlandırılması için federal makamları göreve çağırıyoruz.”Uzmanlar, sorunun devam etmesi halinde İsviçre’de sağlık hizmetlerinde personel krizinin büyüyeceği uyarısında bulunuyor.

İsviçre sağlık sisteminde alarm: FMH gecikmesi tıp kariyerlerini felç etti

İsviçre'de çocuk ve gençler için hizmet veren ücretsiz danışma hattı 147'ye, zorbalık ve siber zorbalık şikayetleriyle yapılan çağrılar rekor seviyeye ulaştı. Verilere göre, geçen yıl zorbalık nedeniyle 600 çağrı alındı ve bu sayı 2019'a göre %70'lik dramatik bir artışa işaret ediyor.

Okullarda sessiz kabus

Zorbalığın Yeni Yüzü: Dijital PlatformlarUzmanlara göre zorbalık artık sadece okul koridorlarıyla sınırlı değil. Siber zorbalık; TikTok, Instagram gibi sosyal medya platformlarının yanı sıra, sınıf sohbet grupları ve oyun platformları gibi dijital alanlarda da yaygınlaşıyor. Zorbalık uzmanı Bettina Dénévraud, "Zorbalık fiziksel mekanlardan dijital dünyaya taşınarak daha geniş bir alana yayıldı" diyor.Zorba Profili: Güvensizlik ve Aile DinamiğiAraştırmalar, zorbalık yapan kişilerin genellikle kendi güvensizliklerini bastırmak için bu yola başvurduğunu gösteriyor. Dénévraud, "Zorbalar, başkaları üzerinde güç kurarak kendi eksikliklerini telafi etmeye çalışıyor. Bu onlara geçici bir güç ve üstünlük hissi veriyor" açıklamasını yapıyor.Aile ortamının da zorbalık davranışları üzerinde önemli bir etkisi bulunuyor. Yapılan çalışmalar, zorba çocukların aile içinde genellikle kendilerini baskı altında veya değersiz hissettiklerini ortaya koyuyor. Daha da endişe verici olan, zorbalığa maruz kalan bazı çocukların, ortam değiştirdiklerinde bu kez zorba rolünü üstlenebilmeleri.Yaşam Boyu Süren EtkilerZorbalığın kurbanlar üzerindeki etkileri derin ve kalıcı olabiliyor. Uzmanlar, zorbalığa maruz kalan çocuklarda karın ağrısı, baş ağrısı, uyku problemleri gibi psikosomatik şikayetlerin yanı sıra, depresyon ve kendine zarar verme davranışlarının görülebildiğini belirtiyor. En önemli ve kalıcı etki ise özgüven eksikliği olarak ortaya çıkıyor ve bu durum mağdurları yetişkinlik döneminde de etkilemeye devam ediyor.Çözüm Yolları ve Ebeveynlere TavsiyelerZorbalıkla mücadelede en kritik adımın, çocukların yetişkinlerle açıkça konuşabilmesi olduğu vurgulanıyor. Dénévraud, "Çocuklar kendilerini bu durumdan kurtaramaz. Ebeveynler, öğretmenler ve uzmanlarla iletişim kurmak çok önemli" diye ekliyor.Ebeveynlere ise şu tavsiyelerde bulunuluyor:<ul><li>Çocuğa empatiyle yaklaşmak ve duygusal tepkilerden kaçınmak</li><li>Durumu okul yetkilileriyle görüşmek</li><li>Davranışların tolere edilmeyeceğini net bir şekilde belirtmek</li></ul>Uzmanlar, zorbalıkla mücadelenin sadece aile içinde çözülemeyeceğinin, okulların ve uzman kuruluşların bu süreçte aktif rol alması gerektiğinin altını çiziyor. Erken müdahale ve sınırların net bir şekilde belirlenmesi, zorbalık döngüsünü kırmak için hayati önem taşıyor.&nbsp;

Her 10 çocuktan 6'sı okulda zorbalıkla karşı karşıya 

İsviçre kantonlarının çoğu, 2026 bütçesinde açık öngörüyor. Genellikle ihtiyatlı bütçeleyen kantonların nihai hesapları daha iyi çıksa da, bu negatif bütçeler kanton maliyelerinin artan baskı altında olduğunun bir göstergesi olarak yorumlanıyor.

Seçmenler ceplerini düşünerek oy kullanmaya başladı

Kanton Maliye Müdürleri Konferansı, Mayıs 2023'te kanton bütçelerinin önümüzdeki yıllarda çok sayıda zorlukla karşılaşacağı uyarısında bulunmuştu. Gerekçeler arasında federal bütçenin rahatlatılması, artan sağlık maliyetleri ve 28 Eylül'de halkoyuyla kaldırılan kira değeri vergisi (Eigenmietwert) yer alıyor.Kira değeri vergisinin kaldırılması, 13. AHV maaşı, Ticino kantonunda sağlık sigortası primlerine tavan getirilmesi, Zürih kentinde indirimli toplu taşıma... Görünüşe göre İsviçreli seçmenler artık kamu yararından çok kendi ceplerini düşünerek oy kullanıyor. GFS Bern'den siyaset bilimci Lukas Golder da bu eğilimi doğruluyor.İşte bu oy verme davranışı, kantonların maliyelerini de zorluyor. Özellikle Ticino'yu. Ticino kantonu, 2026 için 97.4 milyon Frank açık öngörüyor. Yıllardır mali sıkıntılarla boğuşan kanton, Eylül sonunda kabul edilen ve daha fazla prim sübvansiyonu ile sağlık sigortası primlerinde vergi indirimini talep eden iki halk inisiyatifinin, her yıl ekstra 350 milyon Frank'a mal olabileceğini hesaplıyor. Çok daha yüksek açıklar kapıda ve bu durum vergi artışlarını gündeme getiriyor.Ticino, devletin kasasını zorlarken bireyleri rahatlatan kanton inisiyatifleriyle yalnız değil. Basel-Landschaft ve Basel-Stadt kantonlarında da benzer halk girişimleri söz konusu. Hepsi popüler ve sandıkta kabul şansları yüksek.Basel-Landschaft Kantonu Maliye Direktörü Anton Lauber, bu durumu 'kendi kendine hizmet' olarak adlandırmayacağını, ancak İsviçrelilerin giderek daha fazla "Rahatlamak için parayı nereden bulurum?" sorusunu sorduğunu belirtiyor. Lauber, "Temelde herkes istediğini alabilir, ancak finansman konusunda eskisinden daha az düşünüldüğüne dair yeni bir zihniyet olduğunu gözlemliyorum" diye ekliyor.Basel-Landschaft Maliye Direktörü, tüm risklere rağmen kantonunun ekonomik gücü sayesinde birçok ek maliyeti karşılayabildiğini de vurguluyor. Her iki Basel kantonu da olası maliyetleri ve inisiyatiflerin sonuçlarını mümkün olduğunca hesaba katıyor. Ticino ise kendi açığını bir şekilde yönetmek zorunda.

Vergi indirimleri ve sağlık giderleri Kanton bütçelerini sarsıyor

Zürih-Winterthur demiryolu hattının dört hatlı sisteme genişletilmesi projesi, Federal Ulaştırma Dairesi (BAV) tarafından onaylandı. 

4 hatlı sistem yolda!

Projenin kalbinde, dokuz kilometre uzunluğundaki Brüttenertunnel bulunuyor. Proje kapsamında 2026 yılında inşaat çalışmalarının başlaması planlanıyor.Projeye karşı 200'ün üzerinde itiraz yapılmış olsa da, BAV bu itirazların büyük çoğunluğunun çözüme kavuşturulduğunu açıkladı. Plan onayına karşı 30 gün içinde Federal İdare Mahkemesi'ne itiraz edilebilecek.Herhangi bir gecikme yaşanmazsa, yeni hattın 2037 yılında hizmete girmesi hedefleniyor. 2014 fiyat bazına göre toplam maliyetin 3.3 milyar İsviçre frangı olacağı belirtiliyor. Kapasite artışı, parlamentoda 2019 yılında onaylanmıştı ve bu nedenle ETH Zürih'in yakın zamanda açıkladığı "Ulaşım '45" değerlendirmesinin dışında kaldı.Proje kapsamında, Brüttenertunnel'in kuzey girişi Winterthur'daki Tössmühle'de, güney girişi ise Dietlikon ve Bassersdorf bağlantılarıyla inşa edilecek. Winterthur-Töss, Dietlikon, Bassersdorf ve Wallisellen istasyonları da bu kapsamda genişletilecek. Mevcut Effretikon üzerinden geçen hat, yıllardır kapasite sorunu yaşıyor.Bu genişletme çalışmaları, uzun mesafe tren seferlerinde seyahat sürelerinin kısalmasını ve bölgesel hatlarda daha fazla bağlantı imkanı sağlamayı amaçlıyor. Brüttenertunnel, federal hükümetin "2035 Genişletme Aşaması" olarak adlandırılan ve Zürih kantonundaki Stadelhofen İstasyonu'nun genişletilmesi gibi diğer önlemleri de içeren 13 milyar frank tutarındaki yatırım paketinin bir parçası. Proje, federal demiryolu altyapı fonu tarafından finanse ediliyor.

Dev tünel onaylandı: Zürih-Winterthur hattı 2037'de devrim yaşayacak!

Kilo verme iğneleri için yapılan maliyet karşılama talepleri, İsviçre'deki sağlık sigortası şirketlerine baskı yaratıyor. 

Sigorta şirketleri personel alıyor!

SRF'nin tüketici programı "Espresso"nun bir anketine göre, CSS'de 2024'te ilaç tedavileri için yapılan 45.000 maliyet karşılama talebinin dörtte biri, 2025'te ise tüm taleplerin üçte biri kilo verme iğneleri içindi. Helsana ve Swica'da da taleplerin üçte biri, Groupe Mutuel'de dörtte biri, Visana'da ise her yedi talepten biri bu kalemden. Diğer sigortacılar kesin rakam vermiyor.Sigorta şirketleri bu durumu "çok büyük zorluk", "yüksek" veya "önemli yük" olarak nitelendiriyor. Başvuruların incelenmesi "çok yoğun bir çaba" gerektiriyor. Sigortacılar, Federal Sağlık Ofisi'nin (BAG) karmaşık kriterlerini ana neden olarak gösteriyor. Helsana, başvuruların gerekli bilgileri tam içermemesinin ve ek soruşturmaların iş yükünü artırdığını belirtiyor. KPT ise kriterleri karşılamayan birçok başvuru alıyor ve reddedilen başvuruların anlaşılmaması ve yeniden değerlendirme taleplerine yol açtığını ifade ediyor.On büyük sigortacının yarısı, bu taleplerle başa çıkmak için personel sayısını artırdı. Neredeyse tümü, acil vakaları (kanser ve diğer ciddi hastalıkların tedavisi için yapılan başvurular) önceliklendirmek amacıyla süreçlerini optimize ediyor ve triyaj uyguluyor. Tüm sigortacılar, artışa rağmen acil başvurularda gecikme olmadığını vurguluyor.Sigorta derneği Prio Swiss, kriterlerin daha net ve basit hale getirilmesini talep ediyor. BAG ise kriterlerin, kaliteli, sürdürülebilir ve ekonomik bir obezite tedavisi sağlamak ve etkisiz tedavileri sonlandırmak için önemli olduğunu savunuyor. Bununla birlikte BAG, sigortacılar, meslek birlikleri ve ilaç şirketleriyle "kriter metninin netleştirilmesini" değerlendirdiğini, ancak kriterlerin basitleştirilmesinin daha geniş bir ilaç geri ödemesine veya tedavi kalitesinin olumsuz etkilenmesine yol açmaması gerektiğini belirtiyor.

Sağlık sisteminde kilo verme krizi: Bütçeler zorlanıyor!

İsviçre’de genç yetişkinler, geçmiş kuşaklara kıyasla ailelerinin yanında daha uzun süre yaşamayı tercih ediyor. Federal İstatistik Ofisi’nin (OFS) açıkladığı verilere göre, nüfusun yarısı aile evini ortalama 23,7 yaşında terk ediyor. 

Erkekler daha geç ayrılıyor,

Bu yaş, önceki kuşaklara göre yaklaşık iki yıl daha geç.Araştırmada 1988-2007 yılları arasında doğanlar ile 1968-1987 arasında doğanların yaşam alışkanlıkları karşılaştırıldı. Farkın en belirgin olduğu yaş grubu 20 yaş. Bu yaşta gençlerin yalnızca yüzde 19,1’i aile evinden ayrılmış durumda. Eski kuşakta ise bu oran yüzde 30,1 idi. 30 yaşına gelindiğinde iki grup arasındaki farkın azaldığı görüldü.Gençlerin büyük bölümü 20 ile 30 yaş arasında ebeveynlerinden ayrılıyor. Ortalama olarak:<ul><li>20 yaşında gençlerin dörtte biri,</li><li>25 yaşında yaklaşık yüzde 70’i,</li><li>30 yaşında ise yüzde 90’ı kendi evinde yaşamaya başlıyor.</li></ul>OFS’ye göre bir kişinin aile evinden ayrılmış sayılması için ebeveynleriyle haftada en fazla üç gün birlikte yaşaması gerekiyor.<h3>Erkekler daha geç ayrılıyor</h3>Cinsiyet farkı araştırmanın önemli bulgularından biri. Erkeklerin yarısı aile evini 23,4 yaşında terk ederken, bu yaş kadınlarda 21,9. Eğitim seviyesi yükseldikçe bu farkın kısmen azaldığı belirtiliyor.<h3>Dil bölgeleri ve köken etkili</h3>Ulusal farklılıklar da dikkati çekiyor. 20 yaşındaki İsviçre pasaportuna sahip gençlerin aile evini terk etme oranı, yabancı kökenli gençlere göre daha düşük. Bölgeler arasında ise İsviçre İtalyanca bölgesi, gençlerin aile yanında en uzun süre kaldığı bölge konumunda. İsviçre Almanca ve Romand bölgelerinde aileden ayrılma daha erken yaşta gerçekleşiyor.<h3>Aile bağları güçlü kalıyor</h3>Aile evinden ayrılan genç yetişkinlerin büyük kısmı anne babalarına yakın yaşamayı tercih ediyor. 20-39 yaş grubundakilerin yüzde 22’si ebeveynlerine 10 dakikadan kısa sürede ulaşabilecek mesafede oturuyor. Yüzde 48’i ise en fazla yarım saatlik mesafede yaşıyor. Her ne kadar bazı gençler daha uzağa taşınsa da, yüzde 80’i aileleriyle haftada en az bir kez iletişim kuruyor.Taşınma sonrası yaşam düzenine bakıldığında gençlerin:<ul><li>Yüzde 33’ünün partneriyle birlikte yaşadığı,</li><li>Yüzde 38’inin çocuk sahibi olduğu,</li><li>Yüzde 25’inin tek başına yaşadığı,</li><li>Yüzde 10’unun ise ev paylaşımı (kolokasyon) tercih ettiği görülüyor.</li></ul>

Aile bağları güçlü: Genç İsviçreliler evden ayrılmak için bekliyor

İsviçre’nin başkenti Bern’de 12 Ekim 2025 Pazar günü düzenlenen Filistin yanlısı ve İsrail karşıtı gösteriye polis müdahale etti. Binlerce kişinin katıldığı protesto, kent merkezinde gerçekleştirildi.

İsviçre’de gösteri gerginliği

Göstericiler, yürüyüşün ilerleyen saatlerinde Federal Parlamento binasına doğru harekete geçince polis müdahalesi başladı. Parlamento binasının bulunduğu alan güvenlik güçleri tarafından kapatıldı ve kalabalığın ilerlemesi engellendi. Polisin bir kısmı, göstericileri ablukaya aldı.Ellerinde Filistin bayrakları taşıyan kalabalık, “Özgür Filistin” ve “Nehirden denize özgür Filistin” sloganları attı. Bu sırada bölgede çıkan yangına itfaiye ekipleri müdahale etti.Daha sonra protestocular şehir merkezindeki tren istasyonuna yönelerek burayı kapatma girişiminde bulundu. Ancak geniş güvenlik önlemleri alan polis, göstericilerin istasyona girmesini engelledi. Kalabalığı dağıtmak için göz yaşartıcı gaz ve tazyikli su kullanan polis, yüzlerce kişiyi bölgeden uzaklaştırdı.Olayların büyümesi üzerine çevre kantonlardan da polis ekipleri Bern’e sevk edildi. Bern Emniyeti, ABD merkezli sosyal medya platformu X hesabı üzerinden yaptığı açıklamada, çok sayıda mülke zarar verildiğini ve bu nedenle tüm kaynakların seferber edildiğini duyurdu. Polis, ayrıca gösterinin resmi izin alınmadan gerçekleştirildiğini ileri sürdü.

İsviçre polisi, Bern'deki Filistin yanlısı gösteriye müdahale etti

Nüfusun çoğunluğu, F-35 tedarikine karşı çıkıyor. Bu nedenle sol çevreler, bir "turbo inisiyatif" için hızla imza toplanabileceğine inanıyor. Eksiklikler ve olası ek maliyetler nedeniyle sol çevreler, F-35 savaş uçaklarının tedarikini mümkün olduğunca hızlı bir şekilde durdurmak istiyor. 

F-35'e destek azınlıkta

Yeşiller Milletvekili Balthasar Glättli, "Sonu dehşetli olsa bile bitmesi, hiç bitmeyen bir dehşetten iyidir" diyor. Şu anda SP, Yeşiller ve Ordusuz Bir İsviçre için Grup (GSoA) gibi aktörlerin dahil olduğu görüşmeler devam ediyor. Değerlendirilen seçeneklerden biri de bir halk inisiyatifi.SP Milletvekili Pierre-Alain Fridez'e göre bir "turbo inisiyatif" en iyi çözüm. Fridez, ABD'den alınan savaş uçağına yönelik kamuoyundaki şüphecilik büyük olduğu için imzaların hızla toplanabileceğine inanıyor. Bunu, LeeWas araştırma enstitüsü tarafından 20 Minuten ve Tamedia için yakın zamanda yapılan bir anket gösteriyor. Sonuçlar: Hanelerin biraz fazlası (%52) Amerikan uçağından vazgeçmiş durumda. Tedariki ya tamamen durdurmak (%25) ya da başka bir uçağın satın alınmasını değerlendirmek (%27) istiyorlar.Sol ittifak, 2022'de zaten bir anti-F-35 inisiyatifi başlatmıştı. Ancak bu inisiyatif, federal hükümetin oylamayı beklemeden ABD ile satın alma sözleşmesini imzalaması üzerine geri çekilmişti.

SP ve Yeşiller, savaş uçağı alımını durdurmak için harekete geçiyor

Miras kalan kişiler, iş hayatında daha kısa mesai yapma eğiliminde. Vergi verileri üzerine yapılan bir analiz, bu olguyu İsviçre için ilk kez rakamlarla ortaya koyuyor. Araştırma, mirasların dolaylı olarak kalifiye eleman sıkıntısını şiddetlendirdiğini gösteriyor.

Miras ve çalışma hayatı

Miras kalan kişiler, çalışma sürelerini azaltmayı veya tamamen çalışmayı bırakmayı daha fazla göze alabiliyor. Yeni bir çalışma, bu bağlantıyı ilk kez istatistiksel olarak kanıtlıyor: Buna göre, mirastan faydalanan kadınlar 40 yaşından önce çalışma sürelerini kısaltırken, erkeklerde bu durum daha sonra görülüyor. Her iki cinsiyette de 55 yaşından itibaren erken emeklilikler artıyor. Bu durum, çalışma gelirlerindeki değişim yaşa göre incelendiğinde netleşiyor.1 milyon Frank mirastan sonra ortalama gelir nasıl değişiyor? (Yaş gruplarına göre yüzdelik gelir değişimi)<ul><li>30-34: -%0.01</li><li>35-39: -%0.02</li><li>40-44: -%0.01</li><li>45-49: -%0.02</li><li>50-54: -%0.05</li><li>55-59: -%0.07</li><li>60-64: -%0.06</li></ul>*Okuma yardımı: 100.000 Frank kazanan 55-59 yaş arası biri ele alındığında, 1.000.000 Frank miras aldıktan sonra ortalama 70.000 Frank kadar daha az kazanmaya başlıyor.*Bir kişi miras aldığında, çalışma geliri kayda değer şekilde düşüyor. Bu durum, aynı zamanda en büyük miras paylarının alındığı 55-64 yaş aralığında en belirgin hale geliyor. Çoğu insan 55-64 yaşları arasında miras aldığı için, bu "gökten gelen hediye" sıklıkla erken emekliliğe yol açıyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/fed327ca355837d8309ad5a03.jpg" width="1024" height="576"></figure>Bireysel maddi nimetin toplumsal sonuçlarıİnsanlar miras aldıkları için iş hayatında geri adım attığında, iş gücü piyasasında eksiklik yaratıyorlar. Dolayısıyla miras, ülkenin genel ekonomik performansını azaltıyor. İnsanlar miras almasaydı, daha fazla ve daha uzun süre çalışırdı – çünkü birçoğu maddi sebeplerden bunu yapmak zorunda kalırdı. Ekonomist tabiriyle: Miraslar olmasaydı, toplam iş gücü arzı daha yüksek olurdu. Çalışmanın yazarları, mirasların ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasına (GSYİH) kıyasla ekonomik performansını %1.7 oranında düşürdüğünü tahmin ediyor.Sonuç: Tüm miras ve bağışlar ortadan kalksaydı – bu yıl için 100 milyar Frank olması bekleniyor – İsviçre'nin ekonomik performansı daha yüksek olurdu. Bu bakış açısıyla, mirasların topluma bu yılki maliyeti yaklaşık 15 milyar Frank.Miraslar iş gücü sıkıntısını şiddetlendiriyorBireysel olarak herkesin hakkını gözettiği bu durum, ekonomik ve verimlilik odaklı bir bakış açısıyla optimal değil ve yan etkileri var. Giderek yaşlanan bir toplum ve artan kalifiye eleman sıkıntısı göz önüne alındığında, insanları mümkün olduğunca uzun süre ve mümkün olduğunca fazla çalışmaya teşvik edecek düzenlemeler yapılması gerektiği savunulabilir.İnsanların miras almasına – örneğin yüksek vergilendirme yoluyla – izin verilmeseydi, bu onları daha fazla ve daha uzun süre çalışmaya zorlamak anlamına gelirdi. Ekonomistler bu bağlamda, iş teşviklerini artırmaktan bahseder. Ancak, çalışmanın lideri ekonomist Marius Brülhart'ın da vurguladığı gibi, bu, tüm toplumun ekonomik performansına GSYİH üzerinden odaklanan bir bakış açısıdır.Daha fazla GSYİH, mutlaka daha fazla yaşam kalitesi anlamına gelmezBu tür istatistiksel ve makroekonomik değerlendirmeler, çoğu insanın daha fazla boş zamana sahip olmayı takdir ettiğini veya hayattaki önceliklerini iş hayatından farklı alanlara koyduğunu sıklıkla göz ardı eder. Bunu karşılayabilmek, ekonomistler tarafından yaşam kalitesi anlamında bir refah göstergesi olarak da değerlendirilir. Bunu değiştirmek istenseydi, bireyin özgürlüğüne büyük müdahaleler gerekecekti. Bu da toplumsal ve siyasi olarak kabul görmesi zor bir önlem olurdu.

Miras alanlar daha az çalışıyor, ekonomi bundan olumsuz etkileniyor

İsviçre’nin 2045’e kadar planlanan ulaşım stratejisinde ülkenin Fransızca konuşulan bölgesi Romandi, ulusal yatırımlardan önemli bir pay alacak. Perşembe günü açıklanan “Transports 2045” uzman raporuna göre bölge, federal demiryolu ve otoyol projeleri portföyünden yaklaşık dörtte bir oranında finansal destek alacak. 

Transports 2045 raporu açıklandı

En büyük öncelik, yoğun kullanım nedeniyle tıkanma noktasına gelen Cenevre–Lozan hattına veriliyor.Konfederasyon’un talebiyle hazırlanan ve ETH Zürih profesörü ulaşım uzmanı Ulrich Weidmann’ın adını taşıyan rapor, demiryolu ve karayolu projelerini yeni mali koşullar ile 2024’te otoyol genişletmesine karşı çıkan halk oylamasının sonuçları doğrultusunda yeniden sıraladı. Belgede amaç, artan nüfus ve taşımacılık talebi karşısında İsviçre ulaşım ağının güvenli, akıcı ve uyumlu biçimde işlemesini sağlamak olarak tanımlanıyor.Raporda Romandi için en kritik proje, Cenevre-Lausanne arasında kapasitesini aşan demiryolu hattının tamamen çift hatta çıkarılması olarak gösterildi. Plan, Cornavin’de yeraltı tren istasyonunun inşası ile Morges–Perroy arasına yeni bir hat eklenmesini içeriyor. Ayrıca Denges–Morges arasındaki bölümün modernizasyonu da ulusal ölçekte öncelikli yatırımlar arasında yer alıyor.Finansal çerçeve, 2025–2045 dönemi için demiryollarına 14 ila 24 milyar frank, ulusal karayollarına 9 milyar frank ve aglomerasyon projelerine 7,5 milyar franklık bütçe öngörüyor. Uzmanlara göre en yüksek öncelikli projeler bu kaynaklarla karşılanabilir; ancak bazı planların sadeleştirilmesi ve kimi çalışmaların 2045 sonrasına ertelenmesi gerekecek.Karayolları tarafında ise Cenevre girişindeki kronik trafik sıkışıklığını azaltması beklenen Vengeron–Coppet–Nyon (N1) otoyol çevre yolu projesi öncelikli yatırımlar arasında yer aldı. Alp geçitleri ve ulusal ulaşımın kuzey–güney bağlantısı da stratejik önemini koruyor. Lötschberg ana tünelinin çift hatlı hale getirilerek tamamen tamamlanması acil ihtiyaç olarak gösterildi. Ayrıca Simplon geçidi ve bağlantı yollarının güvenliği için ek yatırımlar planlanıyor.Valais vadilerindeki bazı çevre yolu projeleri ise daha düşük öncelik listesindeki yerini aldı. Raporda bu projelerin yüksek maliyetlerine karşın sınırlı fayda sağlayacağı değerlendirmesi yer aldı. Transports 2045 raporu, federal hükümetin önümüzdeki yıllardaki ulaştırma politikalarına yön verecek temel belge niteliği taşıyor.

İsviçre ulaşım stratejisinde Romandi’ye güçlü yatırım sinyali

Musluğu çevirip temiz suya ulaşmak İsviçre'de sıradan bir günlük eylem. Ancak bu kolaylığın arkasında, birçok bölgede olduğu gibi Bern'in eteklerinde de devreye giren içme suyu rezervuarları var.

Geleceğe yönelik endişeler

100 yılı aşkın süre önce inşa edilen ve artık modernize edilen Mannenberg Rezervi, Bern'in su temin sisteminin bel kemiği olmaya devam ediyor.Mannenberg Rezervi, bir asrı aşkın süredir Bern şehri ve bölgesine kesintisiz içme suyu sağlıyor.Eski rezervuarın modern standartları karşılayamaması nedeniyle son dört yılda daha büyük ve yeni bir rezervuar inşa edildi. Artık aktif olan bu yeni rezervuar, 30.000 metreküp su depolama kapasitesiyle Bern kantonundaki en büyük içme suyu deposu unvanını taşıyor.135.000 Kişinin Günlük Su İhtiyacını KarşılıyorBolligen ve Ittigen belediyeleri arasında konumlanan Mannenberg Rezervi, 135.000 kişinin günlük su ihtiyacını tek başına karşılayabiliyor. Bern Bölgesi Su Birliği'ne bağlı diğer rezervuarlarla birlikte toplam 32 belediyeye temiz su ulaştırılıyor.İnşaat Süreci Tepkilerle BaşladıAncak bu dev proje tepkisiz kalmadı. En büyük sorun, inşaat için temizlenmesi gereken geniş orman arazisiydi. Toplamda yedi futbol sahası büyüklüğündeki bir orman alanı projeye feda edildi. Çeşitli itirazlara rağmen, Bern kantonu nihayetinde ağaç kesimi için gerekli izni verdi.Balıklar Su Kalitesinin Canlı GöstergesiRezervuardaki su, kaynağını Emmental bölgesindeki Aeschau yeraltı suyu havzasından alıyor. Su, enerji gerektirmeden 33,5 kilometrelik bir mesafeyi kat ederek sekiz saatte rezervuara ulaşıyor.Bern Bölgesi Su Birliği Genel Proje Müdürü Thomas Ammon, "Bu yeraltı suyu o kadar temiz ki, herhangi bir arıtım gerektirmeden güvenle içilebiliyor" diyor. Ancak suyun kalitesi sadece modern cihazlarla değil, aynı zamanda balıklarla da izleniyor.Küçük bir akvaryumda yaşayan Kızbalıkları (Elritze), su kalitesinin canlı göstergeleri olarak hizmet ediyor. Sazangiller familyasından gelen bu küçük, pulsuz tatlı su balıkları, soğuk, temiz ve oksijen açısından zengin sulara ihtiyaç duyuyor. Ammon, "Bu balıklar suyun kalitesindeki en ufak değişikliklere bile son derece hassas tepki veriyor" şeklinde konuşuyor.7/24 Kamera İzlemesiKızbalıkları, bir kamera sistemiyle 7/24 izleniyor. Ammon, "Balıklar doğal olmayan bir davranış sergilerlerse, yazılımımız bunu anında tespit ediyor" diyerek sistemin işleyişini anlatıyor. Bu durumda çeşme ustalarına anında alarm gidiyor.Bir sorun tespit edildiğinde, ölçüm cihazlarındaki verilerle çapraz kontrol yapılıyor. Thomas Ammon, "En kötü senaryoda rezervuarı kullanıma kapatmak zorunda kalabiliriz. Balıklar bizim biyolojik erken uyarı sistemimiz gibi çalışıyor" diye ekliyor.Geleceğe Yönelik EndişelerSu temizliği konusundaki zorluklar bununla sınırlı değil. Bern Bölgesi Su Birliği Genel Müdürü Martin Frey, sürekli ortaya çıkan yeni kirletici maddelerin gelecek için büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtiyor."Bugün kullanımda olan hangi maddelerin yarın sorun teşkil edeceğini bilmiyoruz" diyen Frey, "Suyun arıtılması gerektiği takdirde maliyetlerin önemli ölçüde artacağını" vurguluyor. Bu nedenle su birliği, yeraltı sularının korunması ve kirletici maddelerin su döngüsüne hiç girmemesi için koruyucu önlemlere öncelik veriyor.

Bern'deki dev su deposu: 135.000 kişiye temiz su sağlıyor

Eschenbach SG'de başörtüsü nedeniyle işe alınmayan müslüman öğretmen Luzern kantonunda iş buldu. Şimdi sorunsuz bir şekilde öğretmenlik yapıyor.

Başörtüsü sorunu...

Başını, boynunu ve omuzlarını örten bir başörtüsü olan Khimar'ını toplum içinde güvenle taşıyor ve günde beş kez namaz kılıyor. O, yaz tatilinden hemen önce Eschenbach'ta bir okulda bazı velilerin protestolarından sonra işe alınmayan Müslüman öğretmen. Şimdi, isminin gizli kalmasını isteyen bu öğretmen, Luzern kantonunda bir şehir okulunda yedek öğretmen olarak yeni bir iş buldu."24 Heures" gazetesine anlattığına göre, başörtüsü orada şimdiye kadar ne meslektaşları ne veliler ne de çocuklar arasında hiçbir zorluğa neden olmadı. Ayrıce, bir erkekle selamlaşırken el sıkışmak yerine elini kalbine koyması da hiçbir şaşkınlığa yol açmıyor. Eğer bir erkek elini uzatırsa, geri çekmiyor: "Ben bir öğretmenim. Olur - ve bu bir günah değil" diyor."Hiçbir veli benimle konuşmaya gelmedi"Fransız İsviçre'sinin bu gazetesiyle yaptığı görüşmede, genç kadın başörtüsünün tetiklediği tartışmalara geri dönüyor yapıyor. Her iki taraftan politikacıların konuyu ele almasını temelde olumlu değerlendiriyor - tartışma yeni olmasa da. Federal Mahkeme, 1997'de başörtülü bir öğretmenin davasıyla zaten ilgilenmiş ve o zaman davalı aleyhine karar vermişti: Okullar laik bir alandır, diye karar verilmişti.Eschenbach'lı öğretmen ise bu görüşte değil. "Giydiğim şey benim özel hayatımın bir parçası" diyor. Yine de, kamusal tartışmanın onu incittiğini söylüyor - üstelik hiçbir veli onunla konuşmaya gelmemiş. "Bir öğretmen olarak tarafsızlığı korumam gerektiğinin farkındayım. Öğretim programı 21'e göre eğitim aldım ve buna bağlı kalıyorum."Queer konular hakkında da konuşuyorBugün, çalışan bir Müslüman kadının bakış açısını sunmak istiyor. "Maalesef bu tür sesler hala çok sık eksik" diye düşünüyor. Kamusal söylem genellikle eleştirel sesler tarafından şekillendiriliyor.Bavyera'da Katolik bir ailede büyüdü. Genç bir kızken bile çeşitli dünya dinleriyle yoğun bir şekilde ilgilenmeye başladı. "Sonunda İslam'ın beni en çok etkileyen din olduğu açıktı" diye anlatıyor. Lise bitirme sınavlarından hemen önce, bir Bavyera camisinde şehadet getirdi - o zamandan beri İslami kurallara göre yaşıyor."Birçok kişi bana inanmıyor, ama Khimar bana özgürlük veriyor" diyor. Başörtüsü takmak onun için kendi kaderini tayin hakkının bir ifadesi. Öğrencilerine toplumsal çeşitliliği aktarmasını engellemiyor - buna eşcinsellik ve queer kimlikler gibi konular da dahil. "Bir öğretmen olarak her zaman kendinden bir parça katarsın" diyor, “ama benim başkalarını yargılama hakkım yok.”

Başörtüsü nedeniyle reddedilen öğretmen yeni okulunda kabul gördü

Avrupa genelinde araç fiyatlarını karşılaştırmak kolay bir iş değil. Belirli modeller üzerinden yapılan analizler pratik görünse de, markaların farklı fiyatlandırma ve pazarlama stratejileri nedeniyle bu yöntem geneli yansıtmakta yetersiz kalabiliyor.

Fiyat şampiyonu Türkiye

Ayrıca ikinci el araç piyasasındaki değişkenlik de doğrudan karşılaştırmaları daha karmaşık hale getiriyor.AB İstatistik Ofisi Eurostat’ın yayımladığı kişisel ulaşım araçları fiyat düzeyi endeksi, bu farklılıkları ölçmenin bir yolunu sunuyor. Endeks, motorlu araçlar, motosikletler ve bisikletleri kapsarken; bakım, onarım, yedek parça ve yakıt giderlerini hariç tutuyor. Motorlu araç verileri hem yeni hem de kullanılmış araçları içeriyor.Bu endekste, AB ortalaması 100 euro olarak kabul ediliyor ve ülkelerin bu ortalamaya göre fiyat seviyeleri karşılaştırılıyor.<h3>Türkiye, Avrupa’nın en pahalı ülkesi</h3>36 Avrupa ülkesi arasında otomobil ve diğer kişisel ulaşım araçlarının en pahalı olduğu ülke açık ara Türkiye. Türkiye’deki fiyatlar AB ortalamasının %36,4 üzerinde. Yani AB’de 100 euroya alınan bir araç Türkiye’de 136,40 euroya mal oluyor. Ancak 2021’de bu oran 147,10 euroydu; dolayısıyla küçük bir gerileme söz konusu.AB içinde en pahalı ülke Danimarka, fiyatların AB ortalamasından %19,1 daha yüksek olmasıyla dikkat çekiyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) araştırmacısı Georg Strasser, Euronews Business’a yaptığı açıklamada Danimarka’nın yüksek vergi oranları nedeniyle bu konumda olduğunu belirtti.Fiyatların AB ortalamasından en az %10 fazla olduğu diğer ülkeler arasında İzlanda (%18,1), Hollanda (%14,3), İrlanda (%10,3) ve İsviçre (%10,2) yer alıyor.<h3>En Ucuz Ülkeler: Kuzey Makedonya ve Slovakya</h3>Avrupa genelinde araçların en uygun fiyatlı olduğu ülkeler Kuzey Makedonya ve Slovakya. AB ortalaması 100 euro iken, aynı araç Kuzey Makedonya’da 87,70 euro, Slovakya’da ise 88,60 euroya satın alınabiliyor. Bu da sırasıyla fiyatların %12,3 ve %11,4 daha ucuz olduğu anlamına geliyor.Bunların ardından Slovenya (%8,7), Güney Kıbrıs (%8,6), Çekya (%8,4), Norveç (%8,3), Letonya (%7,5) ile Karadağ ve Polonya (%7,2) geliyor. Bu ülkelerde de fiyatlar AB ortalamasına göre daha düşük.<h3>“AB’nin Dört Büyükleri” Arasında En Ucuz: İspanya</h3>AB’nin en büyük dört ekonomisi arasında otomobil fiyatlarının en düşük olduğu ülke İspanya. İspanya’da fiyatlar AB ortalamasının %3,8 altında. Almanya, ortalamanın biraz üzerinde yer alıyor (%0,4), Fransa (%0,2) ve İtalya (%0,3) ise ortalamaya oldukça yakın seviyelerde.ECB’den Strasser’e göre, AB içindeki fiyat farklarının temelinde vergilendirme politikaları ve pazara göre fiyatlandırma stratejileri bulunuyor. AB dışındaki ülkelerde ise yasal düzenlemeler bu farkları artırabiliyor.<h3>Pazara Göre Fiyatlandırma</h3>Strasser, üreticilerin farklı ülkelerdeki marka tercihleri, gelir düzeyi ve tüketici davranışlarını dikkate alarak fiyatları belirlediğini ifade ediyor. Ancak bu strateji, sınır ötesi satışların sınırlı olduğu durumlarda işe yarıyor.Boston merkezli danışmanlık firması Charles River Associates’ten Eyal Dvir ile birlikte hazırladıkları çalışmada, üreticilerin AB içinde bile ülkeleri ayrı pazarlar olarak gördüğü ve buna göre fiyat belirlediği sonucuna ulaşılmış.Dvir, “AB içinde bile, bir aracın başka bir ülkeden alınmasının veya ithalat yoluyla getirilmesinin zorluğu, bu fiyat farklarını koruyan temel nedenlerden biri,” diyor.Bu yaklaşım, üreticilerin fiyatları gelir düzeyi, marka popülaritesi ve yerel tercihlere göre uyarlamasına olanak tanıyor.<h3>Vergilendirme Politikalarının Rolü</h3>Strasser, vergi yasalarının özellikle araç özelliklerine göre değiştiği ülkelerde fiyat farklılıklarının daha belirgin olduğunu vurguluyor. Her ülkenin bazı otomobil modellerini daha pahalı, bazılarını ise AB ortalamasına göre daha ucuz konumlandırdığını belirten Strasser, bunun tüketicileri daha uygun modelleri tercih etmeye yönelttiğini söylüyor.Örneğin, elektrikli araçlara yönelik vergi indirimleri fiyat analizini zorlaştırıyor. Strasser, “Bazı ülkeler geleneksel araçlardan yüksek vergi alırken elektrikli araçları muaf tutabiliyor. Bu da genel fiyat endeksinde ülkeyi ‘pahalı’ gibi gösterebiliyor,” diyor.OECD’nin 2022 verileri de bu tabloyu destekliyor. “Vergi öncesi ve sonrası araç fiyatları” verileri, vergi yükünün etkisini anlamada faydalı olsa da, KDV oranı tek başına fiyat farklarını açıklamıyor. Diğer vergiler ve harçlar da Avrupa’daki bu farklılıkların önemli nedenleri arasında yer alıyor.

Avrupa genelinde otomobil fiyatları

Axa sigortanın araştırmasına göre, İsviçre'de araç sürücüleri için yaban hayvanı çarpışması riski en yüksek Freiburg kantonunda. Burada, sigortalı araç başına düşen kaza oranı (hasar frekansı) binde 6,9 ile ülke ortalaması olan binde 3,2'nin çok üzerinde seyrediyor.

Kaza risk haritası açıklandı

Freiburg kantonundaki araç sahipleri için yaban hayvanıyla çarpışma riski oldukça yüksek. Axa sigortanın bir analizi bunu gösteriyor. Sonraki sıraları ise Jura, Thurgau ve Schaffhausen kantonları alıyor.Kırsal kantonlarda ormanlık alanlardan geçen daha fazla yol bulunduğu ve genel olarak daha fazla yaban hayvanının dolaştığı belirtiliyor. Axa Sigorta'nın perşembe günkü açıklamasında, bunun daha sık çarpışmalara yol açtığı ifade edildi.Buna bağlı olarak, çarpışma riski İsviçre genelinde en düşük hasar frekansına (binde 0,8) sahip olan Basel-Stadt kantonunda daha seyrek görülüyor. Nidwalden, Cenevre (her ikisi binde 1,2) ve Zug'da (binde 1,8) da Freiburg ve Jura'dakilere kıyasla çok daha az çarpışma meydana geliyor.Tehlike günün ve yılın her saati varAxa'da geçen yıl yaban hayvanı kazaları 11,5 milyon Frank'ın üzerinde maliyete neden oldu. Tek bir hasar vakasının maliyeti artık neredeyse 3800 Frank ve bu da giderek artıyor. Bunun nedeni, yeni araç parçaları ve arabalardaki giderek artan elektronik donanım nedeniyle daha pahalı yedek parçalar ve daha yüksek tamir maliyetleri.Açıklamaya göre, bir yaban hayvanı kazası riski günün ve yılın her saati mevcut. Ancak Axa, "Ekim, Kasım ve Aralık aylarında özellikle dikkatli olunması gerekiyor" diye yazıyor. "Günler kısaldığında, yaban hayvanları araç sürücüleriyle aynı saatlerde daha sık dolaşıma çıkıyor."Ayrıca, kışın karaca ve geyikler yol kenarındaki tuz kalıntılarını yalamayı seviyor. Sabah ve akşam trafiğinde hava karanlık olduğu için, bu hayvanlar genellikle geç veya çok geç fark ediliyor.Binde 6 hasar frekansıAçıklamada, olası kaçınma manevraları yerine tam fren yapmanın tercih edilmesi gerektiği belirtiliyor. Ayrıca, bir yaban hayvanıyla çarpışma durumunda mutlaka polise haber verilmesi gerekiyor. Polis, gerektiğinde hayvanı acılarından kurtaracak bir gamekeeper (yaban hayatı görevlisi) veya başka uzmanlar görevlendiriyor.Axa'nın en büyük yaban hayvanı çarpışma riskine sahip kantonlar listesinde, Appenzell Innerrhoden kantonu binde 6'lık bir hasar frekansıyla Freiburg'dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Ancak Axa'nın basın açıklamasında yüksek çarpışma riski olan bir kanton olarak belirtilmiyor.Axa sözcüsü Marion Fehr'a göre bunun nedeni, bu Doğu İsviçre kantonunda kayıtlı olan çok sayıdaki kiralık araç. Fehr, yapılan bir soruşturmaya verdiği yanıtta, böyle bir aracın yaban hayvanıyla çarpışmasının bu kantonda değil, başka bir yerde gerçekleşmiş olma riskinin diğer kantonlara göre belirgin şekilde daha yüksek olduğunu söyledi.

Yaban hayvanı kazaları en çok Freiburg şehrinde yaşanıyor

Perşembe günü yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, Paris İklim Anlaşması kapsamındaki tüm taahhütler eksiksiz yerine getirilse bile, 2100 yılına kadar Dünya’nın ortalama 2,6 °C (4,7 °F) daha ısınacağı ve bu durumun her yıl 57 gün ekstra aşırı sıcak yaşanmasına yol açacağı tahmin ediliyor.

Dünya hızla ısınıyor

Climate Central ve World Weather Attribution tarafından ortaklaşa hazırlanan “Paris Anlaşması’nın On Yılı: Aşırı Sıcaklığın Bugünü ve Geleceği” başlıklı rapor, 2015 Paris Anlaşması’ndan bu yana aşırı sıcaklık eğilimlerini ve mevcut emisyon azaltma taahhütlerinin gelecekteki etkilerini analiz ediyor.Raporda, mevcut emisyon taahhütlerinin tam anlamıyla uygulanması halinde, küresel sıcaklık artışının bu yüzyılın sonuna kadar 2,6 °C seviyesinde tutulabileceği öngörülüyor. Ancak bu senaryo bile, günümüzdeki ortalama 11 ekstra sıcak güne kıyasla yılda 57 ek aşırı sıcak gün anlamına geliyor. Bu da yaklaşık 1,3 °C (2,3 °F) daha fazla ısınmaya karşılık geliyor.Paris Anlaşması’nın küresel ısınmayı 1,5 °C ile sınırlandırma ve 2 °C’nin altında tutma hedeflerinden önceki öngörüler, 2100 yılına kadar 4 °C (7,2 °F) artış yaşanacağını gösteriyordu. Bu da her yıl 114 ek aşırı sıcak gün anlamına geliyordu.Raporda ayrıca, 4 °C’lik ısınmadan 2,6 °C’ye düşüşün yaklaşık 30 ülkede yılda ortalama en az 100 aşırı sıcak günü önleyeceği vurgulandı.Araştırmaya göre, küresel ısınmanın 2,6 °C’ye ulaşması halinde sıcak gün sayısının en çok artacağı bölgeler arasında Solomon Adaları, Panama, Saint Lucia, Guyana ve Endonezya bulunuyor.Çalışmada, “Paris Anlaşması’nda belirtilen kapsamlı, hızlı ve sürdürülebilir emisyon azaltımlarına yönelik en üst düzeyde çaba gösterilmesi acil bir gerekliliktir” ifadesine yer verildi. Raporda ayrıca, “Aşırı sıcaklara karşı hareketsiz kalmanın bedeli, uyum sağlamanın maliyetinden çok daha hızlı artıyor” uyarısı yapıldı.

Paris İklim Anlaşması tam uygulansa bile sıcaklıklar yükselecek

Birleşmiş Milletler’in (BM) yayımladığı yeni rapor, dünya genelinde yaklaşık 900 milyon insanın aynı anda birden fazla iklim tehlikesine maruz kaldığını ortaya koydu.

Yoksulluk ve iklim

Aşırı sıcaklıklar, seller, kuraklıklar ve hava kirliliği gibi çevresel risklerin giderek artması, özellikle yoksul kesimler üzerindeki baskıyı derinleştiriyor.BM Kalkınma Programı (UNDP) ile Oxford Yoksulluk ve İnsan Gelişimi Girişimi (OPHI) tarafından hazırlanan 2025 Küresel Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi, iklim değişikliğinin yoksullukla nasıl iç içe geçtiğini gözler önüne seriyor. Rapor, Brezilya’da gelecek ay düzenlenecek olan COP30 İklim Zirvesi öncesinde yayımlanarak dikkatleri bu tehlikeli kesişime çekti.Araştırmacılar, ilk kez iklim risklerine ilişkin küresel verileri çok boyutlu yoksulluk göstergeleriyle bir araya getirerek, yoksulluğun yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda “gezegenin istikrarsızlıkları ve çevresel baskılarla doğrudan bağlantılı” olduğunu vurguladı.Rapor, 887 milyon yoksul insanın en az bir iklim tehdidiyle karşı karşıya olduğunu, bunların 651 milyonunun ise aynı anda iki ya da daha fazla riskle yaşadığını ortaya koyuyor. Yaklaşık 309 milyon kişi, üç ya da dört farklı iklim tehlikesinin kesiştiği bölgelerde yaşıyor; bu durum mevcut kırılganlıkları daha da derinleştiriyor.En yaygın tehlikeler arasında aşırı sıcaklar (608 milyon kişiyi etkiliyor) ve hava kirliliği (577 milyon kişiyi etkiliyor) öne çıkıyor. Ayrıca sel tehdidi altında 465 milyon, kuraklık bölgelerinde ise 207 milyon insan bulunuyor.OPHI Direktörü ve raporun ortak yazarı Sabina Alkire, “Gezegenin en fazla baskı altında olduğu ve insanların iklim kaynaklı ek yüklerle mücadele ettiği bölgeleri belirlemek, insanı merkeze alan ve kalkınmayı güçlendiren stratejiler geliştirmek açısından hayati önem taşıyor,” dedi.<h3>En kırılgan bölgeler: Güney Asya ve Sahra Altı Afrika</h3>Rapor, Güney Asya ve Sahra Altı Afrika’yı, yoksulluk ile iklim risklerinin en yoğun biçimde kesiştiği “küresel sıcak noktalar” olarak tanımlıyor. Güney Asya’da yoksul nüfusun %99,1’i –yaklaşık 380 milyon kişi– en az bir iklim tehlikesiyle karşı karşıya bulunurken, Sahra Altı Afrika’da 344 milyon kişi benzer risklerle yaşıyor.Ayrıca alt orta gelirli ülkeler, bu yükün en ağırını taşıyor. Bu ülkelerdeki 548 milyon yoksul, en az bir iklim tehdidiyle karşı karşıya; 470 milyon kişi ise iki veya daha fazla risk altında.Geleneksel olarak yoksulluk, gelir yetersizliği üzerinden ölçülüyordu. Ancak günümüzde araştırmacılar, yoksulluğun sadece ekonomik bir durum olmadığını, sağlık, eğitim, barınma ve temel hizmetlere erişim gibi birçok faktörle iç içe geçtiğini kabul ediyor.BM hâlâ günlük geliri 2,50 euro (yaklaşık 3 dolar) altındaki bireyleri yoksulluk sınırında değerlendiriyor. Ancak çok boyutlu yoksulluk kavramı, kişinin yalnızca gelir değil, aynı anda birden fazla eksiklik yaşadığını kabul ediyor.Örneğin, temiz suya, enerjiye, eğitime ya da istikrarlı bir işe erişimi olmayan kişiler, bu yoksulluğun farklı boyutlarını deneyimliyor.Rapor, Bolivya’daki Guarani yerli topluluğundan Ricardo’nun hikayesini örnek gösteriyor. Ricardo, 18 kişilik ailesiyle küçük bir evde yaşıyor, tek bir banyo ve kömürle çalışan bir mutfağa sahip. Çocuklar okula gitmiyor, yetişkinlerin tamamı düzensiz işlerde çalışıyor. Rapor bu durumu, “Su ve elektriğin mevcut olduğu kentlerde bile aşırı kalabalık, güvencesiz işler ve sınırlı eğitim, yoksulluğu kalıcı kılıyor,” ifadeleriyle anlatıyor.BM raporu, küresel sıcaklıklar yükseldikçe bu baskıların daha da artacağı uyarısında bulunuyor. UNDP, hükümetleri ve politika yapıcıları, iklim değişikliği ile yoksulluğun kesişen etkilerini daha kötüye gitmeden önce ele almaya çağırıyor.UNDP Geçici Yöneticisi Haoliang Xu, “Araştırmamız, küresel yoksulluğun azaltılması ve daha istikrarlı bir dünya inşa edilmesi için yaklaşık 900 milyon insanı tehdit eden iklim riskleriyle yüzleşmemiz gerektiğini gösteriyor,” dedi.Xu, “Dünya liderleri gelecek ay Brezilya’da bir araya geldiğinde, [COP30] kapsamında alınacak kararların, kalkınmadaki durgunluğu tersine çevirerek dünyanın en yoksul insanlarını geride bırakmaması gerekiyor,” sözleriyle uyarısını yineledi.

BM Raporu: İklim krizi, dünya genelinde 900 milyon insanı tehdit ediyor

Dağlarda yaşanan birkaç güzel sonbahar gününün ardından mavi gökyüzü ve parlak güneş bir süreliğine bize veda ediyor. Önümüzdeki hafta hava değişecek – ve bu seferki ciddi olacak. Hava rüzgarlı ve yağışlı olacak.

Yağmur ve rüzgar geliyor

Geçen günlerde "altın ekim" dağlarda keyifli saatler yaşattı. Ancak bu sakin hava dönemi sona ermek üzere.Meteo News'tan meteorolog Klaus Marquardt, "Önümüzdeki hafta şu an yaşadıklarımızın tam tersini deneyimleyeceğiz" diyor. "Pazardan itibaren mevcut yüksek basınç alanı daha doğuya kayacak ve biz yavaş yavaş, merkezi İrlanda açıklarında bulunan belirgin bir fırtına alçak basıncının ön kısmına geçeceğiz."Bu şu anlama geliyor: Önce ılık güneybatı rüzgarı, ardından yağmur ve kuvvetli rüzgar sağanakları – İsviçre için bu tür hava durumlarında klasik bir süreç.Pazartesi'den itibaren yağmur ve rüzgarPazar bir geçiş günü olsa da, Pazartesi'den itibaren İsviçre sık sık cephe sistemleri bekliyor. Yağış radarına bir bakış gösteriyor ki: İlk cephe Pazartesi sabahı 05:00'te İsviçre'ye ulaşıyor. Batıdan doğuya doğru ülke üzerinden geçiyor.Bu, yağmurluk ve şemsiyenin hazırda tutulması gereken hareketli bir haftanın başlangıcı. Marquardt, "Alplerde foehn rüzgarı zaman zaman ılık sıcaklıklar ve güneşli aralıklar sağlayacak, ova kesimlerinde ise hava giderek hareketli hale gelecek" diye ekliyor.Yağış alanları, kuvvetli rüzgar eşliğinde sık sık İsviçre üzerinden geçecek. Bu durum, hava durumunu istikrarsız ve planlama yapmayı zorlaştırıyor."En çok güneybatı etkilenecek"Marquardt, "Her yere yağmur yağacak. Herkes nasibini alacak. Ancak en fazla yağış güneybatıda görülecek. Tahminler, 40 litreye varan miktarlar öngörüyor" diyor. En az etkilenen bölgenin muhtemelen Graubünden kantonu olacağını, "ancak orada da kimse güneş yanığı olmayacak" diye belirtiyor.Böylece altın ekim şimdilik sona erdi. Marquardt, "Şu anki görünüme göre yakın zamanda tipik 'aşağıda gri, yukarıda mavi' tarzıyla geri dönecek gibi görünmüyor" diyor. Önümüzdeki günlerde hava durumu açıkça alçak basınç sistemleri tarafından belirlenecek. "Bu, şu anki durumla karşılaştırılamaz."Kış geliyor mu?Kış için henüz erken. Önümüzdeki hafta üşümeyeceğiz. Marquardt, "Özellikle ova kesimlerinde sıcaklıklar artacak" diye açıklıyor. 16 dereceye varan değerler mümkün.Bu nedenle ilk kar taneleri için heyecanlananlar maalesef hayal kırıklığına uğrayacak. Nispeten ılıman sıcaklıklar nedeniyle kar yağış sınırı da deniz seviyesinden 2000 metrenin oldukça üzerinde seyrediyor.

Sonbaharın keyfi kaçıyor: Önümüzdeki hafta hava bozacak

Avrupa Adalet Divanı, uçuşlarda evcil hayvanların bagaj kapsamında değerlendirilebileceğine ve hava yolu şirketlerinin kaybolan hayvanlar nedeniyle sınırlı sorumluluk taşıdığına hükmetti.

AB’den Bagaj kararı

Merkezi Lüksemburg’da bulunan AB’nin en yüksek hukuki organı, Buenos Aires’ten Barcelona’ya yapılan bir uçuşta kaybolan köpekle ilgili davada kararını açıkladı. Mahkeme, evcil hayvanların uçuşlarda “bagaj” olarak kabul edilebileceğini belirtti.Kararda, “Hava taşımacılığı bağlamında evcil hayvan, bagaj kategorisine girer ve kaybından doğacak tazminat bagaj sorumluluk kurallarına tabi olur” ifadesine yer verildi.Olay, 2019 yılında Iberia Hava Yolları ile Buenos Aires’ten Barselona’ya yapılan bir uçuş sırasında yaşandı. Bir yolcu, köpeğini kafeste havayoluna teslim etti; ancak köpek uçağa alınırken kaçtı ve bir daha bulunamadı.Yaşanan bu durum üzerine köpek sahibi, İspanya’da hava yolu şirketine karşı 5 bin avro manevi tazminat talebiyle dava açtı. İspanyol mahkemesi de dosyayı Avrupa Adalet Divanı’na taşıdı.

 AB mahkemesi, evcil hayvanı "bagaj" olarak sınıflandırdı

İsviçre ve Filipinler arasındaki, genç profesyonellere yurtdışı deneyimi kazandırmayı amaçlayan ikili stajyer anlaşması sayesinde, ilkbahar 2024'ten bu yana yedi Filipinli hemşire Basel kantonundaki Bruderholzspital'de çalışıyordu.

Asya çözümü beklentileri karşılamadı

Basel kantonundaki Bruderholzspital, Filipinli bakım personelinin istihdamını 18 ay sonra durduruyor – ve bu durum kalıcı.Asya'dan gelen bu destekle, mevcut personelin yükünü hafifletmek ve nitelikli eleman sıkıntısına karşı koymak amaçlanıyordu. Şimdi proje sona erdi. Devam ettirilmeyecek.Hastanedeki proje sorumlusu Cornelius-Monroe Huber, SRF'ye yaptığı açıklamada durumu doğruladı: "Bu modelin ne sürdürülebilir ne de ekonomik olduğunu fark ettik." Sadece yedi çalışan için çabanın çok büyük olduğunu belirtti. Dil engellerinin de beklenenden daha büyük olduğu ortaya çıktı.Tüm katılımcılar Almanca için B2 sertifikasına sahip olsa da, İsviçre Almancasını anlama – bir hastanede temel öneme sahip – genellikle yetersiz kaldı. Pilot projenin planlandığı gibi gitmeyebileceğine dair ilk işaretler zaten birkaç ay sonra ortaya çıkmıştı: Deneme süresinin ardından hastane, yedi uzmandan üçü ile yollarını ayırdı."Bir roller coaster yolculuğu gibiydi"Kalan dört hemşire, birkaç hafta öncesine kadar Bruderholzspital'de çalışmaya devam etti. Edmund Montejo bu süreyi yoğun olarak nitelendirdi: "Bir roller coaster yolculuğu gibiydi. Elimizden gelenin en iyisini yaptık ve sanırım hastalar ve çalışanlar bizden memnundu."İsviçre'de kalma arzularına rağmen, tüm uzmanlar – başlangıçta anlaşıldığı gibi – Filipinler'e dönmek zorunda kaldı. Ancak bazıları Avrupa'ya dönmeyi planlıyor.Üçüncü ülke izni başvurusu yapılmadıKalış süresinin uzatılması ancak bir üçüncü ülke izni ile mümkün olabilirdi. Hastane bundan vazgeçti. Huber, "Anlaşmanın kurallarına uyduk" dedi. Kararın, çalışanların mesleki kalitesinden bağımsız olarak verildiğini SRF'ye söyledi.Filipinli hemşireler aracılığıyla nitelikli eleman sıkıntısını hafifletme projesi, başından beri – özellikle de SBK meslek birliği tarafından – eleştirilere hedef oldu. Başkan Daniel Simon, etik boyutu eleştirdi.Simon ikna olmuş durumda: "Kendilerinin de acilen ihtiyaç duyulduğu bölgelerden hemşireler getiriyorsunuz." Ayrıca, nitelikli eleman sıkıntısı üzerindeki etkinin marjinal olduğunu belirtti: "Yedi kişi, ateşe atılan bir damla su gibi."Hastane, eleştirilere rağmen projeyi değerli bir deneyim olarak görüyor. Huber, "Bu yolun gerçek bir şans sunup sunmadığını test etmek istedik" diye açıkladı. Projenin birçok tepkiye yol açtığını ve böylece aydınlatmaya da katkıda bulunduğunu söyledi.Ancak Filipinler'den gelen hemşirelerdeki hayal kırıklığı büyük. Edmund Montejo, İsviçre'de geçirdiği zamana karışık duygularla bakıyor. Hastanedeki aylar zorluydu: "Belki personel sıkıntısının cevabı biz değiliz, ama her zaman herkese karşılık vermeye çalıştık."On sekiz ay sonra net bir sonuç ortaya çıkıyor: Ne uzmanlar ne de hastane beklentileri karşılayabildi. Proje sona eriyor: şimdilik bir tekrar olmadan.

Basel Kanton Hastanesi, Filipinli hemşire projesini durduruyor

Engelli bireyler, yaşamın hemen her alanında ayrımcılığa maruz kalıyor. Ancak Inclusion Europe’un verilerine göre, engelli kadınlar bu ayrımcılıktan orantısız şekilde etkileniyor ve daha ciddi zorluklarla karşı karşıya kalıyor.

Araştırma

Avrupa Birliği genelinde yaklaşık 87 milyon kişinin bir tür engelliliğe sahip olduğu tahmin ediliyor. Bu durum, özellikle kadınlar açısından farklı ve daha derin sosyal sorunları gündeme getiriyor.Inclusion Europe’un raporuna göre, zihinsel engelli kadınlar Avrupa genelinde hem engelli erkeklere hem de engelsiz kadınlara kıyasla istihdamda daha fazla engelle karşılaşıyor.AB’de 20-64 yaş arasındaki engelli kadınların yalnızca yüzde 48,1’i istihdam edilirken, aynı yaş grubundaki engelli erkeklerde bu oran yüzde 53,7’ye yükseliyor.Daha geniş bir çerçeveden bakıldığında, engelli olmayan bireylerin yüzde 82,2’si iş gücüne katılırken, engelli bireylerde bu oran yüzde 61,6’da kalıyor.Inclusion Europe raporunda şu ifadelere yer verildi: “Zihinsel engelli birçok kadın, işgücü piyasasının dışında kalıyor ve bu nedenle ekonomik bağımsızlıklarını sağlayamıyor. Çoğu ailelerine, kurumlara veya sınırlı sosyal yardımlara bağımlı yaşamak zorunda kalıyor. Bu durum, onların özgür ve bağımsız bir hayat sürdürmesini ciddi biçimde kısıtlıyor.”<h3>Kişisel yaşamda da eşitsizlik sürüyor</h3>Avrupa genelinde engelli kadınların aile içi şiddete maruz kalma olasılığı, engelli olmayan kadınlara göre iki ila beş kat daha fazla. Bu şiddet biçimleri yalnızca fiziksel ya da psikolojik değil; aynı zamanda izolasyona zorlanma, bakım kurumlarında istismar edilme ya da gerekli tıbbi desteğe erişimin engellenmesi şeklinde de ortaya çıkabiliyor.Avrupa Engellilik Forumu’nun verilerine göre, 2024 yılı itibarıyla sadece dokuz ülke zorla kısırlaştırmayı ceza yasalarında açıkça suç olarak tanımlamış durumda. Buna karşın, 12 Avrupa ülkesi hâlâ engelli kadınlara yönelik zorla kısırlaştırma uygulamasına yasal olarak izin veriyor. Üstelik bu ülkelerden üçünde 18 yaş sınırı dahi bulunmuyor.Çekya, Macaristan ve Portekiz gibi ülkelerde hem engelli kadınlar hem de reşit olmayan bireyler üzerinde zorla kısırlaştırma işlemleri yasal olarak yapılabiliyor. Buna karşılık Malta, geçtiğimiz yıl yürürlüğe giren yasa değişikliğiyle bu uygulamayı tamamen yasaklayan ülkeler arasına katıldı.<h3>Yaşlı kadınlar daha fazla desteğe ihtiyaç duyuyor</h3>Yaş ilerledikçe toplumsal cinsiyet temelli eşitsizlikler daha da derinleşiyor. 65 yaş üzerindeki kadınların yüzde 37’si uzun süreli bakıma ihtiyaç duyarken, bu oran erkeklerde yüzde 23 civarında kalıyor.Avrupa Engellilik Forumu’na göre, engelli yaşlı kadınlar toplumsal cinsiyete dayalı kalıplaşmış yargılar ve sistematik eşitsizlikler nedeniyle sosyal izolasyon ve kurumlara bağımlı yaşam riskleriyle daha sık karşılaşıyor.

Toplumsal cinsiyet eşitsizliği engelli kadınları daha fazla etkiliyor

Almanya’da yapılan yeni bir araştırma, iklim değişikliğinin kraliçe arıların yaşam süresi ve üreme kapasitesini ciddi biçimde azalttığını ortaya koydu.

Koloniler tehlike altında

Regensburg Üniversitesi’nden bilim insanlarının yürüttüğü çalışmada, 2000-2014 yılları arasında Bombus terrestris (bombus arısı) türüne ait uzun dönemli saha verileri incelendi.“Journal of Animal Ecology” dergisinde yayımlanan bulgulara göre, iklim değişikliğinin olumsuz etkileri yalnızca artan sıcaklıklarla sınırlı kalmıyor; aynı zamanda mevsimlerin dengesinin bozulması, hava olaylarının şiddeti ve zamanlamasındaki değişimler de bombus arılarının yaşamını doğrudan etkiliyor.Araştırmada, kraliçe arıların yaşamlarının erken evrelerinde maruz kaldıkları iklimsel değişimlerin ömürlerini ve üreme potansiyellerini ciddi biçimde düşürdüğü saptandı. Özellikle ılıman geçen kışların, kraliçelerin erken uyanarak enerji depolarını tüketmesine neden olduğu, bu durumun ise ilkbaharda hayatta kalma ve yeni koloni kurma ihtimallerini azalttığı belirtildi.Yağışlar besin arayışını zorlaştırıyorMevsim dışı şiddetli yağışların da bombus arıları için büyük bir tehdit oluşturduğu ifade edildi. Araştırmacılar, bu yağışların polen ve nektar toplama faaliyetlerini kısıtlayarak arıların yeterli besin bulmasını zorlaştırdığını aktardı.Çalışmanın başyazarı Dr. Ruth Archer, bombus arılarının yalnızca yabani bitkilerin değil, aynı zamanda tarım ürünlerinin tozlaşmasında da kritik bir rol oynadığını vurguladı. Archer, iklim değişikliğinin bu türler üzerindeki olumsuz etkilerinin, hem ekosistem dengesi hem de tarımsal üretim açısından ciddi sonuçlara yol açabileceğini ifade etti.

İklim değişikliği kraliçe arıların yaşam süresini kısaltıyor

Henley Pasaport Endeksi’nin 2025 raporuna göre, ABD pasaportu 20 yılın ardından ilk kez dünyanın en güçlü 10 pasaportu listesinin dışında kaldı.

ABD artık ilk 10’da değil

Londra merkezli danışmanlık firması Henley &amp; Partners tarafından, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) verilerine dayanarak hazırlanan endeks, ülkelerin vatandaşlarına tanıdığı vizesiz seyahat hakkına göre sıralama yapıyor.<h3>Asya ülkeleri zirvede</h3>Bu yılın listesinde Asya ülkeleri öne çıktı. Singapur, 193 ülkeye vizesiz erişim imkânıyla ilk sırada yer alırken; onu 190 ülke ile Güney Kore ve 189 ülke ile Japonya izledi.ABD ise Malezya ile birlikte 180 ülkeye vizesiz giriş hakkıyla 12. sırada yer aldı. Henley’in değerlendirme yöntemine göre aynı puanı alan ülkeler tek sırada sayıldığı için, ABD’nin önünde fiilen 36 ülke bulunuyor.<h3>ABD’nin gerileme nedenleri</h3>2000’li yılların başında listede lider konumda olan ABD, 2024 ortasında hâlâ ilk 10’da yer alıyordu. Ancak bu yılki gerilemenin ardında son dönemde yapılan vize düzenlemeleri etkili oldu.Brezilya, Nisan ayında “karşılıklılık ilkesinin eksikliği” gerekçesiyle ABD, Kanada ve Avustralya vatandaşlarına yeniden vize uygulamaya başladı. Çin ise Almanya ve Fransa gibi Avrupa ülkelerine vizesiz giriş hakkı tanırken, ABD’yi bu kapsamın dışında bıraktı.Ayrıca Papua Yeni Gine ve Myanmar, vize politikalarında yaptığı değişikliklerle diğer ülkelerin sıralamasını güçlendirirken, ABD’nin konumunu daha da geriye itti. Son olarak Somali’nin e-vize sistemine geçmesi ve Vietnam’ın ABD’yi yeni vizesiz ülke listesine dahil etmemesi, Washington’un sıralamasını daha da zayıflattı.Henley &amp; Partners Başkanı Christian H. Kaelin, “ABD pasaportunun son on yıldaki zayıflaması yalnızca bir sıralama değişikliği değil; küresel hareketlilikteki ve yumuşak güç dengelerindeki köklü bir dönüşümün göstergesidir.” ifadelerini kullandı.<h3>Çin ve BAE yükselişte</h3>Bir zamanlar zirvede yer alan Birleşik Krallık pasaportu da düşüşte. 2015’te birinci olan İngiltere, 2025 itibarıyla iki sıra gerileyerek 8. sıraya indi.Aynı dönemde Çin, 2015’te bulunduğu 94. sıradan 64. sıraya yükselerek dikkat çekici bir ilerleme kaydetti. Çin vatandaşları artık 37 ülkeye daha vizesiz giriş yapabiliyor. Bu durum, Pekin’in “artırılmış açıklık” stratejisi kapsamında Rusya, Körfez ülkeleri, Güney Amerika ve Avrupa ile yapılan yeni anlaşmalara bağlanıyor.Benzer şekilde Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) de büyük bir sıçrama göstererek son 10 yılda 34 basamak yükseldi ve 42. sıradan 8. sıraya çıktı.<h3>2025’in en güçlü pasaportları</h3>Listenin sonunda ise Afganistan yer aldı. Afgan vatandaşları yalnızca 24 ülkeye vizesiz giriş yapabiliyor. Onu Suriye (26 ülke) ve Irak (29 ülke) takip ediyor.İlk 12 sıralama şöyle:1- Singapur – 193 ülke 2- Güney Kore – 190 ülke 3- Japonya – 189 ülke 4- Almanya, İtalya, Lüksemburg, İspanya, İsviçre – 188 ülke 5- Avusturya, Belçika, Danimarka, Finlandiya, Fransa, İrlanda, Hollanda – 187 ülke 6- Yunanistan, Macaristan, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, İsveç – 186 ülke 7- Avustralya, Çekya, Malta, Polonya – 185 ülke 8- Hırvatistan, Estonya, Slovakya, Slovenya, BAE, Birleşik Krallık – 184 ülke 9- Kanada – 183 ülke 10- Letonya, Lihtenştayn – 182 ülke 11- İzlanda, Litvanya – 181 ülke 12- ABD, Malezya – 180 ülke

Dünyanın en güçlü pasaportları

En yeni suç istatistikleri, geçen yıl İsviçre'de 33.000'den fazla kişinin mahkum olduğunu gösteriyor. İstatistiklerde mahkumlar, uyruklarına göre ilk kez listelendi. İsviçre vatandaşları, mahkumiyet sayısında açık ara en üst sırada yer alıyor.

Suç istatistikleri şaşırttı...

İsviçre'deki suç oranı artıyor. Federal İstatistik Ofisi'nin (BFS) yayınladığı yeni veriler, mahkumiyetleri uyruklara göre gösteriyor. Nüfusa oranla en fazla mahkumiyet Gürcistan uyruklularda görülürken, onu Angola uyruklular izliyor.İsviçre'nin nüfusu büyüdükçe suç oranı da yükseliyor. Özellikle geçen yıl ciddi şiddet suçlarında artış yaşandı. BFS'nin açıklamasına göre, 2024'te İsviçre'de Ceza Kanunu uyarınca toplam 33.000'den fazla kişi mahkum oldu.BFS, ilk kez olarak her bir uyruk için Ceza Kanunu'ndaki suç tiplerine ve kabahatlere ilişkin ayrıntılı sayıları da yayımladı.En Fazla Mahkum İsviçre VatandaşıDaimi ikamet eden nüfusa bakıldığında, en fazla mahkumiyet İsviçre pasaportu olanlarda görüldü (yaklaşık 12.000 kişi). İkinci sırada Portekiz uyruklular (1.040 kişi), ardından İtalyan pasaportu olanlar (974 mahkumiyet) geliyor.Ancak BFS, daha iyi bir karşılaştırma yapılabilmesi için İsviçre'de daimi ikamet eden uyrukların yüzdelik oranlarını da yayımladı. Buna göre, %2,06 ile Gürcistan uyruklular en fazla mahkum olan grup (26 vaka). Onu %2,05 ile Angola uyruklular (56 vaka) ve %1,9 ile Cape Verde uyruklular (20 vaka) takip ediyor.Ülkeden çıkarma yaptırımlı mahkumiyetler en çok Cezayir uyrukluları etkiledi; onları Rumen ve Arnavut uyruklular izledi.Yaklaşık 12.000 İsviçreli mahkumun neredeyse 5.000'i mülkiyet suçlarından (en yaygın olarak hırsızlık, mala zarar verme ve dolandırıcılık) ceza aldı.Dikkat çeken bir diğer nokta ise, oturum izni olmayan suçluların oranının geçen yıl artmış olması. Mahkum edilen kişilerin üçte birinden fazlası daimi ikamet eden nüfusa dahil değil; yani sığınmacılar veya turistler gibi gruplar. Bu durum en çok Cezayir, Romanya ve Fransa uyruklular için geçerli oldu.

En çok suç işleyen kişiler hangi ülkelerden geliyor?

Avrupa Parlamentosu, bitki bazlı gıdalar için "Veggie Burger" (Vejetaryen Burger) veya "Soya Schnitzel" gibi isimlerin kullanımını yasaklama kararı aldı. Pazartesi günü yapılan oylamada, milletvekilleri geleneksel et ürünlerine ait terimlerin korunması yönünde görüş bildirdi.

Tofu Schnitzel'e veda

Karara göre, "schnitzel", "steak" ve "burger" gibi isimler artık sadece hayvansal kökenli et ürünleri için kullanılabilecek. Bu durum, vejetaryen ve vegan alternatiflerin şu anda yaygın olarak kullandığı isimlerin raflardan kalkması anlamına geliyor.Tasarının arkasındaki isim olan muhafazakar Fransız milletvekili Céline Imart, tüketiciler arasında "gerçek bir karıştırma riski" olduğunu öne sürerek kararı savunuyor. Imart'a göre, bitki bazlı alternatifler hayvansal orijinalleriyle aynı besin değerini sunmuyor ve bu yasak aynı zamanda çiftçilerin korunmasına da hizmet ediyor.Ancak bu plan, tüketici örgütleri ve gıda şirketlerinden sert eleştiriler alıyor. Foodwatch örgütü, hiç kimsenin soya sosislerini yanlışlıkla sığır sosisi sanarak satın almayacağını belirtiyor. Aldi Süd, Lidl ve Burger King gibi büyük şirketler de ortak bir mektup yayınlayarak tasarıya karşı olduklarını ifade ettiler.Bu yeni düzenleme, hızla büyüyen bir sektörü doğrudan etkileyecek. Özellikle Avrupa'nın en büyük bitkisel alternatif ürün pazarı olan Almanya'da sektör patlama yaşıyor. 2024'te Almanya'da yaklaşık 121.600 ton et ikame ürünü üretildi; bu, 2019'a kıyasla iki katından fazla bir artışa işaret ediyor.Ancak son söz henüz söylenmiş değil. Yasalaşması için Avrupa Parlamentosu'nun, AB üye ülkelerinin temsilcileriyle müzakerelere oturarak nihai bir anlaşmaya varması gerekiyor. Alman federal hükümeti şu ana kadar parlamentonun kararı hakkında resmi bir açıklama yapmadı.

AB'den şok karar: Veggie ürünler rafa kalkıyor!

St. Gallen kanton polisi, A1 otoyolunda saatte 200 kilometrenin üzerinde hız yapan iki genç sürücüyü gece yarısı yakaladı. Olay, pazarı pazartesiye bağlayan gece 01.30 sıralarında yaşandı. 

Ehliyetlere iki yıl süreyle el konuldu

Bir polis devriyesi, Zürih yönünde seyreden iki aracın yan yana giderek aniden yavaşladığını ve ardından tekrar hızlandığını tespit etti.Yapılan takip sonucu, 18 ve 19 yaşlarındaki İsviçreli iki gencin Thurau Kuzey dinlenme tesisinde otoyoldan çıkması sağlandı ve kontrol edildi. Polisin açıklamasına göre, sürücülerin saatte 200 kilometrenin üzerinde bir hızla seyrettiği tespit edildi. Araçlara el konulurken, iki genç sürücünün ehliyetlerine ise derhal ve yerinde el konuldu.St. Gallen Başsavcılığı'nın koordinasyonunda süren soruşturmada, gençlerin otoyolda yasadışı bir yarış yapıp yapmadıkları da araştırılıyor. Savcılık, her iki şüpheli hakkında da cezai soruşturma başlattı ve zorunlu savunma avukatı atanmasını kararlaştırdı.Polis, İsviçre Karayolları Kanunu'nun 90. maddesinin 3. ve 4. fıkralarını ihlal eden bu "vahim trafik suçu" nedeniyle sanıkların bir ile dört yıl arasında hapis cezasıyla karşı karşıya kalabileceğini duyurdu. Ayrıca, ehliyetlerine en az iki yıl süreyle el konulacağı da yapılan açıklamalar arasında yer aldı.&nbsp;&nbsp;

A1 otoyolu yarış pistine döndü: İki genç 200 Km süratle radara yakalandı!

Gazze’de ateşkesin yürürlüğe girmesinden bu yana, sivil savunma ekipleri enkaz altında kalan 280 Filistinlinin naaşına ulaştı.

Gazze'de acı devam ediyor

Gazze Sivil Savunma Müdürlüğü Sözcüsü Mahmud Basal, yaptığı yazılı açıklamada, ekiplerin son derece zor koşullar altında çalışmalarını sürdürdüğünü ve şu ana kadar 280 cenazeyi enkazdan çıkardıklarını belirtti.Basal, yaklaşık 10 bin Filistinlinin cenazesinin hâlâ enkaz altında bulunduğunu vurgulayarak, uluslararası toplumun ve insani yardım kuruluşlarının bu konuda somut bir adım atmadığını dile getirdi.Ekiplerin 7 gün 24 saat görev başında olduğunu söyleyen Basal, çalışmaların devam edebilmesi için gelişmiş ekipmanlara acil ihtiyaç duyulduğunu ve bu konuda tüm uluslararası kuruluşlara çağrıda bulunduklarını ifade etti.Basal, “Dünya, İsrailli esirlerin cesetlerinin çıkarılması için olağanüstü çaba gösterirken, enkaz altındaki binlerce Filistinlinin acısını görmezden geliyor. Yaklaşık 10 bin naaş iki yıldır enkaz altında ve hâlâ Kızılhaç’ın müdahalesini bekliyor,” sözleriyle tepkisini dile getirdi.<h3>İsrail ordusu Gazze’de sivil aracı vurdu: 11 Filistinli hayatını kaybetti</h3>Mahmud Basal, İsrail ordusunun Gazze kentinin doğusundaki Zeytun Mahallesi’nde bir sivil aracı hedef aldığını ve aynı aileden 11 kişinin yaşamını yitirdiğini açıkladı. Basal, Şaban ailesine ait araçta 7’si çocuk, 2’si kadın toplam 11 kişinin öldüğünü belirtti.İsrail’in çekildiği “sarı hat” olarak bilinen bölgeyi geçen sivillerin uyarılmadan vurulduğunu kaydeden Basal, “Bu olay, işgal güçlerinin hâlâ kana susadığını ve masum sivilleri hedef almaktan vazgeçmediğini kanıtlıyor,” dedi.<h3>Hamas’tan ateşkes çağrısı: İsrail ihlalleri sona ermeli</h3>Hamas da saldırıya ilişkin yaptığı açıklamada, İsrail ordusunun Gazze’deki Ebu Şaban ailesine ait aracı tank mermisiyle vurduğunu ve bunun “katliam” olduğunu ifade etti. Açıklamada, İsrail’in sivilleri kasıtlı olarak hedef aldığı ve ateşkes anlaşmasını ihlal etmeyi sürdürdüğü vurgulandı.“Siyonist rejim, ateşkes kapsamındaki yükümlülüklerini açıkça çiğniyor ve halkımıza yönelik saldırılarını sürdürüyor,” denilen açıklamada, ABD Başkanı Donald Trump ve arabulucu ülkelere İsrail’in ihlallerine karşı harekete geçme çağrısı yapıldı.Hamas, uluslararası toplum ile insan hakları kuruluşlarına da İsrail’in savaş ve soykırım suçlarını durdurmak için baskı kurma ve sorumluların yargılanmasını sağlama çağrısında bulundu.ABD Başkanı Donald Trump, 9 Ekim’de Mısır’da yürütülen müzakerelerde İsrail ile Hamas’ın ateşkes planının ilk aşamasında anlaşmaya vardığını duyurmuştu. İsrail hükümetinin onayının ardından, 10 Ekim’in ilk saatlerinde anlaşma resmen yürürlüğe girmişti.Ateşkes kapsamında İsrail ordusu, belirlenen “sarı hat”tan çekilme taahhüdünü yerine getirmiş ve Gazze Şeridi’nde ateşkes aynı gün saat 12.00 itibarıyla yürürlüğe girmişti.

Gazze’de ateşkes sonrası 280 Filistinlinin naaşı enkazdan çıkarıldı

İsveçli çevre aktivisti Greta Thunberg, İsrail tarafından alıkonulduğu dönemde yaşadıklarını açıkladı.

Greta’dan sert tepki

Gazze’ye insani yardım götürmek amacıyla yola çıkan Küresel Sumud Filosu’nda yer alan Thunberg, İsrail güçleri tarafından gözaltına alınmış ve hapishanede kötü muameleye maruz kaldığını söyledi.Aftonbladet gazetesine konuşan Thunberg, İsrail hapishanelerinde tutuldukları süre boyunca kendilerine su verilmediğini, küfür, şiddet ve psikolojik baskıya maruz kaldıklarını anlattı. Hatta zehirli gaz verilerek öldürülmekle tehdit edildiklerini dile getirdi.Thunberg, “Benim gibi beyaz bir İsveç vatandaşı uluslararası sularda hapse atılıp işkence görüyorsa, Filistinli çocuklar ve tutuklulara neler yapıldığını tahmin etmek zor değil.” ifadelerini kullandı.Hapishanede kendisine yönelik aşağılayıcı davranışlarda bulunulduğunu da belirten Thunberg, “Ellerimin arasına İsrail bayrağı bağladılar, bayrağa her dokunduğumda sırtıma tekme attılar. Bana ‘fahişe’ diye hitap ettiler ve gazla öldürüleceğim yönünde tehdit ettiler.” dedi.Ayrıca Thunberg, eşyalarının üzerine hakaret içerikli ifadeler yazıldığını, bavulunu teslim aldığında üzerinde “Fahişe Greta” yazısı ve cinsel içerikli çizimler gördüğünü belirterek, “Bunu beş yaşındaki bir çocuk bile yapmaz.” sözleriyle tepkisini dile getirdi.İsveç hükümetinin kendisini korumadığını savunan Thunberg, “İsrail bizi uluslararası sularda durdurdu, ancak hükümetimiz sessiz kaldı. Oysa Ukrayna’ya yardım götürenler övülüyor. Bu durum hükümetimizin çifte standartlı ve faşist bir tutum sergilediğini gösteriyor.” ifadelerini kullandı.Gazze ablukasını kırmak ve insani yardım ulaştırmak için yola çıkan Küresel Sumud Filosu, 1 Ekim’de Gazze açıklarına yaklaşmıştı. Ancak İsrail ordusu filosuna saldırarak 42 gemiye el koymuş ve gemilerdeki yüzlerce aktivisti Ketziot Hapishanesi’ne göndermişti.Bu filo, Gazze’ye toplu insani yardım götürmek amacıyla bugüne kadar düzenlenen en büyük uluslararası insani yardım filosu olarak kayıtlara geçti.

Greta Thunberg İsrail hapishanesinde maruz kaldığı şiddeti anlattı

Almanya’nın başkenti Berlin’de, akademik ve kültürel alanda Filistin’e destek veren kişilere yönelik baskıları protesto etmek amacıyla bir gösteri düzenlendi.

İsrail’e boykot talebi

Eğitim Bakanları Konferansı öncesinde düzenlenen protestoda, çok sayıda Filistin yanlısı aktivist Berlin’in Mitte semtindeki Jaeger Caddesi’nde bir araya geldi.Göstericiler, Almanya’nın İsrail kurumlarıyla olan işbirliğine son vermesini ve İsrail’in Filistin topraklarındaki işgaline derhal son vermesini talep etti. Protesto boyunca, “İsrail’e silah desteğine hayır” sloganları atıldı ve katılımcılar Filistin bayrakları ile İsrail’in öldürdüğü Filistinli bilim insanlarının fotoğraflarını taşıdı.Eyleme katılan Georg Ismael, Anadolu Ajansı’na yaptığı açıklamada, amaçlarının Almanya’daki bilim ve eğitim bakanlarına açık bir mesaj göndermek olduğunu belirtti. Ismael, “İsrail kurumlarına yönelik akademik ve kültürel boykotun artık uygulanması gerekiyor. Bu, Almanya’daki üniversitelerde, araştırma merkezlerinde ve eğitim kurumlarında daha güçlü bir şekilde dile getirilmeli,” ifadelerini kullandı.Ismael, Almanya’daki baskıların boyutunun tarif edilemeyecek kadar büyük olduğunu söyleyerek, “Bu baskı o kadar yoğun ki Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri bile Alman İçişleri Bakanlığı’na müdahalede bulundu. Geçtiğimiz pazar günü Berlin polisi, silahlanmaya karşı yapılan bir protestoda Sol Parti’nin bir milletvekili gözlemcisine saldırdı. Bu, ülkede sıradan insanların karşı karşıya kaldığı baskının bir göstergesi,” dedi.Protestocu, İsrail’deki işgalin ve apartheid rejiminin sona ermesini isteyen çok sayıda kişinin bulunduğunu belirterek, “Birçok akademisyen aslında bizimle aynı fikirde, ancak bunu açıkça dile getirmeye korkuyorlar. Eğer yaşanan bu soykırım bile insanları uyandıramıyorsa, başka ne uyandırabilir? Akademik boykot için artık cesur adımlar atılmalı,” sözleriyle konuşmasını tamamladı.Yoğun güvenlik önlemleri altında yapılan gösteri, herhangi bir olay yaşanmadan sona erdi.

Berlin’de Filistin destekçilerine uygulanan baskılar protesto edildi

İsviçre’de yılın şarap mahzeni bir kez daha Valais kantonundan çıktı. Flanthey’de bulunan Cave La Romaine, Çarşamba akşamı Bern’de düzenlenen 19. Grand Prix du Vin Suisse töreninde “Yılın İsviçre Şarap Mahzeni” ödülüne layık görüldü. 

Art arda dördüncü kez

Böylece Valais, bu ünvanı art arda dördüncü kez kazanmış oldu.Organizatörler Vinea Derneği ve Vinum dergisi, yaptıkları açıklamada Valais’in yarışmada beş özel ödülün üçünü alarak güçlü bir performans sergilediğini bildirdi. Cave La Romaine’in başarısında, kendi kategorisinde birinci gelen Chardonnay Réserve 2022 şarabının önemli payı olduğu belirtildi.Bu yılın “Vinissimo Blanc” ödülü, Vaud kantonunda yer alan La Côte bölgesindeki Domaine de Chantemerle’e, 2024 yılı Chasselas şarabıyla verildi. Vinissimo Rouge ödülü ise Valais’ten Cave François et Mathieu Constantin’e 2022 Merlot şarabıyla gitti.Vaud kantonundaki Aigle şehrinde bulunan Domaine des Afforêts, bu yıl iki farklı kategoride ödül alan tek üretici oldu. Şaraphane hem Gamay üzüm çeşidi kategorisinde hem de diğer saf kırmızı üzüm çeşitleri kategorisinde birincilik elde etti. Valais’teki Cave du Tunnel ise son yıllardaki başarısını sürdürerek, son yedi yılda altıncı kez köpüklü şarap kategorisinde altın madalya kazandı.<h3>3000’den Fazla Şarap Yarıştı</h3>Bu yıl yarışmaya 16 kantondan toplam 3062 şarap katıldı. En geniş katılımı 1326 şarapla Valais, 662 şarapla Vaudsağladı. Onları 498 şarapla İsviçre Almanca bölgesi, 216 şarapla Üç Göller bölgesi, 201 şarapla Cenevre ve 159 şarapla Ticino takip etti.Şaraplar uluslararası bir jüri tarafından “kör tadım” yöntemiyle değerlendirildi ve toplamda 45 kupa dağıtıldı. Sonuçlara göre Valais, 15 kategori içinde 7 birincilik kazanarak zirvede yer aldı. İsviçre’nin ikinci büyük bağcılık bölgesi Vaud üç birincilik alırken, İsviçre Almanca bölgesi de üç birincilik elde etti.

Yılın İsviçre şarap mahzeni yine Valais’ten seçildi

İtalya ile İsrail arasında 2026 Dünya Kupası eleme maçı oynanmadan önce, Udine’de binlerce kişi Filistin’e destek için yürüyüş düzenledi. Protesto çoğunlukla barışçıl geçerken, bazı göstericiler polisle çatıştı.

Filistin yanlısı gösteri

Gazze’deki ateşkesin yürürlüğe girmesinin dört gün ardından gerçekleşen maç öncesi, ertesi gün serbest bırakılan 20 İsrailli rehine ve İsrail tarafından serbest bırakılan yüzlerce Filistinli tutuklu gündemdeydi. Bu önemli maçta İtalya, İsrail’i 3-0 mağlup etti.Güvenlik yetkilileri, planlanan protestolar nedeniyle maçı yüksek riskli olarak sınıflandırdı. Salı öğleden sonra, Udine’nin merkezinde yaklaşık 10 bin kişi üç saat boyunca barışçıl bir yürüyüş gerçekleştirdi. Katılımcılar, Piazza Primo Maggio’da, Filistin’de yaşamını yitiren 18 bin 745 çocuğun isimlerinin yazılı olduğu büyük bir pankart açtı.Yürüyüşün sonunda yüzlerini kapatan yaklaşık 50 kişi, polisle çatışmaya girdi. Polis, grubu dağıtmak için tazyikli su ve göz yaşartıcı gaz kullandı. Protestocuların stadyuma doğru ilerlemek için polis kordonunu aşmaya çalıştığı bildirildi. Çatışmalar sırasında iki gazeteci ve bazı polis memurları yaralandı.Udine Belediye Başkanı Alberto Felice De Toni, maçın ertelenmesini talep ederken, şehirde gösteri sonrası sokaklarda yaşanan şiddeti sert bir şekilde kınadığını açıkladı.İsrail takımının otobüsü, özel kuvvetler dahil 13 polis aracı ve birkaç motosiklet eşliğinde stadyuma ulaştırıldı. Sabahın erken saatlerinden itibaren şehir üzerinde helikopterler dolaştı; dronelar ve otelin çatısındaki keskin nişancılar güvenlik önlemlerini güçlendirdi.Maç sırasında ciddi bir aksaklık yaşanmasa da, stadyum görevlileri bazı taraftarların Filistin bayraklarıyla sahaya girmesini engelledi. 25 bin kişilik Stadio Friuli’de planlanan maç için 10 binden az bilet satıldı ve stadyum, protestoların gölgesinde daha boş görünüyordu.İtalya teknik direktörü Gennaro Gattuso, “Bugün bizim için kolay bir gün değildi. Polisin gösterdiği inanılmaz çaba için teşekkür ediyorum,” dedi.

İtalya-İsrail maçı öncesi Udine’de Filistin yanlısı protestolar gerginlik yarattı

İsviçre’nin Valais kantonunda insan ticaretiyle mücadele amacıyla kurulan Valais İnsan Ticareti Mağdurları ve Tanıkları Destek Derneği (AVIT), 18 aylık faaliyetinin ardından ilk değerlendirme raporunu açıkladı. 

Cinsel istismar amaçlı insan ticareti

Dernek, yürütülen çalışmalar sayesinde 28 insan ticareti mağdurunun tespit edilerek destek aldığını duyurdu. Bu sayı, 2013–2022 yılları arasında kaydedilen toplam vakalardan daha fazla.Valais Eyalet Hükümeti Sağlık, Sosyal İşler ve Kültür Departmanı’ndan sorumlu Devlet Konseyi Üyesi Mathias Reynard, düzenlenen basın toplantısında yaptığı açıklamada şu ifadeyi kullandı:<blockquote>“İnsan ticareti vakaları Valais’te de yaşanıyor ve toplumsal sorumluluğumuz görmezden gelmemek olmalı.”</blockquote><h3>Vakaların çoğu cinsel istismar içeriyor</h3>AVIT’in verilerine göre son 18 ayda yaklaşık 50 kişi doğrudan ya da dolaylı yoldan derneğe başvurdu. 2024 yılında 13 mağdur tespit edilip destek alırken, 2025’in ilk dokuz ayında 15 mağdur daha belirlendi. Toplam 28 mağdurun 20’si kadın, 8’i erkek. Vakaların %64’ü cinsel istismar amaçlı insan ticaretiyle bağlantılı. Mağdurların önemli bir kısmını Afrika ülkelerinden gelen kadınlar oluşturuyor. 2013–2022 yılları arasında Valais’te insan ticareti vakaları yılda yalnızca 1 ile 3 arasında değişiyordu.<h3>Soruşturmalar sürüyor</h3>Valais ve Vaud kantonlarında insan ticareti mağdurlarına 90 günlük iyileşme ve düşünme süresi tanınıyor. Bu süre içinde mağdurlar, ceza davası açıp açmamaya karar verebiliyor. İsviçre’de bu süre 30 günden az olamıyor. Valais’te şu anda insan ticaretiyle bağlantılı 3 ceza soruşturması devam ediyor. Polis olaydan haberdar olduğu anda failler hakkında resen soruşturma başlatılıyor.<h3>250 profesyonele eğitim verildi</h3>AVIT’in yürüttüğü eğitim programı sayesinde mağdurlar artık daha kolay tespit edilebiliyor. Bugüne dek yaklaşık 250 profesyonele, insan ticareti belirtilerini tespit etme ve mağdurları doğru kurumlara yönlendirme konusunda eğitim verildi. Eğitim alanlar arasında kanton polisi, göç otoriteleri, entegrasyon görevlileri, iş piyasası denetim ekipleri, sağlık personeli ve sosyal yardım çalışanları bulunuyor.<h3>Kapsamlı destek mekanizması</h3>Program kapsamında mağdurlara psikolojik, tıbbi, hukuki, idari ve maddi destek sağlanıyor. Yetkililer, insan ticaretinin görünmezliğini ortadan kaldırmak ve mağdurların güvenliğe erişimini artırmak için çalışmaların genişletileceğini belirtiyor.

Valais’te insan ticaretiyle ilgili ilk bilanço endişe verici

İsviçre’de bu yıl rekor düzeyde gerçekleşen patates hasadı, üreticileri sevindirdiği kadar zora da soktu. Ülkede tarım sektörünün vazgeçilmezi olan ahşap depolama kasalarında yaşanan ciddi tedarik sıkıntısı, üreticilerin işini güçleştiriyor.

Depolama sorunu

Swisspatate'nin verilerine göre 2024 patates üretimi, 2019–2024 yılları ortalamasının yüzde 17 üzerinde gerçekleşti. Üstelik bu yılki patateslerin kalitesi de “etkileyici” olarak değerlendiriliyor. Ancak yüksek verim yeni bir sorunu beraberinde getirdi: ürünleri depolamak için yeterli ahşap kasa yok.Depolama imkânı bulamayan üreticiler için tek alternatif hasadı ertelemek gibi görünüyor. Ancak bu çözüm ciddi riskler taşıyor. Patateslerin toprakta daha uzun süre bekletilmesi, çürüme ve zararlı istilası tehlikesini artırıyor.<h4>Üreticiler Geçici Çözümlere Başvuruyor</h4>Kasa sıkıntısı yaşayan çiftçiler, çareyi patatesleri geçici olarak hangarlarda yığınlar hâlinde depolamakta buluyor. Ancak bu yöntem hem büyük alan gerektiriyor hem de ürünün zarar görme riski nedeniyle ideal olmaktan uzak.Üreticiler yaptıkları açıklamada, içinde bulundukları durumu “zor ama mecburi bir çözüm” sözleriyle yorumladı.<h4>Talep Yüzde 30 Arttı</h4>İsviçre Patates Üreticileri Birliği Başkan Yardımcısı Sébastien Pasche, krizin nedeninin yetersiz ön hazırlık olduğunu belirtti. Pasche, son iki yılda hasatların zayıf geçmesi nedeniyle üreticilerin kasa siparişini azalttığını, ancak bu yılki bereketli sezonla birlikte palox talebinin yüzde 30 arttığını söyledi.<h4>Çözüm Yolda</h4>Konuya ilişkin açıklama yapan üretici birliği, durumun kontrol altına alınmaya çalışıldığını belirtti. Yaklaşık 11.000 yeni ahşap kasa sipariş edildi ve ayın sonuna kadar teslim edilmeleri bekleniyor.

Patates üreticileri ahşap kasa kriziyle karşı karşıya

İsviçre’nin Jura kantonunda birçok kilise milyonlarca sineğin istilasına uğradı. Son haftalarda özellikle kırsal bölgelerdeki ibadethanelerde görülen bu olağanüstü durum, hem yerel halkı hem de yetkilileri şaşkına çevirdi. 

İklim değişikliği mi?

Kiliseler profesyonel yardım isteyerek dezenfeksiyon ekiplerini devreye soktu.<h4>Kuleler ve Sacristieler Sineklerle Doldu</h4>Özellikle Ajoie bölgesindeki Cornol köyünde durum kritik boyutlara ulaştı. Kilisenin çan kulesinde, duvarlara ve ahşap kirişlere yapışan binlerce sinek tespit edildi. Acil müdahale için çağrılan dezenfektör Patrick Sauvain, yaptığı incelemede şunları söyledi:<blockquote>“Sinekler tavan arasına yerleşmiş. Yukarıdaki küçük boşluklardan içeri sızıyorlar, her yeri doldurmuş durumdalar.”</blockquote>Sinekler sadece çan kulelerinde değil; sacristie, depo bölümleri ve hatta görevli odalarında bile yoğun şekilde görülüyor.<h4>Sebep: Ilık Sonbahar ve İklim Değişikliği</h4>Uzmanlara göre bu olağanüstü artışın ardında mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar ve iklim dengesizlikleri bulunuyor. Delémont’taki CABI Araştırma Merkezi’nde entomolog olan Marc Kenis, durumu şöyle açıklıyor:<blockquote>“Bu sinekler, hayatta kalmak için -4 ile 8 derece arasında serin ortamlara ihtiyaç duyuyor. Hava çok sıcak olursa yaşam döngüleri bozuluyor ve ölüyorlar. Bu nedenle serin, rüzgârsız ve nispeten nemli yerler olan kiliselere sığınıyorlar.”</blockquote>Az ısıtılan ve rüzgâra kapalı olan eski taş yapılar, sinekler için ideal barınak haline gelmiş durumda.<h4>Kimyasal Mücadele Başladı</h4>Patrick Sauvain ve ekibi, istilanın görüldüğü kiliselerde mikrokapsüllü sıvı ilaçlama yöntemi kullanıyor. Sprey formunda uygulanan bu biyosidal ürün, sineklerin temas etmesiyle etkisini gösteriyor.Sauvain yöntem hakkında şunları söylüyor:<blockquote>“Sinek ilaca temas ettiğinde mikrokapsüller bacaklarına yapışıyor. Sinek bacaklarını temizlerken ilacı yutuyor ve birkaç dakika içinde ölüyor.”</blockquote>Uzmanlar, bu durumun sadece yerel bir olay olmadığını, iklim değişikliğinin ekolojik denge üzerinde yarattığı etkilerin bir yansıması olduğunu vurguluyor.

Jura Kantonu’nda kiliseleri milyonlarca sinek istila etti

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Şarm El-Şeyh’teki ateşkes törenine katılması durumunda Türkiye’nin anlaşmadan çekileceğini bildirdiği öne sürüldü.

İngiltere merkezli The Guardian gazetesinin haberine göre, ABD Başkanı Donald Trump’ın Mısır’da düzenlenen çok uluslu Gazze Zirvesi’ne Netanyahu’yu davet etme planı, Erdoğan’ın “uçağını Şarm El-Şeyh’e indirmeyeceğini” belirtmesinin ardından son anda iptal edildi.Haberde, pazartesi sabahı Trump ile Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi arasında yapılan telefon görüşmesinin ardından Netanyahu’nun zirveye katılımının kesinleşmiş gibi göründüğü aktarıldı. Ancak Erdoğan’ın tepkisi üzerine bu kararın değiştirildiği iddia edildi.Zirve öncesi yaşanan diplomatik gerilim, Netanyahu’nun geç gelen daveti kabul ettiğini açıklamasıyla tırmandı. Buna rağmen, Erdoğan’ın Şarm El-Şeyh’e inmeme kararı almasının Netanyahu’nun seyahat planını etkileyip etkilemediği henüz netlik kazanmadı. Ancak “Türk heyetinin uçaktayken Mısır yönetimine itirazlarını ilettiği” ileri sürüldü.Öte yandan İsrail Başbakanlık Ofisi’nden yapılan açıklamada, “Başbakan Netanyahu, ABD Başkanı Trump tarafından Mısır’da düzenlenen konferansa davet edilmiştir. Ancak dini bir bayramın başlamasına çok az zaman kaldığı için daveti kabul edememiştir.” ifadeleri kullanıldı.Netanyahu’nun koalisyonundaki aşırı sağcı isimlerin, “Başbakan zirveye katılırsa istifa edeceğiz” yönündeki açıklamaları da dikkat çekti.Bilindiği üzere, Uluslararası Ceza Mahkemesi, Netanyahu hakkında Gazze’deki savaş suçları iddiaları nedeniyle tutuklama kararı çıkarmış durumda. Mısır mahkemenin tarafı olmasa da, Netanyahu’nun zirveye katılımı ciddi tartışmalara yol açacaktı.Bu durum, İsrail ile diplomatik ilişkilerini henüz normalleştirmemiş bazı Arap ülkeleri açısından da rahatsızlık yaratabilirdi.Uzmanlara göre yaşanan bu kriz, bazı Müslüman ülkelerin Trump’ın istediği şekilde İsrail’le ilişkilerini yeniden kurmasının ne kadar zor olduğunu bir kez daha ortaya koydu.Cumhurbaşkanı Erdoğan ise daha önce defalarca, İsrail’in Gazze’deki askeri operasyonlarını “soykırım” olarak nitelendirmişti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Netanyahu’nun Şarm El-Şeyh ziyaretine karşı çıktı

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi ve ABD Başkanı Donald Trump’ın daveti üzerine gittiği Mısır’da düzenlenen “Şarm el-Şeyh Anlaşması” imza törenine katıldı.

Mısır zirvesi

Cumhurbaşkanı Erdoğan, törenden önce ABD Başkanı Donald Trump tarafından Uluslararası Fuar Merkezi’nde karşılandı. İki lider bir süre sohbet ederek hatıra fotoğrafı çektirdi.ABD Başkanı Trump’ın liderleri tek tek karşıladığı törende aile fotoğrafı çekimi yapıldı. Ardından ABD Başkanı Donald Trump, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ve Cumhurbaşkanı Erdoğan “Şarm el-Şeyh Anlaşması”nı imzaladı.Trump: “Bugün sadece Orta Doğu için değil, tüm dünya için tarihi bir gün” Törenin açılış konuşmasını yapan ABD Başkanı Trump, Gazze’deki ateşkes sürecinin devam edeceğini belirterek, “Bugün sadece Orta Doğu için değil, bütün dünya için tarihi bir gün.” ifadelerini kullandı.Trump, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın barış sürecindeki rolüne dikkat çekerek, “Cumhurbaşkanı Erdoğan güçlü bir lider, gerektiğinde hep yanımda oldu. Kendisine teşekkür ediyorum.” dedi.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/bac9b1827dca2336472ea0a03.jpg" width="1024" height="576"></figure>Gazze’nin yeniden inşası gündemde Trump, Gazze’de kalıcı barış sürecine adım adım yaklaşıldığını söyleyerek, bölgenin yeniden inşası için hazırlanan 20 maddelik planın üçüncü ve dördüncü aşamalarına geçildiğini açıkladı. “Gazze’ye çok büyük miktarda yardım ve yatırım yapılacak. Bundan sonra odak noktamız, halkın huzur içinde yaşayabileceği bir ortam kurmak olacak.” diye konuştu.Trump, Gazze’nin silahsızlandırılmasının ve güvenliği sağlayacak yeni bir sivil polis gücünün oluşturulmasının da planın önemli bir parçası olduğunu vurguladı.Sisi: “Gazze Anlaşması, iki devletli çözümün temelini oluşturacak” Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, zirvenin kapanış konuşmasında, Gazze’de kalıcı barışın sağlanması için iki devletli çözümün kaçınılmaz olduğunu belirtti. “Filistin halkı da tıpkı diğerleri gibi bağımsız bir devlette, özgürce yaşama hakkına sahiptir. İsrail ile barış ve güven içinde yan yana yaşamak mümkündür.” dedi.Sisi ayrıca, “Gazze Anlaşması’nın uygulanması, iki devletli çözüm ve bölge halklarının bütünleşmesi için gereklidir. Gazze savaşı, Orta Doğu’daki son savaş olmalıdır.” ifadelerini kullandı.Konuşmasında Türkiye ve Katar’a teşekkür eden Sisi, Gazze’nin yeniden imarı için bir uluslararası konferans düzenleyeceklerini de duyurdu. ABD Başkanı Donald Trump’a “Nil Nişanı” verildi.Macron: “Gazze’ye insani yardımlar hızlanacak” Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Gazze’ye insani yardımların başladığını ve yarından itibaren hız kazanacağını açıkladı. “Hamas’ın elindeki tüm esirlerin serbest bırakıldığını görmekten memnuniyet duyuyorum. Bugün Gazze’de barış adına kararlı bir adım atıldı.” dedi.Macron, ABD ve İsrail ile iş birliği içinde yardımların kesintisiz sürdürülmesi için çalışacaklarını belirtti. Ayrıca önümüzdeki haftalarda bir “Gazze İnsani Yardım Konferansı” düzenleneceğini, ardından yeniden imar için fon seferberliği yapılacağını bildirdi.Meloni: “İtalya, Gazze’de üzerine düşeni yapmaya hazır” İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Şarm el-Şeyh Zirvesi’nin tarihi bir dönüm noktası olduğunu ifade ederek, “İtalya, Gazze’de barışın tesisinde aktif rol almaya hazır.” dedi.Meloni, Trump’ın bu süreçte önemli bir başarıya imza attığını söyleyerek, “Bu sonucu elde etmemiz için çalışan tüm arabuluculara teşekkür ediyoruz; özellikle Erdoğan, Sisi ve Katar Emiri Al Sani’ye.” ifadelerini kullandı.İtalya’nın gerekirse BM onayıyla bölgede istikrar gücüne katılabileceğini belirten Meloni, “Artık gevşeme zamanı değil, kararlılıkla ilerleme zamanı.” dedi.Ateşkes süreci resmen başladı ABD Başkanı Trump, 9 Ekim’de Mısır’da yürütülen müzakerelerde İsrail ile Hamas’ın Gazze’de ateşkes planının ilk aşamasını onayladığını açıklamıştı. 10 Ekim itibarıyla yürürlüğe giren anlaşma kapsamında İsrail ordusu belirlenen “sarı hat”a çekilmiş, ateşkes saat 12.00’de resmen başlamıştı.13 Ekim Pazartesi günü gerçekleştirilen Şarm el-Şeyh Barış Zirvesi, bu ateşkesin ardından kalıcı barışa geçiş sürecinin en önemli adımı olarak değerlendiriliyor. Zirveye Mısır Cumhurbaşkanı Sisi, ABD Başkanı Trump ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanı sıra çok sayıda ülke lideri katıldı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Şarm el-Şeyh Anlaşması” imza törenine katıldı

İsviçre’nin Fransızca konuşulan bölgelerinde (Suisse romande) şehir içi altyapı çalışmaları hız kazanırken, uzun süren şantiyelerden en çok küçük işletmeler etkileniyor. Cenevre’de Plainpalais çevresindeki çalışmalar ticari faaliyetleri olumsuz etkilerken, kanton yönetimi ilk kez zarar gören esnaf için tazminat ödemeyi kabul etti. 

Cenevre modeli örnek oluyor

Bu modelin, benzer sorunlarla mücadele eden Lozan gibi diğer şehirlerde de yaygınlaşması bekleniyor.Cenevre’nin Rue de Carouge bölgesinde yürütülen kapsamlı kentsel dönüşüm çalışmaları – yeni tramvay hattı, yaya alanı oluşturulması ve altyapı yenilemeleri – mahalle hayatını büyük ölçüde değiştirdi. Caddede trafik akışı tamamen kesilirken tramvay hatları da geçici olarak başka güzergâhlara yönlendirildi. Çalışmaların 2027 yılına kadar sürmesi planlanıyor. Ancak bölgede faaliyet gösteren işletmeler şimdiden ciddi gelir kaybıyla karşı karşıya.Cenevre Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yapılan ankete göre, Haziran–Ağustos döneminde perakende işletmelerin ciroları ortalama yüzde 34, restoran ve kafelerin yüzde 46, kuaför ve güzellik salonlarının ise yüzde 48 düştü.<h3>Esnaf dayanma gücünü kaybediyor</h3>Yirmi yıldır Rue de Carouge’da faaliyet gösteren küçük bir konsept mağazanın sahibi Sylvia Inkei, uzun süredir mücadele ettiği ekonomik zorluklar karşısında pes etti. Pandemi krizine, çevredeki rekabet artışına ve internet ticaretinin baskısına rağmen ayakta kalmayı başaran Inkei, şantiye nedeniyle iş hacminin düşmesi sonrası dükkânını kapatma kararı aldı.RTS’e konuşan Inkei, “Burası insanların içeri girip keşfetmekten keyif aldığı bir mağazaydı. Satış yaptığım ürünlerin çoğu internet üzerinden satılamıyor. Çalışmalar bizi tamamen görünmez hale getirdi” dedi. Bağımsız çalışan olduğu için işsizlik ödeneğine de başvuramayan Inkei, geleceği konusunda belirsizlik yaşıyor.Benzer bir durum yaşayan bir diğer esnaf ise Henok Wogayehu. Ocak ayında açtığı marketi, tramvay şantiyesi nedeniyle müşteri kaybına uğradı. “Artık kendime maaş ödeyemiyorum. Tek başıma çalışıyorum, ürünlerim raflarda çürümeye başladı” diye konuştu.<h3>Cenevre’den örnek olacak tazminat modeli</h3>Cenevre Kantonu, artan tepkiler üzerine önemli bir karar aldı: Şantiyelerden olumsuz etkilenen işletmeler tam ve sistematik şekilde tazmin edilecek. Uygulamaya, kanton, belediye, toplu taşıma otoriteleri ve kamu hizmetleri kurumları birlikte destek veriyor. Bu karar, İsviçre'de bir ilk olarak değerlendiriliyor.Cenevre Belediye Meclisi Üyesi Marjorie de Chastonay, “Bu, kent yönetimi açısından tarihi bir dönüm noktası. Kamu yararı için yapılan çalışmalarda daha önce hiçbir zaman işletmeler bu şekilde tazmin edilmemişti” ifadelerini kullandı.Ancak sistemin finansmanı tartışma konusu. Tazminat mekanizmasının şantiye maliyetlerini yaklaşık yüzde 10 artıracağı tahmin ediliyor. Üstelik Cenevre’nin bütçesi zaten açık veriyor. Buna rağmen şehir merkezinde önümüzdeki yıllarda yeni projelerin başlatılması planlanıyor.<h3>Lozan da tazminat sistemi hazırlıyor</h3>Mevcut hukuk düzenine göre işletmeler, Borçlar Kanunu temelinde zarar tazminatı talep edebiliyor. Ancak prosedür uzun ve maliyetli olduğu için çoğu işletme bundan vazgeçiyor. Lozan Esnaf Birliği Başkanı Anne-Lise Noz, kendi deneyimine dikkat çekerek “Aylardır süren çalışmalar nedeniyle kira indirimi alabilmek için iki avukatla çalışmak zorunda kaldım. Üstelik bu indirim ancak çalışmalar bittikten sonra talep edilebiliyor” dedi.Cenevre’deki yeni modelin dikkatle takip edildiğini belirten Lozan Belediyesi, gelecek yıl benzer bir tazminat sistemini hayata geçirmeye hazırlandığını açıkladı.

Cenevre esnafına şantiye tazminatı: İsviçre’de bir ilk

Sonbaharın gelişiyle birlikte İsviçre ormanları mantar meraklılarının gözde adresi oldu. Bu yıl yağışların bol olması ve Eylül sonunda yaşanan kısa soğuk dalgası sayesinde ormanlarda mantar bolluğu yaşanıyor. 

Sadece tanıdığınız mantarları alın!

Ancak uzmanlar, kontrollü toplama ve dikkatli olma konusunda uyarıyor.Mantarlar hakkında bilgisiyle tanınan Jean-François Freléchoux, yalnızca hobi olarak toplamayan, yıllardır doğadaki çeşitleri inceleyip sınıflandıran bir mikolog. Bu yıl koşulların mantar gelişimi için ideal olduğuna dikkat çeken Freléchoux, doğayı tanımanın ve her mantarı toplamamanın önemini vurguluyor.<h3>İsviçre’de kurallar kantonlara göre değişiyor</h3>İsviçre’de özel tüketim için mantar toplamak federal düzeyde bir yasayla düzenlenmiyor. Her kanton kendi kurallarını belirliyor:<ul><li>Cenevre, Vaud, Jura ve Fribourg: Günlük toplama sınırı 2 kilo<ul><li>Ayrıca Fribourg ve Vaud kantonlarında 20.00 – 07.00 saatleri arasında toplamak yasak</li></ul></li><li>Valais ve Neuchâtel: Herhangi bir toplama sınırı yok</li></ul><h3>En gözde mantar: “Trompette de la mort”</h3>Neuchâtel gölü çevresinde en çok toplanan mantar türü “trompette de la mort” (ölüm trompeti) ya da diğer adıyla “corne d’abondance”. Peseux’lü Carmen Diaz Pumajero, bu mantarı iyi tanıdığı için tercih ettiğini söylüyor:<blockquote>“Sadece bunu topluyorum, diğerlerinden çekiniyorum.”</blockquote><h3>Uzmanlardan güvenlik uyarısı</h3>Mantar toplamada temel kuralın şüpheci olmak olduğunu belirten eski kontrolör Charles-Henri Pochon şu tavsiyede bulunuyor:<blockquote>“Sadece tanıdığınız mantarları alın. Emin olmadığınız mantarları ayrı bir kağıt torbaya koyun ve asla karıştırmayın.”</blockquote>İsviçre Romand bölgesinde yaklaşık 70 resmi mantar kontrol noktası bulunuyor. Uzmanlar, doğadan toplanan mantarların tüketilmeden önce bu merkezlerde kontrol ettirilmesini şiddetle öneriyor.

İsviçre ormanlarında mantar sezonu açıldı

İsviçre’nin Vaud kantonundan genç sporcu Lucien Charlon, bu yaz dünyada bir ilke imza atarak sıcak hava balonundan “døds” adı verilen ekstrem dalış gerçekleştirdi. 

İsviçreli öğrenciden “døds” atlayışı

Leman Gölü üzerinde, Lausanne açıklarında yapılan atlayış, bir belgeselle kamuoyuna duyuruldu.24 Haziran 2025 sabahı gerçekleştirilen atlayış, 25 metrelik bir yükseklikten yapıldı. Balonun göl üzerinde konumlanmasıyla Charlon doğrudan suya dalış gerçekleştirdi. RTS tarafından hazırlanan belgeseldeki &nbsp;bu girişimi diğerlerinden ayıran nokta, atlayış sırasında akrobatik figür uygulanması ve havada tamamen kontrolsüz bir düşüşle ilerleyen tehlikeli “døds” tekniğinin kullanılması oldu.Charlon o ânı şöyle anlattı:<blockquote>“Genelde çevremde ağaç ya da kayalıklar olur ve yönümü buna göre bulurum. Fakat gölün üzerinde hiçbir referans yoktu. Sanki 25 metreden değil de 60 metreden atlıyormuş gibi hissettim.”</blockquote>Norveç kökenli olan ve kelime anlamı “ölüm dalışı” olan døds sporu, yüksekten suya kontrolsüz girişe dayanan son derece riskli bir ekstrem spor türü. Saatte 80 km’yi aşan düşüş hızlarına ulaşılabiliyor ve 20 metrenin üzerindeki yüksekliklerde bilinç kaybı, iç kanama ve eklem yaralanmaları sık görülen tehlikeler arasında yer alıyor.Vaudlu sporcu, risklere rağmen bu sporu disiplinli bir şekilde sürdürdüğünü söylüyor:<blockquote>“Sezon başında darbeler nedeniyle vücudum mosmor oluyor. Zamanla alışıyorsunuz. Geçen yıl omurgamda çökme yaşadım ama geri döndüm.”</blockquote>Ekstrem spor dünyasında yakından tanınan Côme Girardot ise (dört kez dünya rekoru sahibi) 2025 Ağustos’unda Mallorca’da yaptığı 34 metrelik atlayış sırasında ağır bir omurga sakatlığı geçirmişti.Charlon da kısa süre önce rekor peşinde koşuyordu. 25 Ağustos 2024’te Vallorbe’deki Day viyadüğünden gerçekleştirdiği 41,6 metrelik freestyle atlayışıyla geçici olarak dünya rekorunu elinde tutmuştu. Fakat bu derece 2025’te Alman sporcu Chucko’nun 48,7 metrelik klasik døds atlayışı ile geride bırakıldı.Ancak Charlon artık dünya rekorlarının peşinde olmadığını söylüyor. RTS’nin yayınladığı “Døds, le saut de la mort”adlı belgeselde de vurguladığı gibi, hedefi tehlikeli yükseklikler yerine estetik ve teknik atlayışlara odaklanmak:<blockquote>“Artık metreleri değil, anı önemsiyorum. Bu balon atlayışı benim için estetik bir proje oldu. Ayrıca hayatımda ilk kez balona bindim. Uçtum ama… hiç iniş yapmadım!”</blockquote>