Raporlar, güneş ve rüzgâr enerjisinin artık neredeyse her koşulda yeni enerji yatırımları açısından en hızlı ve en düşük maliyetli seçenekler olduğunu ortaya koyuyor.

2024 yılı verileri, dünya genelindeki yenilenebilir enerji kapasitesine 582 gigawattlık yeni ilaveler yapıldığını gösteriyor. Bu artış, 2023’e göre yaklaşık yüzde 20'lik bir büyümeye işaret ederken, kayıtlara geçen en büyük yıllık gelişme olarak öne çıkıyor.

Yeni kurulan enerji üretim kapasitesinin neredeyse tamamı yenilenebilir kaynaklara dayanıyor. Neredeyse tüm kıtalarda fosil yakıtları geride bırakan bir yenilenebilir kapasite artışı yaşandı.

Birleşmiş Milletler’in çok ajanslı “Seizing the Moment of Opportunity” başlıklı raporu, küresel elektrik üretimindeki artışın yüzde 75'inin güneş, rüzgâr ve diğer yeşil kaynaklardan sağlandığını vurguladı.

BM Genel Sekreteri António Guterres, bu gelişmeyi Paris İklim Anlaşması’ndan bu yana temiz enerji devriminde gelinen önemli bir nokta olarak nitelendirdi.

Yenilenebilir enerji artık daha ucuz

Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) da raporu destekleyen analizler sundu. Bu verilere göre, dünya genelinde inşa edilen yenilenebilir enerji santrallerinin büyük kısmı, en düşük maliyetli fosil yakıt tesislerinden bile daha ucuza elektrik üretiyor.

2023’te güneş enerjisi, fosil yakıtlara kıyasla yüzde 41 daha ucuz hale gelirken, açık deniz rüzgâr enerjisi de yüzde 53 oranında daha uygun fiyatlı oldu. Oysa sadece birkaç yıl öncesine kadar güneş enerjisi maliyeti, fosil yakıtların yaklaşık dört katıydı.

Guterres, "Paranın yönü artık belli" diyerek fosil yakıtların yerini yenilenebilir kaynaklara bıraktığını ifade etti. Geçtiğimiz yıl temiz enerji yatırımları yaklaşık 2 trilyon dolara ulaşarak, fosil yakıtlara yapılan yatırımları 800 milyar dolar geride bıraktı. Bu aynı zamanda son on yılda yüzde 70’i aşan bir büyüme anlamına geliyor.

Temiz enerji ekonomiye yön veriyor

Guterres, uzun yıllar boyunca ekonomik büyümenin emisyon artışıyla paralel ilerlediğini, ancak artık birçok gelişmiş ülkede emisyonların zirve yaptığı, buna rağmen büyümenin devam ettiğini belirtti. 2023’te sadece temiz enerji sektörlerinin küresel GSYH’ye katkısı yüzde 10’u buldu; Avrupa’da ise ekonomik büyümenin üçte biri bu sektörden kaynaklandı.

Jeopolitik riskler ve yapısal sorunlar engel olabilir

IRENA Genel Direktörü Francesco La Camera, yaşanan ilerlemenin kalıcı ve garanti olmadığını vurguladı. Artan jeopolitik gerilimler, ticaret engelleri ve tedarik zinciri sıkıntıları gibi faktörlerin maliyetleri artırabileceği uyarısında bulundu.

Özellikle Çin merkezli üretim zincirlerinde yaşanabilecek aksaklıklar ve ticaret politikalarındaki değişimler geçici maliyet artışlarına neden olabilir. Avrupa'da ise izin süreçlerinin yavaşlığı ve altyapı eksiklikleri, yenilenebilir projelerin önünde yapısal engeller olarak duruyor.

Guterres ayrıca, fosil yakıtların hâlâ yenilenebilir enerjiye göre dokuz kat fazla kamu desteği aldığını belirtti: “Fosil yakıtlara tutunmak, ekonomik ilerlemeyi desteklemek değil, baltalamaktır.”

La Camera ise dünya genelinde yenilenebilir enerji geçişinin hız ve adalet temelinde ilerleyebilmesi için uluslararası iş birliğinin artırılması, güvenilir tedarik zincirlerinin kurulması ve özellikle Güney ülkelerinde yatırım ortamlarının iyileştirilmesi gerektiğini söyledi. “Bu dönüşüm geri döndürülemez; ancak ne kadar hızlı ve adil olacağı bugünkü tercihlere bağlı” diye ekledi.