Özgür

İsviçre Hayvan Koruma Derneği (PSA) 2024 yılında hayvan terk edilme vakalarının yeniden arttığını açıkladı. Derneğin verilerine göre geçen yıl ülke genelinde 32.079 hayvan barınaklara teslim edildi. 

Sahiplenmeden önce düşünün

Bu sayı, 2023’e göre 572 artış anlamına geliyor. PSA, özellikle terk edilen hayvanların sayısındaki artışı “alarm verici” olarak nitelendirdi.Rakamlar hemen her kategoride artış gösteriyor:<ul><li>Terk edilen hayvanlar: 25.403 (+306)</li><li>Bulunan hayvanlar: 5.449 (+212)</li><li>Resmî el koyma sonucu getirilenler: 1.234 (+61)</li></ul>En büyük artış kedilerde gözlemlendi. Barınaklardaki kedi sayısı bir önceki yıla göre 357 artarak 7.963’e yükseldi. Ayrıca kemirgen ve tavşan sayısı da 219 artarak 2.047’ye ulaştı.<h3>Balıklar hâlâ ilk sırada</h3>Barınaklara en çok bırakılan tür balıklar olmaya devam ediyor. 2024’te 18.605 balık teslim alındı ve bunların neredeyse tamamı sahipleri tarafından terk edilmişti. Bu sayı 2023’e kıyasla sabit kalsa da hâlâ açık ara en yüksek kategori.Köpeklerde ise belirgin bir artış yaşandı: 1.009 köpek terk edildi, 2023’te bu sayı 865’ti.<h3>“Sahiplenmeden önce düşünün” çağrısı</h3>PSA Genel Direktörü Marco Mettler, artışın “endişe verici bir eğilim” olduğunu belirterek, birçok barınağın kapasitesinin sınırına geldiğini söyledi. Dernek, hayvan sahiplenmek isteyen herkese uzun vadeli sorumluluklarını iyi değerlendirmeleri çağrısında bulundu:<blockquote>“Bir hayvan sahiplenmeden önce, onun bakımı, zamanı, maliyeti ve yaşam süresi konusunda iyi düşünmek gerekiyor.”</blockquote>

İsviçre’de 25 binden fazla hayvan terk edildi

İsviçre bugün Gazze’den gelen ilk yedi yaralı çocuğu, aileleriyle birlikte ülkeye kabul etti. Çocukların çoğunda şarapnel yaraları, kalça ve kemik kırıkları bulunuyor. 

İsviçre’nin insani yüzü

İsviçre Anayasası, çocukların özel korunma hakkını açıkça vurguluyor. Buna rağmen, toplamda 20 çocuğun kabulünü içeren bu insani girişim özellikle sağ kesimden ve Almanca konuşulan bölgelerden tepki topladı.Eleştirilerin başında, çocukların refakatçileri arasında Hamas sempatizanlarının bulunabileceği endişesi yer alıyor. Ayrıca, eleştirmenler İsviçre’nin mevcut iltica altyapısının zaten sınırda olduğunu savunuyor.SVP’li Kantonal Yöneticilerden Direnç Eleştirilerde öne çıkan kantonların — Bern, Zürih ve Aargau — sağlık daireleri SVP tarafından yönetiliyor. Bu durum, ret yanıtlarının yalnızca lojistik değil, siyasi nedenlerle de bağlantılı olabileceğini düşündürüyor.Yine de güvenlik endişeleri tamamen yersiz değil. Hamas’ın yıllarca süren baskı rejimi ve son iki yıldaki savaş birçok insanı radikalleştirdi. Ancak, bu çocuklar ve aileleri İsrail üzerinden Ürdün’e geçirilerek hem İsrail hem Ürdün makamları tarafından güvenlik kontrolünden geçiriliyor. İsrail’in potansiyel tehdit olarak gördüğü kişilerin geçişine izin vermesi oldukça düşük bir ihtimal.İsviçre’nin Temkinli Filistin Politikası Bu tartışmalar, İsviçre’nin uzun süredir izlediği temkinli Filistin politikasını da yansıtıyor. İsviçre hâlâ Filistin’i resmî olarak devlet olarak tanımıyor ve Birleşmiş Milletler’deki oylamalarda net bir tutum sergilemekte zorlanıyor.İsviçre’nin yaralı çocukları kabul etmesi de geç kalmış bir adım olarak görülüyor. İtalya bu tür çocukları daha Haziran ayında kabul etmeye başlamıştı; bugün Avrupa genelinde yaklaşık 300 Filistinli çocuk tedavi altına alınmış durumda. Ayrıca, Batı İsviçre bu konuda çok daha açık bir tavır sergilerken, Almanca konuşulan bölgelerde direniş belirgin biçimde daha güçlü.İnsani Yardımda Tarihî Süreklilik İsviçre’nin savaş mağdurlarına kapılarını açması köklü bir gelenek. Birinci Dünya Savaşı’nda binlerce yaralı asker, İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda ise on binlerce savaş mağduru çocuk ülkede tedavi edildi. Son olarak Ukrayna’dan yaralı çocuklar da İsviçre’ye getirilmişti.Tüm politik çekincelere, korkulara ve gecikmelere rağmen, Gazze’den gelen çocukların kabulü İsviçre’nin insani değerleriyle tutarlıdır. Devlet Göç Sekreteri Vincenzo Mascioli’nin dediği gibi: “Bu, kızgın taşın üzerine düşen bir damla.” Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Gazze’de hâlâ yaklaşık 4000 yaralı çocuk kurtarılmayı bekliyor.

Gazze’den yedi Filistinli çocuk tedavi için İsviçre’ye getirildi

1356'dakine benzer bir deprem Basel'i ağır etkileyebilir: 1700'ü aşkın ölüm, milyarlarca frank hasar. ETH Zürih'in yeni bir modeli bu tabloyu ortaya koyuyor.

İsviçre'de deprem riski

17 Milyar Frank Hasar – 1700'ü Aşkın ÖlüBasel bölgesi, İsviçre'de deprem riskinin en yüksek olduğu bölgeler arasında yer alıyor. Basel-Stadt kantonu, olası felaketlere daha iyi hazırlanabilmek için ETH Zürih'ten kapsamlı bir risk modeli geliştirmesini talep etti. Model, farklı büyüklüklerdeki depremlerin nüfus ve altyapı üzerindeki olası etkilerini gösteriyor.Özellikle tarihte yaşanmış bir senaryo üzerinde duruluyor: Richter ölçeğinde 6.6 büyüklüğündeki, 1356'dakine benzer bir deprem. Modele göre böyle bir deprem:<ul><li>Yaklaşık 1750 can kaybı</li><li>13.500 yaralı</li><li>93.000 kişinin geçici barınma ihtiyacı</li><li>Binalarda 17 milyar Frank maddi hasarla sonuçlanacak.</li></ul>1356 Depremi18 Ekim 1356'da bölgeyi sarsan deprem, Alpler'in kuzeyinde bilinen en güçlü deprem olarak kabul ediliyor. Ortaçağ kenti Basel büyük ölçüde yıkılmış, çok sayıda bina çökmüş ve büyük yangınlar çıkmıştı. Tarihi kaynaklar yüzlerce can kaybından bahsediyor.Hazırlık Çalışmalarıİstatistiksel olarak Basel çevresindeki 50 km'lik alanda böyle bir depremin 2100 yılda bir beklendiği düşünülüyor. Bu nedenle kanton, kriz organizasyonlarını güçlendirmeyi planlıyor. Basel Sağlık Departmanı, gereken kurtarma personeli ve ekipman sayısını belirlemeyi, federal ve kantonlar arası yardım koordinasyonunu sağlamayı ve acil barınak yerlerini planlamayı hedefliyor.Orta Şiddetli Depremler de RiskliETH Zürih, 5.0-5.5 büyüklüğündeki orta şiddetli depremlerin de ciddi etkileri olabileceğini belirtiyor. Bu tür depremlerde dahi:<ul><li>Birden fazla can kaybı</li><li>Yüzlerce yaralı</li><li>Binlerce kişinin geçici barınma ihtiyacı</li><li>Önemli ekonomik kayıplar bekleniyor.</li></ul>Deprem Simülatörü ProjesiKanton, hazırlık çalışmalarının yanı sıra halkın bilinçlenmesi için Doğa Tarihi Müzesi'nin yeni binasına 6 milyon Frank değerinde bir deprem simülatörü kuracak. 2029'da açılması planlanan simülatör, kalıcı serginin parçası olacak ve olası bir deprem anında doğru davranış şekillerini öğretmeyi amaçlayacak.

ETH'dan çarpıcı araştırma: Büyük bir deprem Basel'in sonu olur

İsviçre’de çocukların okullarda başörtüsü takması konusu yeniden tartışılıyor. Kimilerine göre bu, dini özgürlüğün bir parçası; kimilerine göreyse kız çocukları için bir baskı biçimi. Federal Hükümet (Bundesrat) yayımladığı yeni raporda, okullarda çocuk başörtüsünün yasaklanmasına karşı olduğunu açıkladı.

Başörtüsü tartışması

Raporda, başörtüsü yasağının İsviçre’nin temel değerleriyle ve dini özgürlük ilkesiyle bağdaşmadığı vurgulandı. Ancak Federal Hükümet, tüm öğrencilerin spor ve yüzme derslerine eksiksiz katılmasının önemli olduğunu da özellikle belirtti.<h3>“Yasak, İsviçre’nin Özgürlük Anlayışına Aykırı”</h3>İsviçre İslami Çatı Örgütleri Federasyonu Başkanı Önder Günes, yasağın hem dini özgürlüklere hem de İsviçre’nin demokratik geleneğine zarar vereceğini savunuyor:“Başörtüsünü yasaklamak İsviçre’ye yakışmaz. Bu, hem anayasaya hem de temel özgürlüklere aykırı olur.”Günes, kız öğrencilerin okuldan dışlanmaması gerektiğini, bunun yerine uyumlu çözümler bulunabileceğini söylüyor. Örneğin yüzme derslerine burkini gibi uygun kıyafetlerle katılmanın zaten mümkün olduğunu hatırlatıyor.<h3>“Başörtüsü, Çocuğun Gelişimini Engelliyor”</h3>Aargau kantonundan Orta Parti senatörü Marianne Binder ise farklı düşünüyor.“Çocuk yaşta başörtüsü, kızların gelişimini engelliyor. Onları damgalıyor ve özgürlüklerini kısıtlıyor,” diyen Binder, çocukların bireysel haklarının dini özgürlüklerin önünde gelmesi gerektiğini savunuyor.Binder’e göre okul, devletin özgürlük ve eşitlik değerlerinin yaşatıldığı bir alan olmalı:“Okul, tüm çocukların eşit şekilde korunması gereken bir yerdir.”<h3>Federal Hükümet: “Her Durum Ayrı Değerlendirilmeli”</h3>Federal Hükümet, başörtüsü takma nedenlerinin her çocuk için farklı olabileceğini belirtiyor. Bazı öğrenciler başörtüsünü kendi isteğiyle, bazıları ise aile baskısıyla takıyor olabilir. Bu nedenle genel bir yasak yerine bireysel durumların incelenmesi gerektiği vurgulanıyor.Rapor ayrıca, eğer bir kız çocuğunun zorla başörtüsü taktığına dair bir şüphe varsa, okul yönetimlerinin duruma müdahale etmesi gerektiğini de açıkça ifade ediyor.<h3>Tartışma Devam Ediyor</h3>Federal Hükümet’in raporuna rağmen tartışma bitmiş değil. Parlamentoda sağ partiler, 15 yaşın altındaki tüm kız çocukları için ülke genelinde başörtüsü yasağı getirilmesini öngören yeni bir önerge sundu. Bu da konunun önümüzdeki dönemde siyasette ve toplumda tartışılmaya devam edeceğini gösteriyor.

İsviçre’de çocuk başörtüsü tartışması yeniden gündemde

İş kaynaklı psikolojik rahatsızlıklar, İsviçre ekonomisine her yıl yaklaşık 20 milyar İsviçre frangına mal oluyor. Psikolojik nedenlerle alınan hastalık izinleri hızla artarken, birçok şirket stres yönetimi ve farkındalık eğitimleri düzenliyor. 

Mesleki mutsuzlukta zirvede

Ancak, ruh sağlığı konusu hâlâ büyük ölçüde tabu olmaya devam ediyor.Kronik stres, tükenmişlik sendromu (burn-out) ve depresyon gibi sorunlar, artık İsviçre’deki çalışma yaşamının merkezine yerleşmiş durumda. Son tahminlere göre, psikolojik rahatsızlıklardan kaynaklanan iş gücü kaybı her geçen yıl artıyor.<h3>İsviçre: Mesleki mutsuzlukta zirvede</h3>Uluslararası sigorta şirketi AXA’nın yayımladığı bir araştırma, sanayileşmiş ülkeler arasında iş yaşamının psikolojik iyi oluşu en fazla olumsuz etkilediği ülkenin İsviçre olduğunu ortaya koydu. Ülkede çalışanların yaklaşık %17’si, iş kaynaklı psikolojik sorunlar nedeniyle geçici süreyle çalışamaz hale geliyor.Bu durumun en yaygın nedenleri arasında aşırı iş yükü, kısa teslim süreleri, yüksek performans baskısı ve yeterli takdir görmeme yer alıyor.<h3>Çatışmalar başlıca neden</h3>Yeni bir araştırmaya göre, iş yerindeki çatışmalar, psikolojik kökenli hastalık izinlerinin %57’sine neden oluyor. Bu izinler ortalama 218 gün (yaklaşık yedi ay) sürüyor ve %95 oranında tam zamanlı devamsızlık anlamına geliyor.<h3>Şirketler önlem almaya çalışıyor</h3>Bu tablo karşısında, birçok İsviçreli şirket çalışanlarının ruh sağlığını korumak için önleyici adımlar atıyor: stres yönetimi atölyeleri, psikososyal risk eğitimleri, destek programları gibi uygulamalar giderek yaygınlaşıyor. Ancak uzmanlara göre, tüm bu çabalara rağmen iş yerinde ruh sağlığı hâlâ açıkça konuşulamayan bir konu ve birçok çalışan sorunlarını gizliyor.İsviçre’nin ekonomik rekabet gücü için önemli bir tehdit olarak görülen bu durum, işverenleri uzun vadede hem insani hem de mali açıdan yeni stratejiler geliştirmeye zorluyor.

İsviçre’de işletmeler için pahalı bir sorun: Ruh sağlığı

İsviçre’de ekmek fiyatı üzerinden büyük bir rekabet başladı. Zincir market ALDI, bu hafta başında 500 gramlık ekmeği 0,99 franka satacağını duyurdu. Bu açıklamanın ardından Lidl ve Denner aynı fiyatla satışa başladı; Migros da Çarşamba gününden itibaren ekmek fiyatını 1 franka çekti.

"Müşterilerimizin bütçesine destek"

ALDI, bu kararı “Müşterilerimizin bütçesine destek olmak istiyoruz, herkes yüksek fiyatlı ekmek alamıyor” sözleriyle savundu. Migros sözcüsü Tristan Cerf ise yaptığı açıklamada, “İki çeşit ekmeğin fiyatını düşürdük. Bu hafta bu ürünlerden kar etmeyeceğiz, indirim doğrudan bizim marjlarımızdan karşılanıyor,” dedi.<h3>Küçük fırınlar rekabet edemiyor</h3>Ancak bu fiyat savaşı, özellikle el yapımı ekmek üreten butik fırınlar için yıkıcı bir etki yaratıyor. Geleneksel fırıncılar, 500 gramlık kaliteli bir ekmeğin en az 3,50 ila 4 frank arasında olması gerektiğini söylüyor. Bazı özel ekmeklerin fiyatı ise 10 franka kadar çıkabiliyor.Cenevre’deki Sawerdo fırınının kurucusu Scott Deely, fiyat farkını şu sözlerle açıklıyor: “Ekşi mayalı ekmeklerin avantajı, uzun süre taze kalmalarıdır. Marketlerde satılan endüstriyel ekmekler ise genellikle bir günden fazla dayanmaz. Bizim ürünlerimiz katkısız, yavaş mayalanır ve doğal yöntemlerle pişirilir.”<h3>Tüketici ikiye bölünmüş durumda</h3>Vatandaşların bir kısmı bu fiyat indirimlerini ekonomik rahatlama olarak karşılarken, diğer bir kısmı kalite konusunda endişeli. Ucuz ekmeklerin besin değeri, üretim süreci ve dayanıklılığı konusunda sorular artıyor.Uzmanlara göre bu “ekmek savaşı”, büyük zincirlerin fiyat gücünü pekiştirirken, küçük fırınların yaşam mücadelesini zorlaştırıyor. Eğer bu rekabet uzun sürerse, İsviçre şehirlerinin simgesi olan geleneksel mahalle fırınları kaybolma riskiyle karşı karşıya kalabilir.

İsviçre’de “Ekmek Savaşı”: Marketler fiyat kırdı, fırıncılar isyan etti

İsviçre’de birden fazla işte çalışan kişiler, emeklilik sisteminin ikinci ayağı olan mesleki emeklilik (BVG / 2. Säule) kapsamında, tek işte çalışanlara göre genellikle daha kötü durumda. Federal Hükümet (Bundesrat), bu eşitsizliği azaltmak için hazırladığı yeni raporda çözüm önerilerini sundu.

BVG reformu gündemde

Rapora göre, en etkili iyileştirme şu üç adımla sağlanabilir:<ol><li>Sigorta giriş eşiğinin (Eintrittsschwelle) düşürülmesi,</li><li>Koordinasyon kesintisinin (Koordinationsabzug) azaltılması,</li><li>Yan gelirlerin (Nebenerwerb) de zorunlu sigorta kapsamına alınması.</li></ol>Bu önlemler özellikle düşük gelirli, yarı zamanlı (part-time) ve birden fazla işte çalışan kişiler için daha adil bir emeklilik sistemi sağlayabilir.<h3>Sorunun Kaynağı</h3>Bugün bir kişi yalnızca ana işinden kazandığı gelir için zorunlu olarak 2. sütun sistemine dahil ediliyor.Ek gelir getiren yan işler ise çoğunlukla isteğe bağlı olarak sigortalanabiliyor. Bu durum, toplam geliri yüksek olsa bile birden fazla işte çalışan kişilerin emeklilikte daha az birikim yapmasına yol açıyor.Emeklilik sandıkları (Pensionskassen) düşük gelirli çalışanlara özel çözümler sunabiliyor — örneğin daha düşük bir koordinasyon kesintisi uygulayarak veya yasal sınırın altındaki gelirleri de sigortalayarak. Ancak bu uygulamalar isteğe bağlı ve kuruma göre değişiyor.<h3>Raporun Temel Önerisi</h3>Federal Hükümet’in değerlendirmesine göre:<ul><li>Giriş eşiği ve koordinasyon indiriminin azaltılması,</li><li>Ana iş / yan iş ayrımının kaldırılması</li></ul>en etkili çözüm olur. Bu sayede daha fazla kişi sigorta kapsamına girer ve emeklilik maaşına esas alınan gelirleri yükselir.Ancak rapor, bu genişletmenin finansal riskleri de beraberinde getireceğini belirtiyor. Şu anda zaten tartışmalı olan asgari dönüşüm oranı (Umwandlungssatz) düşürülmezse, sistemin mali dengesi daha da bozulabilir.Bu oran, emeklilik birikiminin ne kadarının yıllık maaşa dönüştürüleceğini belirliyor — oran yüksek kaldıkça sistemin fon açığı büyüyor ve genç çalışanların gelecekteki emekli maaşları düşüyor.<h3>Alternatifler Zayıf ve Maliyetli</h3>Hükümetin değerlendirdiği diğer modeller ise ya çok karmaşık ya da yüksek maliyetli bulundu.Giriş eşiği ve koordinasyon kesintisini sabit tutan seçenekler, emeklilik sisteminde ancak küçük iyileştirmeler sağlarken, işverenler için büyük ek masraflar ve bürokratik yük yaratabilir.Federal Hükümet’in raporu, İsviçre’de çok işte çalışan kişilerin emeklilikte dezavantajlı konumda olduğunu açıkça ortaya koyuyor.Bu eşitsizliğin giderilmesi için emeklilik sisteminin yapısal olarak sadeleştirilmesi ve kapsayıcılığının artırılması öneriliyor.Ancak bu adımların finansal etkileri dikkatle değerlendirilmeli — zira sistemin uzun vadeli sürdürülebilirliği hâlâ kırılgan.

Birden fazla işte çalışanlar emeklilikte kaybediyor

Bilim ile siyaset arasındaki ilişki, özellikle pandemi döneminde ne kadar karmaşık olabileceğini gösterdi. İsviçre’nin önde gelen üniversitelerinden ETH Zürih, bu zorlu ilişkiyi güçlendirmek için önemli bir adım atıyor.

Yeni politika girişimi

Üniversite, “Albert Einstein School of Public Policy” adını taşıyan yeni bir politika okulunu hayata geçiriyor.<h3>Amaç: Bilim ve Siyaset Arasında Daha Etkin Bir Köprü Kurmak</h3>ETH, bu yeni merkez aracılığıyla bilim insanlarını siyasetle iletişim kurma konusunda yetiştirmeyi ve politik süreçlere katkılarını güçlendirmeyi hedefliyor. Okulda 70’ten fazla akademisyen, 13 farklı bölümden araştırmacı bir araya gelerek altı ana alanda çalışacak:<ul><li>Yapay zeka ve dijitalleşme</li><li>Çevre, enerji ve gıda sistemleri</li><li>Şehir planlaması ve yaşam alanları</li><li>Halk sağlığı</li><li>Ekonomi ve inovasyon</li><li>Barış, çatışma ve güvenlik politikaları</li></ul>Bu çalışmalar, ETH’nin mevcut enstitüleriyle koordineli şekilde yürütülecek. Okulun başında Prof. Tobias Schmidt, yani ETH’nin enerji ve teknoloji politikası profesörü bulunacak.<h3>Pandemi Döneminden Alınan Dersler</h3>ETH profesörü Martin Ackermann, COVID-19 döneminde hükümete bilimsel danışmanlık yapmış bir isim. O günleri hatırlarken şöyle diyor: “Bilim insanı olarak sadece verileri açıklamalı, tahminleri paylaşmalı, ama ne yapılması gerektiğini söylememeliyiz.”Ackermann’a göre bilimsel bilgi ile kişisel görüş arasındaki çizginin korunması, siyaseti bilgilendiren danışmanlıkta hayati önem taşıyor. “Politika, bazen bir köpekbalığı havuzu gibi. Oraya girmek cesaret ister ama bu etkileşim olmadan iyi kararlar alınamaz.”<h3>Siyasetçilerin Bilim Açığı</h3>Yeşiller Partisi’nin eski milletvekili ve iklim bilimci Valentine Python da benzer bir noktaya dikkat çekiyor: “Birçok siyasetçi, bilimsel temeller hakkında yeterli bilgiye sahip değil. Çoğu zaman fikirler, olguların önüne geçiyor.”Python, ETH’nin bu alandaki yeni girişimini “çok yerinde ve zamanında bir adım” olarak değerlendiriyor.<h3>Arabulucu: Eski Federal Şansölye Walter Thurnherr</h3>Yeni okulun önemli isimlerinden biri de Walter Thurnherr. Sekiz yıl boyunca İsviçre Federal Konseyi toplantılarına katılan eski Şansölye, şimdi ETH’de profesör olarak görev yapıyor. Thurnherr’e göre siyaset, bilimsel uzmanlığa her zamankinden fazla ihtiyaç duyuyor: “Hiçbir düzenlemenin etkisini tam olarak bilemeyiz. Bu yüzden bilim ve hükümet arasında daha fazla resmi ve gayriresmî iletişim gerekli.”ETH, bu girişimle hem kendi bilim insanlarını siyasetle daha etkin iletişime hazırlamayı hem de İsviçre’de bilimin karar alma süreçlerindeki etkisini güçlendirmeyi amaçlıyor.

ETH, bilim ve siyaset arasında köprü kuruyor

İsviçre’nin Fransızca konuşulan kantonları — Valais, Jura, Vaud, Neuchâtel, Fribourg ve Cenevre — iklim değişikliğiyle mücadelede güçlerini birleştiriyor. Altı kanton, bölgesel ölçekte ilk kez oluşturulan “Romand Bilimsel İklim Konseyi” (Conseil scientifique romand pour le climat) adlı yeni bir uzmanlar grubu kurdu. 

Bilim ile siyaset arasında köprü

Bazı gözlemciler bu oluşumu, Birleşmiş Milletler’in ünlü IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) yapısına benzeterek “bölgesel bir mini GIEC” olarak nitelendiriyor.Konseyin ilk toplantısı ocak ayında yapılacak ve yapının resmi üyeleri bu tarihte açıklanacak. Ancak şimdiden İsviçre’nin tanınmış iklim bilimcilerinden Martine Rebetez’in yer alacağı biliniyor. Rebetez, RTS’ye verdiği demeçte, “Yıllardır kantonlarla ayrı ayrı çalışıyordum. Şimdi bir araya gelmeleri, bilgi paylaşımı açısından daha güçlü ve etkili bir yapı oluşturuyor,” dedi.<h3>Bilim ile siyaset arasında köprü</h3>Yeni konsey, BM’nin GIEC modeline benzer biçimde çalışacak; amaç, her kantonun iklim planlarını değerlendirmek ve önerilerde bulunmak. Hem sera gazı salımlarını azaltma hem de iklim değişikliğinin sonuçlarına uyum sağlama politikaları bu konseyin bilimsel görüşlerinden yararlanacak. Rebetez, “Bizim rolümüz genel bilgiler vermek değil, karar alma süreçlerini doğrudan destekleyecek, yerel verilere dayalı tavsiyeler sunmak olacak,” diye belirtiyor.Bu yeni oluşum, büyük bilimsel raporlar yayımlamayacak. Onun yerine, bilimsel bilgiyle kamu politikaları arasında doğrudan bir bağlantı kurmayı hedefleyecek. Geniş kapsamlı iklim raporlarını hazırlama görevi zaten ProClim adlı ulusal yapı tarafından yürütülüyor.<h3>İlk toplantı Lozan’da</h3>Konseyin ilk toplantısı Ocak ayının ortasında Lozan’da yapılacak. Toplantıya altı kantonun temsilcileri katılacak ve amaç, şehirlerden dağ köylerine kadar uzanan ortak ve etkili iklim politikaları geliştirmek.Bu yeni bilimsel konsey, Fransa’daki bazı bölgesel iklim gruplarına benzer biçimde çalışacak olsa da, farklı olarak doğrudan karar alıcılarla etkileşim içinde olacak. Böylece İsviçre’nin Fransızca konuşulan bölgeleri, iklimle mücadelede hem yerel hem de bilimsel temelli bir adım atmış olacak.

İsviçre’nin Fransızca konuşulan bölgesi, yeni İklim Bilim Konseyi ile güçleniyor

İsviçre’de toplu taşıma kullanıcılarını heyecanlandıran bir haber yayıldı: “Halbtax kaldırılıyor!” Ancak bu iddia gerçeği yansıtmıyor. Alliance Swisspass Genel Müdürü Helmut Eichhorn, söylentilere net yanıt verdi...

Halbtax kalıyor

Alliance Swisspass Genel Müdürü Helmut Eichhorn, söylentilere net yanıt verdi:&nbsp;“Halbtax kalkmıyor, hatta yeni sistemle birlikte daha avantajlı hale gelecek.”<h3>Yeni Dönem: Smart-Abo Geliyor</h3>İsviçre toplu taşıma sektörü şu sıralar yeni bir fiyat sistemi üzerinde çalışıyor. “MyRide” adlı bu proje, klasik aboneliklerin yerini daha esnek bir yapıya bırakmayı hedefliyor. Yeni sistemde, kullanıcıların seyahat alışkanlıklarına göre belirlenen farklı indirim kademeleri olacak.Eichhorn bunu şöyle açıklıyor:“Yeni ‘Smart-Abo’, bugünkü Halbtax ile aynı temele sahip olacak. Fakat buna ek olarak bir bonus sistemi eklenecek. Yani ne kadar çok seyahat ederseniz, o kadar fazla indirim kazanacaksınız.”<h3>Halbtax Neden Değişiyor?</h3>Bugünkü ücretlendirme sistemi oldukça karmaşık. 4000’e yakın farklı ürün bulunuyor — bölge abonelikleri, hat kartları, hatta köpekler için bile ayrı bilet seçenekleri var. Amaç, tüm bu karmaşayı ortadan kaldırmak. Yeni sistemle birlikte sadece üç temel ürün kalacak:<ol><li>Temel ücretli model (tam bilet)</li><li>GA benzeri sınırsız seyahat paketi</li><li>Smart-Abo (yeni Halbtax modeli)</li></ol><h3>Gerçek: Halbtax Zaten Her Zaman %50 Değildi</h3>Pek çok kişi Halbtax’ın her zaman yüzde 50 indirim sağladığını düşünüyor. Oysa Eichhorn’a göre bu doğru değil:“Kısa mesafelerde indirim yüzde 50’nin altında kalıyor. Ancak uzun mesafelerde bilet ücreti yarıya düşüyor. Yani zaten farklı indirim seviyeleri vardı.”Yeni sistemdeyse en düşük indirim %50 olacak, üstelik sık seyahat edenler daha da fazla kazanç sağlayacak. Eichhorn, “Yeni Halbtax aslında bugünkünden daha avantajlı ve kullanıcı dostu olacak” diyor.

İsviçre’de yeni dönem: Smart-Abo ile daha fazla indirim

İsviçre’de yeni sağlık hizmeti ücretlendirme sistemi, cerrahların büyük tepkisini çekti. Uzmanlar, yeni “forfait” modelinin bazı operasyonları zararına dönüştüreceğini, hastaların bakım kalitesini de tehlikeye atabileceğini savunuyor.

Yeni ücretlendirme sistemi mahkemeye taşınabilir

İsviçreli cerrahlar, yeni sağlık hizmeti ücretlendirme sistemine karşı hukuk mücadelesine hazırlanıyor. Federal düzeyde uygulamaya konulacak yeni modelin, özellikle özel sektörde çalışan cerrahların maliyetlerini karşılayamayacağı endişesi sektörde huzursuzluk yarattı.İsviçre Cerrahlar Federasyonu (FMCH), pazarlıkların kötü yürütüldüğünü belirtiyor. Örnek olarak, yeni “forfait” sisteminde bir apandisit ameliyatı (25 dakika) ile rektum tümörü operasyonu (2 saat) için aynı ücretin öngörüldüğünü bildiriyor. Federasyona göre bu, kısa işlemleri fazla, karmaşık ameliyatları ise yetersiz ücretlendirmek anlamına geliyor.<h3>Özel sektörde operasyon riski</h3>FMCH, bu ücret farklarının birçok özel klinikte bazı ameliyatların artık yapılamamasına neden olacağını belirtiyor. Neuchâtel Hastane Ağı Cerrahi Bölümü Başkanı Marc-Olivier Sauvain, “Özel sektörde çalışan uzmanlar, kamu hastanelerinin yükünü hafifletiyor. Ancak yeni tarifeler, cerrahların masraflarını karşılayamaz hale getirirse bu operasyonları yapamayacaklar” diyor.Bu durumda, hastaların kamu hastanelerine yönelmesi bekleniyor. Bu da sağlık sisteminde tıkanıklık, artan maliyetler ve daha uzun bekleme süreleri anlamına gelebilir. Sauvain, “Hastaların güvenliği tehlikeye girebilir” uyarısında bulundu.<h3>“Cerrahlar hastalardan çok ceplerini düşünüyor”</h3>Ancak bu görüşe katılmayanlar da var. Sosyalist Parti üyesi ve İsviçre Hasta Derneği Başkan Yardımcısı Baptiste Hurni, cerrahların endişesini farklı değerlendiriyor: “Bir cerrah, ücret düşük diye hastasına daha kötü davranamaz. Bu, Hipokrat Yemini’ne aykırıdır. Asıl korktukları şey, gelirlerinin azalmasıdır,” dedi.Hurni ayrıca, bu ücretlerin İsviçre Tabipler Federasyonu (FMH) tarafından onaylandığını hatırlatarak, “Cerrahlar da bu yapının parçası. Şimdi bazı durumlarda kaybedeceklerini fark ettikleri için oyunu yeniden yazmak istiyorlar. Ama forfait sisteminin doğası bu” ifadelerini kullandı.Cerrahlar, yeni tarifelerin yürürlüğe girmesi halinde dava açmayı değerlendiriyor.

Ameliyatlar zararına mı yapılacak? İsviçreli cerrahlar tepkili

İsviçre’nin en görkemli dini yapılarından Lozan Katedrali, 750. yıldönümünü özel bir törenle kutladı. Gotik mimarinin başyapıtı sayılan bu kutsal yapı, hem kültürel hem de mimari miras olarak korunmaya devam ediyor.

Mimari hazine

Lozan’ın sembolü haline gelen Notre-Dame Katedrali, 20 Ekim 1275’te Papa X. Gregoire tarafından kutsanmasının 750. yıldönümünü kutladı. Pazartesi günü düzenlenen resmi törende yaklaşık 400 kişi hazır bulundu. Törene Federal Konsey Üyesi Guy Parmelin ve Vaud Kantonu Hükûmet Başkanı Christelle Luisier de katıldı.<h3>“Bir yaşam alanı, bir huzur mekânı”</h3>Guy Parmelin konuşmasında katedrali “bizi huzur, güzellik ve vakar içinde saran bir yapı” olarak nitelendirdi. Lozan Katedrali’nin sadece dini değil, kültürel ve toplumsal bir merkez olarak da yaşadığını belirtti.Vaud Hükûmet Başkanı Christelle Luisier ise katedrali “şehre göz kulak olan bir varlık” olarak tanımladı. Devletin bu mimari hazineyi gelecek nesillere aktarma kararlılığını vurgulayan Luisier, düzenli restorasyon çalışmalarının süreceğini ifade etti.<h3>Molasse taşı: Güzelliği kadar kırılgan</h3>Lozan Katedrali’nin inşasında kullanılan molasse taşı, bölgeye özgü bir malzeme olsa da oldukça narin bir yapıya sahip. Katedralin teknik komisyon başkanı Yves Golay, “Bu taş yüzyıllardır restorasyon gerektiriyor. 1960’ta başlayan son yenileme döngüsü, 10 yıl içinde tamamlanacak” dedi.ETH Zürih ile iş birliği içinde yürütülen yeni çalışmalarda, taşın yüzeyinde oluşan “siyah kabuklar”ı önlemek amacıyla mikro metal destekler eklendiğini belirten Golay, “Bu yıl iskeleleri kaldırdık; katedral her zamankinden daha güzel” ifadelerini kullandı.<h3>Kutlamalar yıl sonuna kadar sürecek</h3>Kutlama töreninde katedralin baş orgcusu Jean-Christophe Geiser müzik aralarıyla törene eşlik ederken, tören pastör Line Dépraz’ın kutsamasıyla sona erdi.Ancak 750. yıl etkinlikleri bununla bitmiyor. Şubat ayında başlayan konser, sergi ve rehberli turlar yıl sonuna kadar sürecek. 19-20 Ekim hafta sonunda “Ortaçağ Haftasonu” etkinliğiyle el sanatları gösterileri, zırh ustaları, rehberli turlar ve konserler halkla buluşacak.Ayrıca 16 Kasım’da farklı inanç temsilcilerinin katılımıyla bir dinler arası tören düzenlenecek.

Lozan Katedrali 750 yaşında: Gotik bir başyapıt zamana direniyor

İsviçre ekonomisinde alarm zilleri çalıyor. Ülkede şirket iflasları hızla artıyor ve 2025 yılı sonunda yeni bir rekor kırılması bekleniyor. Sigorta şirketi Allianz Trade’in tahminine göre, yıl bitmeden yaklaşık 11.000 firma iflas edecek. Bu, bir önceki yıla göre %26 artış anlamına geliyor.

2025’te İflas Rekoru

<h3>Beklenenden Daha Kötü Bir Tablo</h3>Aslında uzmanlar bu artışı önceden öngörmüştü. Ancak son tahminler, durumun düşünüldüğünden daha ciddi olduğunu gösteriyor.Allianz Trade İsviçre CEO’su Jan Möllmann, “Yıl sonuna kadar 10.900 civarında iflas vakasıyla karşılaşacağız” diyor. Üstelik bu sayıya, sadece idari eksiklikler nedeniyle kapanan firmalar bile dahil değil.Bu tabloyla birlikte 2025 yılı, İsviçre’de bugüne kadarki en fazla şirket iflasının yaşandığı yıl olabilir. 2026’da ufak bir toparlanma beklense de, iflas sayısının 10.000’in üzerinde kalacağı tahmin ediliyor.<h3>Zayıf Ekonomi ve Yeni Yasa Etkili Oldu</h3>Uzmanlara göre bu artışın iki ana nedeni var: Birincisi, İsviçre ekonomisinde büyüme hızının uzun süredir düşük seyretmesi ve ABD’nin uyguladığı gümrük vergilerinin ihracatı olumsuz etkilemesi. İkincisi ise 1 Ocak 2025’te yürürlüğe giren yeni iflas yasası.Bu yasa sayesinde artık belediyeler ve kantonlar, devlete borcu olan şirketleri daha hızlı bir şekilde iflasa sürükleyebiliyor. Örneğin bir firma vergi ya da harçlarını ödemediğinde, kamu kurumları doğrudan iflas süreci başlatabiliyor.<h3>Dünya Genelinde De Durum Benzer</h3>İsviçre bu konuda yalnız değil. Allianz Trade’in küresel analizine göre, 2025 sonunda dünya genelindeki iflas sayıları da %6 artarak rekor seviyeye ulaşacak. 2026’da artışın %5 daha devam etmesi bekleniyor. Bu da üst üste beşinci yıl iflas oranlarının arttığı anlamına geliyor. Ancak 2027’de, dünya genelinde çok sınırlı bir iyileşme — sadece %1 düşüş — öngörülüyor.&nbsp;

Ekonomide kara bulutlar: İsviçre rekor iflas yılına giriyor

İsviçre’de savunma sanayisi, hükümete ilginç bir öneri sundu: “Silahlarımızı devlet aracılığıyla satalım.” Şirketler, birçok ülkenin artık silah alımlarını doğrudan firmalardan değil, devletler arası anlaşmalar (Government-to-Government, G2G) yoluyla yapmak istediğini söylüyor.

Silah satışı tartışması

<h3>Savunma Sanayisi İş Kaybediyor</h3>Savunma sektörü temsilcisi Matthias Zoller (Swissmem), bu durumun İsviçre için büyük bir sorun haline geldiğini anlatıyor:“Bazı ülkeler İsviçre’den doğrudan hükümet üzerinden silah almak istedi. Bizde böyle bir sistem olmadığını duyunca anlaşmaları iptal ettiler.”Örneğin Thurgau’daki General Dynamics firması, bu yüzden Slovakya’yla büyük bir satış anlaşmasını kaçırdı.<h3>Avrupa’da Yeni Trend: Devletten Devlete Silah Satışı</h3>Londra’daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden (IISS) uzman Tom Waldwyn, Avrupa’da giderek daha fazla ülkenin bu yöntemi tercih ettiğini söylüyor.“Bu tür anlaşmalar hem finansman hem de güven açısından daha kolay. Ayrıca uzun ihale süreçleri ortadan kalkıyor ve alıcı ülke zamandan kazanıyor,” diyor Waldwyn.İsviçre de F-35 savaş uçaklarını bu yöntemle, yani ABD hükümetiyle doğrudan anlaşarak satın almıştı. Şimdi ise İsviçreli üreticiler, aynı yöntemin ihracatta da kullanılmasını istiyor.<h3>Siyasiler İkiye Bölündü</h3>Bu fikir, merkez sağ ve sağ partiler (Die Mitte, FDP, SVP) tarafından destekleniyor. Ancak sol partiler, büyük riskler gördüklerini söylüyor. SP milletvekili Fabian Molina, şu uyarıda bulunuyor:“Bu sistem yolsuzluk ve mali yük getirebilir. Üretim masrafları artarsa fatura vergi verenlere çıkar.”Savunma sektörü ise bu risklerin sözleşmelerle kontrol altına alınabileceğini savunuyor.<h3>Tarafsızlık Tehlikede Olabilir</h3>Eleştirmenlere göre asıl tehlike, İsviçre’nin tarafsızlık politikası. Eğer hükümet bir ülkeyle silah anlaşması yapar ve o ülke daha sonra savaşa girerse, İsviçre dolaylı olarak bir savaşın tarafı haline gelebilir.Molina bu konuda açık konuşuyor:“İsviçre böyle bir durumda sözleşmeye bağlı kalmak zorunda olur. Bu, tarafsızlık ilkesine tamamen ters düşer.”Uzman Waldwyn ise risklerin farkında ama çözümün mümkün olduğunu düşünüyor:“Doğru maddelerle yazılmış sözleşmeler ve çıkış şartlarıyla bu riskler azaltılabilir.”Parlamentonun, 2026 yılında bu öneriyle ilgili son kararı vermesi bekleniyor.

Savunma sanayisinden çağrı: Hükümet bizim adımıza satış yapmalı

Cenevre Üniversitesi Hastanesi’nde (HUG) Avrupa’da ilk kez kısmi kalp nakli gerçekleştirildi. Ameliyat, doğuştan kalp rahatsızlığı bulunan 12 yaşındaki bir çocuk üzerinde uygulandı.

Avrupa’nın ilk kısmi kalp nakli

Bu yöntemde, klasik kalp naklinden farklı olarak yalnızca kalp kapakçıkları (aort ve pulmoner kapaklar) naklediliyor. Böylece hastanın kendi kalp kası korunuyor. Uzmanlara göre bu teknik, organ reddi riskini azaltıyor ve çocuğun büyümesiyle birlikte kapakçıkların da büyümesine imkân tanıyor.Ameliyatı, çocuk kalp cerrahı Dr. Tornike Sologashvili ve çocuk kardiyoloğu Dr. Julie Wacker gerçekleştirdi. Dr. Wacker, yöntemin avantajlarını şöyle açıklıyor:“Kalp kası yerinde kaldığı için reddetme riski çok düşük. Ayrıca bağışıklık baskılayıcı ilaçlara daha az ihtiyaç duyuluyor. Bu sayede çocuğun kalbi doğal şekilde gelişmeye devam edebiliyor.”Bu yenilikçi operasyon, Amerika Birleşik Devletleri’nde 2022’den bu yana sadece yaklaşık 30 kez uygulanmıştı. Cenevre’de yapılan ameliyat, bu yöntemin Avrupa’daki ilk örneği oldu.Hastanın annesi, oğlunun ameliyat öncesinde ciddi yorgunluk yaşadığını ve yaşıtlarıyla oyun oynayamadığını anlattı. “Oğlum, bu yeni yöntemi denemekten korkmadı. Eski yaşamına dönmek istiyordu,” dedi.Beş saat süren ameliyat başarıyla tamamlandı. Doktorlara göre bu operasyon, çocuk kardiyolojisinde çığır açabilecek bir dönüm noktası olabilir.

Cenevre’de 12 yaşındaki çocuğa devrim niteliğinde kalp ameliyatı

İsviçre hızla yaşlanıyor. Bugün 1,7 milyon olan 65 yaş üstü nüfus, 15 yıl içinde 2,4 milyona ulaşacak. Bu durum, küçük, engellilere uygun ve yaşlıların ihtiyaçlarına yanıt veren konutlara olan talebi ciddi şekilde artırıyor.

Konut sorunu büyüyor

2040’a kadar yaklaşık 400 bin yaşlıya uygun konut eksik olacak Şu anda özellikle 2-3 odalı, asansörlü ve engellilere uygun banyo gibi özelliklere sahip yaşlı konutları yetersiz. Emlak danışmanı Robert Weinert (Wüest Partner)’in hesaplamalarına göre, 2040 yılına kadar 393 bin ek yaşlı konutuna ihtiyaç olacak. Son dört yılda, 2-3 odalı kiralık daire ilanları %40 oranında azalmış durumda.Yüksek maliyetler, artan kiralar En büyük sorun maliyetlerde. İnşaat arazisi hem sınırlı hem pahalı, inşaat maliyetleri sürekli artıyor ve özellikle engellilere uygun projelerde daha da yüksek. Weinert, “Yeni konutlar, yaşlıların karşılayabileceği fiyatlarda olmalı” diyor.Halihazırda yaşlıların yarısı gelirinin üçte birinden fazlasını kira için harcıyor; bu oran idealin üzerinde.Yatırımcı ilgisi yüksek ama dikkatli planlama gerekli Yaşlı konutları pazarı cazip: sabit kira geliri, düşük taşınma oranı ve artan talep. Zürih, Cenevre ve Bern gibi şehirlerde 2021-2025 arasında 10 milyon CHF ve üzeri yatırımla 120’den fazla yaşlı konutu ve bakım evi projesi başlatıldı.Ancak Weinert uyarıyor: “Bu bir kendiliğinden başarı hikayesi değil.” Ortalama kiralar klasik dairelerin üzerinde olsa da ticari gayrimenkul gelirlerinin altında kalıyor; bu yüzden projeler ancak talep, maliyet ve lokasyon doğru planlandığında kârlı olabiliyor.İsviçre, yaşlanan nüfus için uygun fiyatlı konut üretmek zorunda. Hedefe ulaşmak için devlet destekleri, yoğun yapılaşma ve kuşaklararası konut projeleri gibi yenilikçi çözümler gerekecek; aksi halde 2040’a gelindiğinde yaşlılar için ciddi bir konut sıkıntısı yaşanabilir.

İsviçre’de yaşlılar için konut sıkıntısı artıyor

Ekim ayında saatlerin bir saat geri alınması, yaz saati uygulamasına göre daha az sağlık riskiyle ilişkilendiriliyor. Uzmanlara göre bu geçiş, kalp krizi veya trafik kazalarındaki artışlarla bağlantılı ilkbahar değişimi kadar zararlı olmasa da, vücudun biyolojik dengesini yine de hafifçe etkiliyor.

Saat, uyku, sağlık

Her yıl milyonlarca kişi “fazladan bir saat uyku” kazanmanın sevincini yaşasa da, bu küçük fark bile uyku düzeni, hormon üretimi ve ruh hali üzerinde etkili olabiliyor.<h3>Sirkadiyen ritmin önemi</h3>Helsinki Üniversitesi’nden Psikiyatri Profesörü Timo Partonen, sirkadiyen ritmin insan sağlığı açısından kritik olduğunu belirtiyor:“Vücudun her hücresinde bir biyolojik saat bulunur, ancak beynimizde gözlerden gelen ışık sinyallerini takip eden ana bir saat vardır. Bu mekanizma uyku kalitemizi ve ruh halimizi doğrudan etkiler.”Yaz saati uygulaması, gün ışığından daha uzun süre yararlanmak amacıyla ilkbaharda saatleri ileri, sonbaharda ise geri alma yöntemidir. Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'nın birçok bölgesinde bu sistem uygulanıyor. Bu yıl saatler 26 Ekim Pazar günü geri alınacak.Northumbria Üniversitesi’nden Prof. Malcolm von Schantz, sonbahar geçişinin genellikle insanlar tarafından daha kolay tolere edildiğini söylüyor:“Akşamların erken kararması rahatsız edici olabilir ama bu, coğrafi konumumuzun doğal bir sonucudur. Üstelik sabah ışığı biyolojik olarak bizim için çok daha faydalıdır.”Partonen de benzer bir görüşte:“Sonbaharda iç saatimiz yeni düzene daha rahat uyum sağlar. Ancak çoğu insan bu değişimi uykuya değil, daha geç yatmaya harcıyor; bu da uykusuzluk riskini artırıyor.”<h3>Sağlık üzerindeki etkiler</h3>İlkbaharda yapılan ileri saat değişikliği, kısa vadede kalp krizi ve trafik kazalarında artış ile ilişkilendirilmiştir. Amerikan Kalp Vakfı’nın referans verdiği bir araştırma, yaz saati uygulamasına geçilen gün kalp krizlerinin yüzde 24 arttığını göstermektedir.Ekim ayındaki değişim daha hafif etkilere sahip olsa da, Liverpool John Moores ve Oxford Üniversiteleri tarafından yapılan bir araştırma, kadınların saat değişikliğinden sonra kaygı ve stres düzeylerinde artış yaşadığını, çocukların uyku düzeninin bozulmasının ise aile içi gerginliklere neden olduğunu ortaya koymuştur.Daha geniş ölçekli çalışmalar, sık saat değişikliklerinin inme ve obezite riskini artırabileceğini göstermektedir. Stanford Medicine araştırmacıları, iki yılda bir yapılan bu değişikliklerin sağlık açısından en olumsuz seçenek olduğunu belirlemiştir.Modellemelere göre, kalıcı standart saat uygulamasına geçilmesi her yıl yaklaşık 300 bin felci önleyebilir ve milyonlarca insanda obezite riskini azaltabilir.<h3>Uyku düzenini korumak</h3>Uzmanlar, düzenli uyku saatlerinin uzun vadeli sağlık için kritik olduğunu vurguluyor. Prof. Schantz, "Sosyal jet lag" olarak adlandırılan hafta sonu geç yatma alışkanlığının biyolojik dengeyi bozduğunu ifade ediyor:“Hafta sonları geç yatıp geç kalkmak, sürekli zaman dilimi değiştiriyormuş gibi bir etki yaratıyor. Bu da uzun vadede kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyebilir.”Epidemiyoloji ve Toplum Sağlığı Dergisi’nde yayımlanan bir araştırmaya göre, uyku saatlerinde düzensizlik yaşayan bireylerin kalp krizi veya felç geçirme riski yüzde 26 daha yüksek.

Kış saati uyku ve ruh halimizi nasıl etkiliyor?

İsviçre Çiftçiler Birliği (SBV), İsviçre ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki yeni anlaşma paketine temkinli bir destek verdi. Birlik, temel olarak ikili işbirliği yolunu (bilateraler Weg) “alternatifsiz” olarak görüyor, ancak bazı konularda ciddi çekincelerini de dile getiriyor.

İsviçre çiftçileri bölündü

SBV’ye göre, mevcut anlaşma taslağı, önceki çerçeve anlaşmaya kıyasla daha iyi. Ancak birlik, nihai tutumunu, Federal Meclis’teki tartışmalar tamamlandıktan sonra açıklayacak.<h3>Çiftçilerden Uyarı: Uygulama Biçimi Belirleyici Olacak</h3>Birlik yaptığı açıklamada, özellikle gıda güvenliği anlaşmasının etkilerinin, anlaşmanın İsviçre içinde nasıl uygulanacağına bağlı olacağını vurguladı.SBV, “Tarım sektörü yeterince sürece dahil edilmeden alınacak kararlar, çiftçilerin hareket alanını kısıtlayabilir” uyarısında bulundu.Ayrıca, yeni ıslah ve üretim yöntemleriyle ilgili kuralların hâlâ belirsiz olduğunu hatırlatarak, bu durumun gelecekte AB’nin artan regülasyon baskısına yol açabileceğini belirtti.“İsviçre, kendi tarım politikasını belirleme hakkını korumalıdır,” denildi açıklamada.<h3>İkili Yol “Alternatifsiz”, Tarım Anlaşması “Olumlu”</h3>SBV, AB ile istikrarlı ilişkilerin sürdürülmesi için ikili işbirliği yolunun tek seçenek olduğunu belirtiyor. Buna ek olarak, mevcut anlaşma paketini, önceki AB çerçeve anlaşmasına göre bir ilerleme olarak değerlendiriyor.Birlik özellikle şu noktaları olumlu buluyor:<ul><li>Tarım anlaşmasının istikrara kavuşması,</li><li>Bu anlaşmanın AB yasalarına otomatik uyum zorunluluğuna tabi olmaması,</li><li>Araştırma ve eğitim alanlarında işbirliğinin güçlendirilmesi.</li></ul><h3>SBV, Halk Oylamasında Israrcı</h3>İsviçre Çiftçiler Birliği, anlaşma sürecinin şeffaf ve demokratik olması gerektiğini vurgulayarak, anlaşmanın halk oylamasına (Volksabstimmung) sunulmasını savunuyor. Ayrıca, kanton çoğunluğunu (Ständemehr) da içeren bir oylama yapılmasını “anayasal gereklilik” olarak görüyor.<h3>Bazı Çiftçi Grupları Karşı Çıkıyor</h3>Buna karşın, Bauern-Unternehmen adlı çıkar grubu, anlaşma paketine kesin bir şekilde karşı. Grup, taslağın İsviçre tarımını tehlikeye atacağını savunuyor.Eleştiriler arasında şunlar yer alıyor:<ul><li>AB yasalarının otomatik olarak devralınması (dynamische Rechtsübernahme),</li><li>İsviçre’nin tarım politikası özerkliğinin zayıflaması,</li><li>Artan bürokrasi ve kontroller,</li><li>Kalite kaybı ve maliyet artışı endişesi.</li></ul><h3>Özetle</h3>Yeni İsviçre-AB anlaşma paketi, tarım sektörü açısından fırsatlarla riskleri bir arada barındırıyor. SBV, dikkatli bir değerlendirme ve sektörel katılım talep ederken, bazı çiftçi grupları ise ülke tarımının bağımsızlığını tehlikede görüyor.

Çiftçilerden uyarı: Gıda güvenliği anlaşması dikkatle uygulanmalı

İsviçre’nin kamu taşımacılık şirketi CarPostal, Çinli teknoloji devi Baidu ile ortaklaşa ülkenin ilk sürücüsüz elektrikli taksi testlerini Aralık ayında başlatıyor. Baidu’nun otonom araç birimi Apollo Go, 2025’in sonunda İsviçre’nin doğusundaki dört kantonda testlere başlayacak. 

Çinli teknoloji devlerinin küresel yarışı

Düzenli hizmetin ise en geç 2027’nin ilk çeyreğinde devreye alınması planlanıyor.<h3>Dört Kantonda Pilot Uygulama</h3>Testler St-Gall, Thurgovie ve iki Appenzell kantonunda gerçekleştirilecek. İlk aşamada araçlar yolcu taşımayacak; her sürücüsüz aracın içinde güvenlik amacıyla bir yedek sürücü bulunacak.Bu dört kişilik araçlar, bireysel veya paylaşımlı (covoiturage) yolculuklar için kullanılabilecek şekilde tasarlandı. Amaç, filonun kullanımını en verimli hale getirmek.<h3>2027’de 25 Otonom Araçlık Filo</h3>Projenin hedefi, kırsal bölgelerde ve toplu taşımanın yetersiz olduğu saatlerde ulaşım ağını tamamlayıcı bir hizmet sunmak. 2027 itibarıyla yaklaşık 25 otonom taksiden oluşan bir filo hizmette olacak.CarPostal, bu projeyi “toplu taşımada yeni bir çağın habercisi” olarak nitelendiriyor. Şirket, başarılı olması durumunda hizmeti kademeli olarak genişletmeyi planlıyor.Bu girişim, Federal Ulaştırma Ofisi, Federal Karayolları Ofisi, ilgili kanton yönetimleri, TCS (Touring Club Suisse) ve diğer ortakların desteğiyle yürütülüyor.<h3>Çinli Teknoloji Devlerinin Küresel Yarışı</h3>Baidu, otonom taksi servisini halihazırda Çin’in bazı şehirlerinde hizmete sokmuş durumda. Çinli otomotiv ve teknoloji şirketleri, son yıllarda sürücüsüz araç teknolojilerine milyarlarca euro yatırım yaptı.Artan iç rekabet nedeniyle birçok Çinli şirket, şimdi Avrupa pazarına açılma stratejisi izliyor. Nitekim Baidu’nun duyurusu, rakibi Pony.ai’nin Stellantis Grubu ile Avrupa’da otonom araç testleri yapacağını açıklamasından birkaç gün sonra geldi.Baidu ayrıca 2026’da Almanya ve Birleşik Krallık’ta Lyft uygulaması üzerinden robotaksi hizmeti başlatmayı, Asya ve Orta Doğu’da da Uber ile benzer bir ortaklığı genişletmeyi planlıyor.Bu adım, İsviçre’yi Avrupa’daki otonom taşımacılığın öncü ülkelerinden biri haline getirebilir.

İsviçre’de ilk sürücüsüz taksi denemeleri Aralık’ta başlıyor

İsviçre Federal İstatistik Dairesi’nin 2024 verilerine göre, ülkede yaşayanlar ortalama yılda üç kez en az bir gece konaklamalı tatile çıktı. Buna ek olarak, kişi başına yaklaşık dokuz günübirlik gezi düzenlendi — çoğu da İsviçre sınırları içinde.

Seyahat harcamalarında rekor

<h3>Kadınlar Erkeklerden Biraz Daha Çok Seyahat Ediyor</h3>Verilere göre kadınlar yılda ortalama 3,1, erkekler ise 2,7 seyahat gerçekleştirdi. Çocuklar (6–14 yaş arası) çoğunlukla İsviçre içinde seyahat etti. 65 yaş ve üzerindeki kişiler ise ortalama iki seyahat yaptı.<h3>Yurtdışı Seyahatler Uzun Sürüyor</h3>Yurtdışına çıkanlar genellikle dört geceden uzun tatiller yapıyor. En popüler yurtdışı destinasyonları ise değişmedi: Almanya, İtalya, Fransa ve genel olarak Avrupa ülkeleri ilk sıralarda yer aldı. 2024 yılında toplam 15,4 milyon yurtdışı seyahati kaydedildi — bu da geçen yılki seviyeye çok yakın.<h3>Seyahat Harcamaları: Günde Ortalama 160 Frank</h3>2024’te bir İsviçreli ortalama olarak her seyahatinde 251 frank harcadı.<ul><li>İsviçre içi seyahatlerde ortalama: 228 frank</li><li>Yurtdışı seyahatlerde ortalama: 301 frank</li></ul>Kişi başına günlük harcama ortalaması 160 frank oldu.<ul><li>İsviçre’de bu rakam 146 frank (geçen yıla göre %20 artış)</li><li>Yurtdışında ise 168 frank (2023 ile aynı seviyede)</li></ul>Harcama kalemlerine ulaşım, konaklama, yeme-içme ve diğer kişisel masraflar dahil.<h3>Kısa ve Öz</h3><ul><li>İsviçreliler yılda ortalama 3 kez tatile çıkıyor.</li><li>10 kişiden 6’sı seyahatlerinde yurtdışını tercih ediyor.</li><li>Kadınlar erkeklerden biraz daha fazla geziyor.</li><li>Günlük seyahat harcaması ortalama 160 frank.</li></ul>

İsviçrelilerin en çok tercih ettiği tatil rotaları yine Avrupa

Zürih’te yüz kadar Uber ve geleneksel taksi şoförü greve gitti. Sürücüler, gelirlerindeki ciddi düşüşü protesto ederek, bu durumu rakip firma Bolt ile yaşanan fiyat savaşına bağladı. 

Şoförlü araç kiralama hizmeti

Sendika Unia, Zürih makamlarını bu konuda harekete geçmeye çağırdı.Yaklaşık bir yıldır Uber’in tarifeleri Estonyalı rakibi Bolt ile neredeyse aynı seviyede. Zaten Zürih’te elektrikli scooter hizmeti sunan Bolt, artık VTC (şoförlü araç kiralama) hizmeti de veriyor. Bu durum, birçok Uber şoförünün geçimini sağlamasını zorlaştırmış durumda.Şu anda Zürih Tren Garı ile Havalimanı arasındaki 10 kilometrelik bir yolculuk Bolt’ta 21,23 frank, Uber’de ise 21,87 frank tutuyor.<h3>“Hayat çok pahalı, bu ücretlerle yaşamak imkânsız”</h3>Uber çalışanları, daha adil ücret politikaları, asgari tarife artışı ve daha düşük komisyon oranları talep ediyor. Bir sürücü, yaptığı açıklamada, “Bazı haftalar 500 franktan fazla kazanamıyoruz” dedi.Bir başka katılımcı ise, “Artık kilometre başına 30 rappen (yani 0,30 frank) net kazançla çalışmak mümkün değil” diye konuştu. Aynı kişi, sektörün artık “kilometre başına yalnızca 1 frank brüt gelir elde ettiğini” belirtti. Sigorta, araç giderleri, vergiler ve emeklilik kesintileri sonrası ellerinde neredeyse hiçbir şey kalmadığını söyledi.Bir kadın şoför ise, “Biz sadece İsviçre’de normal bir yaşam sürmek istiyoruz. Ancak Zürih, dünyanın en pahalı şehri olduğu için durum burada çok daha zor” ifadelerini kullandı.<h3>Düzenleme çağrısı</h3>Konu hakkında açıklama yapan Uber, RTS’ye yaptığı yazılı açıklamada, “Bağımsız ve lisanslı sürücüler, tarifelerini istedikleri zaman bireysel olarak ayarlayabilirler. İsviçre’deki platform deneyimini geliştirmek için çalışmayı sürdüreceğiz” dedi.Ancak sendika Syna temsilcisi Daniel Zoricic, “Artık bu sektörü düzenlemek kamu ekonomisi yetkililerinin sorumluluğundadır” diyerek yetkililere açık bir çağrıda bulundu.

Zürih’te Uber şoförlerinden düşük gelirlere karşı protesto

Zürih Havalimanı, 2025/26 kış uçuş planında üç yeni rotayı hizmete sunuyor. İsviçreli havayolu Edelweiss, 19 Aralık’tan itibaren İsveç Laponya’sındaki Luleå şehrine ve Yeşil Burun Adaları’na (Kap Verde) – São Vicente ile Praia destinasyonlarına doğrudan uçuşlar başlatacak.

Yeni kış tarifesi

<h3>Toplam 169 Hedef, 71 Ülke</h3>Yeni kış tarifesi 26 Ekim 2025 Pazar günü (saatlerin geri alınmasıyla birlikte) yürürlüğe girecek. Havalimanından bu sezon 58 farklı havayolu şirketi, 71 ülkede toplam 169 destinasyona uçacak.Edelweiss ayrıca Bilbao (İspanya) ve Tiflis (Gürcistan) uçuşlarını da bu kış sezonunda sürdürmeye devam edecek. Bunun yanında Colombo’ya (Sri Lanka) haftada iki kez direkt uçuşlar yeniden başlayacak. Karayipler yönüne de daha fazla uçuş seçeneği sunulacak.<h3>Easyjet ve Etihad Da Genişliyor</h3>Avrupa içinde de hareketlilik artıyor: Easyjet, Kosova’nın Priştine kentine her gün, İngiltere’nin Bristol kentine ise haftada iki kez uçuş başlatıyor. Etihad Airways ise Abu Dabi – Zürih hattındaki sefer sayısını haftada 13’ten 16’ya çıkarıyor.<h3>Yeni Uçaklar Yolda</h3>Bu sonbaharda Edelweiss’in ardından Swiss de ilk Airbus A350 uçağını hizmete alacak. İlk uçuş 25 Ekim’de Palma de Mallorca’ya, ardından 20 Kasım’da Boston’a yapılacak.Yeni kış tarifesi 28 Mart 2026’ya kadar geçerli olacak.

Swiss ve Edelweiss’ten yeni seferler, yeni uçaklar

İsviçre, günlük yaşamın en küçük ihlallerine bile para cezası kesen sistematik bir ülke. Trafik, çöp veya park hatası fark etmiyor: her şeyin bir bedeli var. Ancak bu sistemin adalet ve amacına dair tartışmalar büyüyor.

İsviçre’nin ceza düzeni

Birkaç dakikalık gecikme, 40 franklık bir ceza... Cenevreli bir sürücünün “sadece randevuma yetişmeye çalışıyordum” sözleri, İsviçre’deki ceza düzeninin ne kadar titiz çalıştığını özetliyor. Halk arasında “bûche” olarak bilinen bu para cezaları, ülkenin her köşesinde karşımıza çıkıyor.Otopark, çöp, trafik — İsviçre’de hemen her alanda uygulanan “amende d’ordre” (idari para cezası) sistemi, kamu gelirlerine milyonlar kazandırıyor. Ancak birçok kişi bu düzenin artık “cezalandırma değil, kazanç aracı” haline geldiğini savunuyor.<h3>Cenevre’den Sion’a kadar her yerde ceza sistemi</h3>Cenevre’de park denetiminden sorumlu yetkililer, 40 ila 140 frank arasında ceza kesebiliyor. Bazı bölgelerde kullanıcılar bu durumu kabullenmiş durumda. Özellikle banka bölgesinde çalışan bazı kişiler, her ay 2000 ila 3000 franklık “ceza bütçesi” ayırdıklarını söylüyor.Benzer bir uygulama Valais kantonunun Sion kentinde de görülüyor. Burada görevliler, yanlış atık atımı veya çöp poşetlerini yanlış günlerde bırakma gibi eylemleri denetliyor. Bu tür ihlallerin cezası 100 ila 150 frank arasında değişiyor.<h3>2019’dan sonra kapsam genişledi</h3>Başlangıçta yalnızca trafikle sınırlı olan sistem, 2019 itibarıyla günlük davranışlara da uygulanmaya başladı. Cenevre Üniversitesi Ceza Hukuku Profesörü Yvan Jeanneret, bu durumu “İsviçre tarzı mükemmeliyetçilik” olarak tanımlıyor:<blockquote>“İsviçre, küçük kusurları bile yasalarla düzenleme eğiliminde. Ancak bazı durumlarda bu, adaletin değil, mali dengenin aracı haline geliyor.”</blockquote><h3>Cezalarla dolu kasalar</h3>2024 yılında Jura kantonu polisi yaklaşık 32.000 para cezası keserek 2,2 milyon frank gelir elde etti. Yetkililer bunun idari verimlilik sağladığını savunuyor. Ancak sistemin “anonim ödeme” özelliği, cezaların gerçek sorumlular yerine başkaları tarafından ödenmesine de olanak tanıyor.Jeanneret’e göre bu durum, cezanın caydırıcı özelliğini zayıflatıyor:<blockquote>“Ceza hukukunun amacı para toplamak değil, bireyin davranışını düzeltmektir.”</blockquote><h3>Adalet mi, aşırı düzen mi?</h3>İsviçre’nin küçük hatalara bile ceza kestiği bu sistem, toplumda düzenin korunmasına katkı sağlıyor. Ancak aynı zamanda “her davranışın bir bedeli” anlayışının, özgürlük ve orantılılık ilkeleriyle çeliştiği yönünde eleştiriler de artıyor.

Ceza mı, gelir kapısı mı?

Yeni araştırmalar, küresel deniz seviyelerinin son 4 bin yılın en hızlı yükselişini kaydettiğini gösteriyor ve iklim değişikliğiyle mücadelede acil önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.

İklim krizi derinleşiyor

Bilim insanları, insan kaynaklı faaliyetlerin ve iklim değişikliğinin bu yükselişin başlıca sebepleri olduğunu belirtiyor. Bu durum, özellikle büyük şehirler için ciddi sel riskleri anlamına geliyor.Rapora göre, Çin gibi ekonomik açıdan kritik şehirlerin yoğunlaştığı bölgeler, hem deniz seviyesinin yükselmesi hem de zeminin çökmeye yatkın olması nedeniyle “çifte tehdit” altında.<h3>Deniz seviyeleri ne kadar hızlı yükseliyor?</h3>Rutgers Üniversitesi araştırmacıları, binlerce jeolojik kayıt ve mercan resifleri, mangrovlar gibi doğal arşivler kullanarak, deniz seviyesindeki değişimleri yaklaşık 12 bin yıl öncesine kadar inceledi.Nature dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, 1900 yılından itibaren küresel deniz seviyesi yılda ortalama 1,5 milimetre arttı. Araştırmayı yürüten Yucheng Lin, bu hızın son binlerce yıldaki hiçbir yüzyıllık dönemde görülmediğini belirtiyor.<h3>Yükselişi hızlandıran etkenler</h3>Çalışma, deniz seviyesindeki hızlı artışın iki ana nedeni olduğunu ortaya koyuyor: termal genleşme ve buzulların erimesi.İklim değişikliği nedeniyle okyanuslar daha fazla ısı depoluyor ve genleşiyor. Aynı zamanda kutup bölgelerindeki buz tabakaları benzeri görülmemiş bir hızla eriyor. Lin, “Gezegen ısındıkça okyanuslar genişliyor ve daha küçük buzullar devasa kıtasal buz kütlelerine kıyasla çok daha hızlı tepki veriyor. Özellikle Grönland’da bu süreç belirgin şekilde hızlandı,” diyor.Sadece Eylül 2023 – Ağustos 2024 arasında Grönland buz tabakası yaklaşık 80 milyar ton kaybetti. Bu, son 28 yılın toplam kaybından daha fazla. Tam erimesi durumunda Grönland’daki buz, küresel deniz seviyesini 7,4 metre yükseltebilecek kadar tatlı su içeriyor.<h3>Kıyı bölgeleri tehlikede</h3>Uzmanlar, deniz seviyesindeki her bir santimetrelik artışın dünya genelinde yaklaşık 6 milyon kişiyi taşkın riski altında bıraktığını belirtiyor. Özellikle delta bölgeleri tarım, ulaşım ve kentsel gelişim için kritik alanlar en fazla etkilenecek.Lin, “Sadece birkaç santimetrelik artış bile deltaların taşkın riskini ciddi şekilde artırır. Bu bölgeler ulusal değil, uluslararası üretim merkezleridir,” diyor.Araştırma ağırlıklı olarak Çin’e odaklanmış olsa da, New York, Cakarta ve Manila gibi alçak kıyı bölgelerine kurulu büyük şehirler için aynı risk geçerli.

İklim krizi: Deniz seviyeleri rekor hızla yükseliyor

İsviçre’nin Bern kantonunda psikiyatrik acil hizmetlerde büyük bir kriz yaşanıyor. Uzman eksikliği nedeniyle, Şubat 2026’dan itibaren bölgedeki psikiyatrik acil durumlara artık psikiyatristler değil, yalnızca aile hekimleri müdahale edecek.

Bern kantonunda kriz 

Kararı, bölgedeki acil sağlık hizmetlerinden sorumlu Ärztlicher Bezirksverein Bern Regio aldı. Gerekçe açık: Serbest çalışan psikiyatrist sayısı hızla azalıyor.Bugüne kadar acil hattı “Medphone” üzerinden gelen psikiyatrik çağrılara gerektiğinde bir uzman psikiyatrist yönlendirilirken, bundan sonra bu görev tamamen aile hekimlerine kalacak.Dr. Corinne Sydler, Berner Hausärzte und Kinderärztinnen Derneği Başkanı, bu durumun zaten yoğun olan aile hekimlerine ek yük getireceğini söylüyor:“Bu karar, aile hekimlerinin üzerindeki baskıyı artıracak. Psikiyatrik aciller stresli, karmaşık durumlar. Hekimler bazen bir kişiyi zorunlu psikiyatrik yatışa gönderme kararı vermek zorunda kalıyor. Bu da ciddi bir sorumluluk.”Sydler, aile hekimlerinin bu konularda deneyimli olsa da psikiyatristlerin sahip olduğu uzmanlık bilgisine sahip olmadığını vurguluyor.Yeni uygulamada, hekimler yalnızca telefonla bir psikiyatristten tavsiye alabilecek. Ancak bu, ciddi vakalarda çoğu zaman yetersiz kalabilir.Uzmanlar bu kararı, “psikiyatrik sağlık hizmetlerinde derinleşen bir kriz” olarak değerlendiriyor. İsviçre genelinde her beş kişiden biri ruhsal sıkıntı yaşarken, sağlık sistemindeki bu boşluk, durumun daha da kötüleşebileceği endişesini doğuruyor.

İsviçre’de ruh sağlığı hizmeti alarm veriyor

Sabah işe giderken kulağınıza çalınan bir şarkı, günün sonunda hâlâ dilinizin ucunda mı? Bu durum, birçok kişinin deneyimlediği bir fenomen ve beynin müzikle kurduğu güçlü bağlantıdan kaynaklanıyor.

Earworm etkisi

Bilim insanları, yıllardır “earworm” olarak adlandırılan bu etkiyi inceliyor. Peki, neden bazı melodiler zihnimizde sürekli yankılanırken bazıları kısa sürede kayboluyor? İşte bu ilginç fenomenin psikolojik, nörolojik ve duygusal nedenleri…Şarkılar neden zihnimizde takılır?Bazen bir şarkı sadece birkaç saniye duyulur ama gün boyu zihnimizden çıkmaz. Nakaratlar tekrarlandıkça “Yine mi başladı?” deriz; fakat beynimiz o melodiyi takıntılı bir şekilde tekrar etmeye devam eder. Bu durum “earworm” ya da Türkçesiyle “kulak kurdu” olarak adlandırılıyor ve müziğin zihnimizde bıraktığı güçlü izlerden biri olarak biliniyor. Peki, neden bazı melodiler beynimizde takılı kalıyor, bazılarıysa hemen siliniyor?Beynin müzikle oynadığı oyunSabah radyoda çalan bir şarkı, gün boyunca zihninizde dönüp duruyorsa yalnız değilsiniz. Araştırmalar, beynin özellikle tanıdık, tekrar eden ve kolay hatırlanan melodilere otomatik bir tepki verdiğini gösteriyor. Müzik, beynin hem hafıza hem de ödül merkezlerini aynı anda uyarıyor; bu da melodinin istemsizce zihne kazınmasına yol açıyor.Hangi şarkılar daha çok takılır?Araştırmalara göre, hızlı tempolu, kolay söylenebilir nakaratlara sahip ve sık tekrar eden parçalar “earworm” etkisini en çok tetikliyor. Örneğin Lady Gaga’nın “Bad Romance”i, Queen’in “Bohemian Rhapsody”si veya Pharrell Williams’ın “Happy”si gibi şarkılar, ritimleri ve melodik yapıları sayesinde hafızada kolayca yer ediyor.Ayrıca, bazı insanlar belirli müzik türlerine diğerlerinden daha duyarlı. Özellikle müzikle iç içe olan veya müzikal hafızası güçlü bireyler, bu etkiyi daha sık deneyimliyor.Earworm etkisinin arkasında, beynin kısa süreli hafıza sistemi olan “çalışma belleği” bulunuyor. Beyin, bir melodiyi tamamlamaya çalışırken sürekli eksik kısmı doldurmaya uğraşıyor. Bu döngü tamamlanmadıkça, şarkı zihnimizden gitmiyor.Earworm’dan kurtulmak mümkün mü?Bu istenmeyen müziksel takıntıdan kurtulmanın birkaç yöntemi var. Uzmanlar, şarkının tamamını dinlemenin veya zihni farklı bir işle meşgul etmenin etkili olduğunu söylüyor. Bazı araştırmalar, sakız çiğnemenin beynin ritimle senkronizasyonunu bozarak melodinin tekrarını azaltabileceğini öne sürüyor. Alternatif olarak, başka bir şarkıya geçmek veya bilinçli olarak sessizliğe yönelmek de işe yarayabiliyor.

Neden bazı melodiler beynimizde takılı kalır?

Musluğu çevirip temiz suya ulaşmak İsviçre'de sıradan bir günlük eylem. Ancak bu kolaylığın arkasında, birçok bölgede olduğu gibi Bern'in eteklerinde de devreye giren içme suyu rezervuarları var.

Geleceğe yönelik endişeler

100 yılı aşkın süre önce inşa edilen ve artık modernize edilen Mannenberg Rezervi, Bern'in su temin sisteminin bel kemiği olmaya devam ediyor.Mannenberg Rezervi, bir asrı aşkın süredir Bern şehri ve bölgesine kesintisiz içme suyu sağlıyor.Eski rezervuarın modern standartları karşılayamaması nedeniyle son dört yılda daha büyük ve yeni bir rezervuar inşa edildi. Artık aktif olan bu yeni rezervuar, 30.000 metreküp su depolama kapasitesiyle Bern kantonundaki en büyük içme suyu deposu unvanını taşıyor.135.000 Kişinin Günlük Su İhtiyacını KarşılıyorBolligen ve Ittigen belediyeleri arasında konumlanan Mannenberg Rezervi, 135.000 kişinin günlük su ihtiyacını tek başına karşılayabiliyor. Bern Bölgesi Su Birliği'ne bağlı diğer rezervuarlarla birlikte toplam 32 belediyeye temiz su ulaştırılıyor.İnşaat Süreci Tepkilerle BaşladıAncak bu dev proje tepkisiz kalmadı. En büyük sorun, inşaat için temizlenmesi gereken geniş orman arazisiydi. Toplamda yedi futbol sahası büyüklüğündeki bir orman alanı projeye feda edildi. Çeşitli itirazlara rağmen, Bern kantonu nihayetinde ağaç kesimi için gerekli izni verdi.Balıklar Su Kalitesinin Canlı GöstergesiRezervuardaki su, kaynağını Emmental bölgesindeki Aeschau yeraltı suyu havzasından alıyor. Su, enerji gerektirmeden 33,5 kilometrelik bir mesafeyi kat ederek sekiz saatte rezervuara ulaşıyor.Bern Bölgesi Su Birliği Genel Proje Müdürü Thomas Ammon, "Bu yeraltı suyu o kadar temiz ki, herhangi bir arıtım gerektirmeden güvenle içilebiliyor" diyor. Ancak suyun kalitesi sadece modern cihazlarla değil, aynı zamanda balıklarla da izleniyor.Küçük bir akvaryumda yaşayan Kızbalıkları (Elritze), su kalitesinin canlı göstergeleri olarak hizmet ediyor. Sazangiller familyasından gelen bu küçük, pulsuz tatlı su balıkları, soğuk, temiz ve oksijen açısından zengin sulara ihtiyaç duyuyor. Ammon, "Bu balıklar suyun kalitesindeki en ufak değişikliklere bile son derece hassas tepki veriyor" şeklinde konuşuyor.7/24 Kamera İzlemesiKızbalıkları, bir kamera sistemiyle 7/24 izleniyor. Ammon, "Balıklar doğal olmayan bir davranış sergilerlerse, yazılımımız bunu anında tespit ediyor" diyerek sistemin işleyişini anlatıyor. Bu durumda çeşme ustalarına anında alarm gidiyor.Bir sorun tespit edildiğinde, ölçüm cihazlarındaki verilerle çapraz kontrol yapılıyor. Thomas Ammon, "En kötü senaryoda rezervuarı kullanıma kapatmak zorunda kalabiliriz. Balıklar bizim biyolojik erken uyarı sistemimiz gibi çalışıyor" diye ekliyor.Geleceğe Yönelik EndişelerSu temizliği konusundaki zorluklar bununla sınırlı değil. Bern Bölgesi Su Birliği Genel Müdürü Martin Frey, sürekli ortaya çıkan yeni kirletici maddelerin gelecek için büyük bir tehdit oluşturduğunu belirtiyor."Bugün kullanımda olan hangi maddelerin yarın sorun teşkil edeceğini bilmiyoruz" diyen Frey, "Suyun arıtılması gerektiği takdirde maliyetlerin önemli ölçüde artacağını" vurguluyor. Bu nedenle su birliği, yeraltı sularının korunması ve kirletici maddelerin su döngüsüne hiç girmemesi için koruyucu önlemlere öncelik veriyor.

Bern'deki dev su deposu: 135.000 kişiye temiz su sağlıyor

Eschenbach SG'de başörtüsü nedeniyle işe alınmayan müslüman öğretmen Luzern kantonunda iş buldu. Şimdi sorunsuz bir şekilde öğretmenlik yapıyor.

Başörtüsü sorunu...

Başını, boynunu ve omuzlarını örten bir başörtüsü olan Khimar'ını toplum içinde güvenle taşıyor ve günde beş kez namaz kılıyor. O, yaz tatilinden hemen önce Eschenbach'ta bir okulda bazı velilerin protestolarından sonra işe alınmayan Müslüman öğretmen. Şimdi, isminin gizli kalmasını isteyen bu öğretmen, Luzern kantonunda bir şehir okulunda yedek öğretmen olarak yeni bir iş buldu."24 Heures" gazetesine anlattığına göre, başörtüsü orada şimdiye kadar ne meslektaşları ne veliler ne de çocuklar arasında hiçbir zorluğa neden olmadı. Ayrıce, bir erkekle selamlaşırken el sıkışmak yerine elini kalbine koyması da hiçbir şaşkınlığa yol açmıyor. Eğer bir erkek elini uzatırsa, geri çekmiyor: "Ben bir öğretmenim. Olur - ve bu bir günah değil" diyor."Hiçbir veli benimle konuşmaya gelmedi"Fransız İsviçre'sinin bu gazetesiyle yaptığı görüşmede, genç kadın başörtüsünün tetiklediği tartışmalara geri dönüyor yapıyor. Her iki taraftan politikacıların konuyu ele almasını temelde olumlu değerlendiriyor - tartışma yeni olmasa da. Federal Mahkeme, 1997'de başörtülü bir öğretmenin davasıyla zaten ilgilenmiş ve o zaman davalı aleyhine karar vermişti: Okullar laik bir alandır, diye karar verilmişti.Eschenbach'lı öğretmen ise bu görüşte değil. "Giydiğim şey benim özel hayatımın bir parçası" diyor. Yine de, kamusal tartışmanın onu incittiğini söylüyor - üstelik hiçbir veli onunla konuşmaya gelmemiş. "Bir öğretmen olarak tarafsızlığı korumam gerektiğinin farkındayım. Öğretim programı 21'e göre eğitim aldım ve buna bağlı kalıyorum."Queer konular hakkında da konuşuyorBugün, çalışan bir Müslüman kadının bakış açısını sunmak istiyor. "Maalesef bu tür sesler hala çok sık eksik" diye düşünüyor. Kamusal söylem genellikle eleştirel sesler tarafından şekillendiriliyor.Bavyera'da Katolik bir ailede büyüdü. Genç bir kızken bile çeşitli dünya dinleriyle yoğun bir şekilde ilgilenmeye başladı. "Sonunda İslam'ın beni en çok etkileyen din olduğu açıktı" diye anlatıyor. Lise bitirme sınavlarından hemen önce, bir Bavyera camisinde şehadet getirdi - o zamandan beri İslami kurallara göre yaşıyor."Birçok kişi bana inanmıyor, ama Khimar bana özgürlük veriyor" diyor. Başörtüsü takmak onun için kendi kaderini tayin hakkının bir ifadesi. Öğrencilerine toplumsal çeşitliliği aktarmasını engellemiyor - buna eşcinsellik ve queer kimlikler gibi konular da dahil. "Bir öğretmen olarak her zaman kendinden bir parça katarsın" diyor, “ama benim başkalarını yargılama hakkım yok.”

Başörtüsü nedeniyle reddedilen öğretmen yeni okulunda kabul gördü

Avrupa genelinde araç fiyatlarını karşılaştırmak kolay bir iş değil. Belirli modeller üzerinden yapılan analizler pratik görünse de, markaların farklı fiyatlandırma ve pazarlama stratejileri nedeniyle bu yöntem geneli yansıtmakta yetersiz kalabiliyor.

Fiyat şampiyonu Türkiye

Ayrıca ikinci el araç piyasasındaki değişkenlik de doğrudan karşılaştırmaları daha karmaşık hale getiriyor.AB İstatistik Ofisi Eurostat’ın yayımladığı kişisel ulaşım araçları fiyat düzeyi endeksi, bu farklılıkları ölçmenin bir yolunu sunuyor. Endeks, motorlu araçlar, motosikletler ve bisikletleri kapsarken; bakım, onarım, yedek parça ve yakıt giderlerini hariç tutuyor. Motorlu araç verileri hem yeni hem de kullanılmış araçları içeriyor.Bu endekste, AB ortalaması 100 euro olarak kabul ediliyor ve ülkelerin bu ortalamaya göre fiyat seviyeleri karşılaştırılıyor.<h3>Türkiye, Avrupa’nın en pahalı ülkesi</h3>36 Avrupa ülkesi arasında otomobil ve diğer kişisel ulaşım araçlarının en pahalı olduğu ülke açık ara Türkiye. Türkiye’deki fiyatlar AB ortalamasının %36,4 üzerinde. Yani AB’de 100 euroya alınan bir araç Türkiye’de 136,40 euroya mal oluyor. Ancak 2021’de bu oran 147,10 euroydu; dolayısıyla küçük bir gerileme söz konusu.AB içinde en pahalı ülke Danimarka, fiyatların AB ortalamasından %19,1 daha yüksek olmasıyla dikkat çekiyor. Avrupa Merkez Bankası (ECB) araştırmacısı Georg Strasser, Euronews Business’a yaptığı açıklamada Danimarka’nın yüksek vergi oranları nedeniyle bu konumda olduğunu belirtti.Fiyatların AB ortalamasından en az %10 fazla olduğu diğer ülkeler arasında İzlanda (%18,1), Hollanda (%14,3), İrlanda (%10,3) ve İsviçre (%10,2) yer alıyor.<h3>En Ucuz Ülkeler: Kuzey Makedonya ve Slovakya</h3>Avrupa genelinde araçların en uygun fiyatlı olduğu ülkeler Kuzey Makedonya ve Slovakya. AB ortalaması 100 euro iken, aynı araç Kuzey Makedonya’da 87,70 euro, Slovakya’da ise 88,60 euroya satın alınabiliyor. Bu da sırasıyla fiyatların %12,3 ve %11,4 daha ucuz olduğu anlamına geliyor.Bunların ardından Slovenya (%8,7), Güney Kıbrıs (%8,6), Çekya (%8,4), Norveç (%8,3), Letonya (%7,5) ile Karadağ ve Polonya (%7,2) geliyor. Bu ülkelerde de fiyatlar AB ortalamasına göre daha düşük.<h3>“AB’nin Dört Büyükleri” Arasında En Ucuz: İspanya</h3>AB’nin en büyük dört ekonomisi arasında otomobil fiyatlarının en düşük olduğu ülke İspanya. İspanya’da fiyatlar AB ortalamasının %3,8 altında. Almanya, ortalamanın biraz üzerinde yer alıyor (%0,4), Fransa (%0,2) ve İtalya (%0,3) ise ortalamaya oldukça yakın seviyelerde.ECB’den Strasser’e göre, AB içindeki fiyat farklarının temelinde vergilendirme politikaları ve pazara göre fiyatlandırma stratejileri bulunuyor. AB dışındaki ülkelerde ise yasal düzenlemeler bu farkları artırabiliyor.<h3>Pazara Göre Fiyatlandırma</h3>Strasser, üreticilerin farklı ülkelerdeki marka tercihleri, gelir düzeyi ve tüketici davranışlarını dikkate alarak fiyatları belirlediğini ifade ediyor. Ancak bu strateji, sınır ötesi satışların sınırlı olduğu durumlarda işe yarıyor.Boston merkezli danışmanlık firması Charles River Associates’ten Eyal Dvir ile birlikte hazırladıkları çalışmada, üreticilerin AB içinde bile ülkeleri ayrı pazarlar olarak gördüğü ve buna göre fiyat belirlediği sonucuna ulaşılmış.Dvir, “AB içinde bile, bir aracın başka bir ülkeden alınmasının veya ithalat yoluyla getirilmesinin zorluğu, bu fiyat farklarını koruyan temel nedenlerden biri,” diyor.Bu yaklaşım, üreticilerin fiyatları gelir düzeyi, marka popülaritesi ve yerel tercihlere göre uyarlamasına olanak tanıyor.<h3>Vergilendirme Politikalarının Rolü</h3>Strasser, vergi yasalarının özellikle araç özelliklerine göre değiştiği ülkelerde fiyat farklılıklarının daha belirgin olduğunu vurguluyor. Her ülkenin bazı otomobil modellerini daha pahalı, bazılarını ise AB ortalamasına göre daha ucuz konumlandırdığını belirten Strasser, bunun tüketicileri daha uygun modelleri tercih etmeye yönelttiğini söylüyor.Örneğin, elektrikli araçlara yönelik vergi indirimleri fiyat analizini zorlaştırıyor. Strasser, “Bazı ülkeler geleneksel araçlardan yüksek vergi alırken elektrikli araçları muaf tutabiliyor. Bu da genel fiyat endeksinde ülkeyi ‘pahalı’ gibi gösterebiliyor,” diyor.OECD’nin 2022 verileri de bu tabloyu destekliyor. “Vergi öncesi ve sonrası araç fiyatları” verileri, vergi yükünün etkisini anlamada faydalı olsa da, KDV oranı tek başına fiyat farklarını açıklamıyor. Diğer vergiler ve harçlar da Avrupa’daki bu farklılıkların önemli nedenleri arasında yer alıyor.

Avrupa genelinde otomobil fiyatları

Axa sigortanın araştırmasına göre, İsviçre'de araç sürücüleri için yaban hayvanı çarpışması riski en yüksek Freiburg kantonunda. Burada, sigortalı araç başına düşen kaza oranı (hasar frekansı) binde 6,9 ile ülke ortalaması olan binde 3,2'nin çok üzerinde seyrediyor.

Kaza risk haritası açıklandı

Freiburg kantonundaki araç sahipleri için yaban hayvanıyla çarpışma riski oldukça yüksek. Axa sigortanın bir analizi bunu gösteriyor. Sonraki sıraları ise Jura, Thurgau ve Schaffhausen kantonları alıyor.Kırsal kantonlarda ormanlık alanlardan geçen daha fazla yol bulunduğu ve genel olarak daha fazla yaban hayvanının dolaştığı belirtiliyor. Axa Sigorta'nın perşembe günkü açıklamasında, bunun daha sık çarpışmalara yol açtığı ifade edildi.Buna bağlı olarak, çarpışma riski İsviçre genelinde en düşük hasar frekansına (binde 0,8) sahip olan Basel-Stadt kantonunda daha seyrek görülüyor. Nidwalden, Cenevre (her ikisi binde 1,2) ve Zug'da (binde 1,8) da Freiburg ve Jura'dakilere kıyasla çok daha az çarpışma meydana geliyor.Tehlike günün ve yılın her saati varAxa'da geçen yıl yaban hayvanı kazaları 11,5 milyon Frank'ın üzerinde maliyete neden oldu. Tek bir hasar vakasının maliyeti artık neredeyse 3800 Frank ve bu da giderek artıyor. Bunun nedeni, yeni araç parçaları ve arabalardaki giderek artan elektronik donanım nedeniyle daha pahalı yedek parçalar ve daha yüksek tamir maliyetleri.Açıklamaya göre, bir yaban hayvanı kazası riski günün ve yılın her saati mevcut. Ancak Axa, "Ekim, Kasım ve Aralık aylarında özellikle dikkatli olunması gerekiyor" diye yazıyor. "Günler kısaldığında, yaban hayvanları araç sürücüleriyle aynı saatlerde daha sık dolaşıma çıkıyor."Ayrıca, kışın karaca ve geyikler yol kenarındaki tuz kalıntılarını yalamayı seviyor. Sabah ve akşam trafiğinde hava karanlık olduğu için, bu hayvanlar genellikle geç veya çok geç fark ediliyor.Binde 6 hasar frekansıAçıklamada, olası kaçınma manevraları yerine tam fren yapmanın tercih edilmesi gerektiği belirtiliyor. Ayrıca, bir yaban hayvanıyla çarpışma durumunda mutlaka polise haber verilmesi gerekiyor. Polis, gerektiğinde hayvanı acılarından kurtaracak bir gamekeeper (yaban hayatı görevlisi) veya başka uzmanlar görevlendiriyor.Axa'nın en büyük yaban hayvanı çarpışma riskine sahip kantonlar listesinde, Appenzell Innerrhoden kantonu binde 6'lık bir hasar frekansıyla Freiburg'dan sonra ikinci sırada yer alıyor. Ancak Axa'nın basın açıklamasında yüksek çarpışma riski olan bir kanton olarak belirtilmiyor.Axa sözcüsü Marion Fehr'a göre bunun nedeni, bu Doğu İsviçre kantonunda kayıtlı olan çok sayıdaki kiralık araç. Fehr, yapılan bir soruşturmaya verdiği yanıtta, böyle bir aracın yaban hayvanıyla çarpışmasının bu kantonda değil, başka bir yerde gerçekleşmiş olma riskinin diğer kantonlara göre belirgin şekilde daha yüksek olduğunu söyledi.

Yaban hayvanı kazaları en çok Freiburg şehrinde yaşanıyor

Avrupa genelinde yüzlerce kişi salmonella enfeksiyonuna yakalandı ve sağlık yetkilileri, bu vakaların büyük olasılıkla Sicilya’dan gelen çeri domateslerle bağlantılı olduğunu açıkladı.

Avrupa’da salmonella paniği

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) verilerine göre, 2023’ten bu yana 18 Avrupa ülkesinde Salmonella bakterisinin Strathcona suşuna bağlı 510 doğrulanmış vaka tespit edildi. Bu sayı, Eylül 2025 sonu itibarıyla kayıtlara geçti.Salmonella, dünyanın en yaygın gıda kaynaklı enfeksiyonlarından biri olarak biliniyor ve genellikle karın ağrısı, ishal ve ateş gibi semptomlarla ortaya çıkıyor.ECDC, yürüttüğü araştırmalar sonucunda, Akdeniz’deki Sicilya Adası’ndan ithal edilen çeri domateslerin söz konusu salgında başlıca bulaş kaynağı olabileceğini duyurdu. Uzmanlar, bakterinin izini adadaki bir domates üreticisine kadar sürdü. Bölgede yapılan incelemelerde, sulama suyunda Salmonella bakterisine rastlandığı bildirildi. Bu bulgu, domateslerin çevresel koşullar yoluyla kirlenmiş olabileceğini doğruladı.Salgının en fazla görüldüğü ülke İtalya olurken (123 vaka), onu Almanya (113), Avusturya (76), Birleşik Krallık (73) ve Fransa (43) izledi. Diğer 13 Avrupa ülkesinde (Hırvatistan, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, İrlanda, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Slovakya, Slovenya, İspanya ve İsveç) bildirilen vaka sayısı 15’in altında kaldı.Salgın Avrupa sınırlarını da aşarak ABD’de 24 ve Kanada’da 10 kişiyi etkiledi.Bu durum, Sicilya domateslerinin ilk kez bir Salmonella salgınıyla ilişkilendirilmesi değil. ECDC’ye göre, 2011 yılında Danimarka’da yaşanan benzer bir salgında da aynı bölgeden gelen domatesler şüpheli olarak görülmüştü.Ajans, Sicilya çeri domateslerinin gerçekten bulaş kaynağı olup olmadığını kesinleştirmek için ek araştırmalar yapılması çağrısında bulundu. Ayrıca, domateslerin hasat döneminde daha sıkı bakteriyel kontrollerden geçirilmesi gerektiğini vurguladı.

Sicilya domatesleri Avrupa’da yayılan salmonella salgınıyla ilişkilendirildi

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Direktör Yardımcısı Andrew Saberton, ilk kez ziyaret ettiği Gazze’de gördüklerinin kendisinde derin izler bıraktığını belirterek, “Gazze, distopik bir film setini andırıyor ama bu bir kurgu değil” dedi.

BM yetkilisi şaşkın

Saberton, Gazze ve işgal altındaki Batı Şeria gezisinin ardından New York’taki BM Genel Merkezinde düzenlediği basın toplantısında izlenimlerini paylaştı.<h3>“Gazze’de gördüklerime kimse hazırlıklı olamaz”</h3>UNFPA adına Gazze’ye yapılan ilk üst düzey ziyareti gerçekleştirdiklerini söyleyen Saberton, şunları ifade etti: “Gazze’de karşılaştığım manzaraya kimse hazırlıklı olamazdı. Şehir neredeyse tamamen yıkılmış durumda; kilometrelerce uzanan moloz ve toz içinde ayakta kalan bina sayısı çok az. Her şey sanki bir felaket filminin sahnesi gibiydi ama bu gerçek. Gördüklerimi unutamayacağım.”Saberton, bölgede her dört kişiden birinin açlıkla mücadele ettiğini, bu rakama özellikle gebeler dahil 11 bin 500 hamile kadının da girdiğini belirtti. Açlığın, hem anne hem de bebekler için ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.<h3>“Gazze’de normal doğum diye bir şey kalmadı”</h3>Gazze’deki hastanelerin yüzde 94’ünün hasar gördüğünü ya da yıkıldığını aktaran BM yetkilisi, “Gazze’de artık normal doğumdan söz etmek mümkün değil. Kadınlar, çoğu zaman çadırda dahi mahremiyet olmadan ya da yol kenarındaki moloz yığınları arasında doğum yapıyor” dedi.Erken doğum ve düşük oranlarının yaklaşık yüzde 70’e ulaştığını, her üç hamilelikten birinin “yüksek riskli” olduğunu söyleyen Saberton, sağlık altyapısının çökmesi nedeniyle pek çok annenin ve bebeğin hayatının tehlikede olduğunu dile getirdi.<h3>“Gazze’deki ölümler ABD’ye oranlansa 39 milyona denk gelir”</h3>Saberton, Gazze’deki insan kaybının boyutuna dikkat çekerek, “Yaklaşık 70 bin ölü, 250 bin yaralı olduğu tahmin ediliyor; bu, nüfusun yüzde 11’i demek. Eğer bu oranı ABD’nin nüfusuna uygularsak, bu 39 milyon insanın ölmesine denk gelir” ifadelerini kullandı.İsrail saldırılarının yalnızca fiziksel yıkım yaratmadığını, aynı zamanda “nesiller boyunca sürecek psikolojik yaralar” açtığını belirten Saberton, özellikle genç nüfusun yüzde 70’inin depresyon ve anksiyete sorunları yaşadığını kaydetti.<h3>“Gazze’de kalıcı ateşkes şart”</h3>Gazze’de ilan edilen ateşkesi “küçük bir umut ışığı” olarak nitelendiren Saberton, ancak süregelen saldırıların insanların yeniden korku ve belirsizlik içine sürüklendiğini söyledi. “Acilen kalıcı bir ateşkes gerekiyor” diyerek uluslararası topluma çağrıda bulundu.Batı Şeria’daki duruma da değinen BM yetkilisi, “Batı Şeria’da yaşam, kontrol noktaları ve bariyerlerle çevrili. Günlük hayat tamamen kısıtlanmış durumda” dedi.<h3>“Dünya artık sırtını dönemaz”</h3>“Artık dünya ne Gazze’ye ne de Batı Şeria’ya sırtını dönebilir” diyen Saberton, Filistinlilerin sadece hayatta kalmakla değil, onurlu ve güvenli bir yaşam sürmekle de hak sahibi olduklarını vurguladı.<h3>“Gazze’ye girebildiğim için şanslıyım”</h3>UNFPA yetkilisi, Anadolu Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, daha önce vize sorunları nedeniyle Gazze’ye gidemediklerini belirtti. Bu kez yalnızca 5 saat kalabildiğini söyleyen Saberton, “BM sisteminde üst düzey bir görevdeyim, buna rağmen Gazze’ye girmek için saatlerce sınırda bekledim ve erken çıkmamız gerektiği söylendi. Yine de girebildiğim için kendimi şanslı hissediyorum” dedi.Saberton ayrıca, işgal altındaki Batı Şeria’da 5 gün kaldığını ve UNFPA’nın Filistin genelinde 57 çalışanı, bunların 16’sının Gazze’de bulunduğunu açıkladı.

BM yetkilisi: Gazze, “Distopik bir film setini” andırıyor

İsrail’in Gazze’de işlediği savaş suçlarını incelemek amacıyla kurulan uluslararası ve bağımsız inisiyatif “Gazze Mahkemesi”, İstanbul’da düzenlenecek son oturumlarla çalışmalarını tamamlayarak nihai kararını açıklayacak.

İstanbul’da tarihi oturum

Eski Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü Prof. Dr. Richard Falk’ın başkanlığında yürütülen mahkeme, akademisyenler, insan hakları savunucuları, medya temsilcileri ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla 23-26 Ekim tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Cemil Birsel Konferans Salonu’nda yapılacak. Tüm oturumlarda katılımcılara simultane çeviri hizmeti sunulacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/52f9c70cdb804bb8fdf5d9e08.jpg" width="1024" height="576"></figure><h3>Gazze’deki soykırım ele alınacak</h3>“Gazze Mahkemesi: Nihai Oturum” başlığı altında gerçekleştirilecek etkinlikte, paneller, belgesel gösterimleri ve söyleşilerle birlikte Gazze’de yaşanan insanlık dramı, savaş suçları ve soykırım iddiaları ele alınacak. Ayrıca Filistinli görgü tanıklarının ifadeleri de dinlenecek.Etkinliğin açılışı, 23 Ekim’de Mahkeme Başkanı Prof. Dr. Richard Falk’ın konuşmasıyla yapılacak. Ardından “Vicdan Jürisi” tanıtılacak.Jüride; yazar Kenize Mourad, akademisyen ve aktivist Chandra Muzaffar, LSE Profesörü Christine Chinkin, Dr. Ghada Karmi, aktivist Sami Al Arian, şair Tamim Al Barghouti ve akademisyen Biljana Vankovska yer alıyor. Mahkemenin raportörlüğünü ise yazar Michelle Burgis Kasthala ile Dr. Wesam Ahmed üstlenecek.Boston Üniversitesi’nden Prof. Dr. Susan Akram, insan hakları avukatı Craig Mokhiber, tarihçi Prof. Dr. Cemil Aydın ve Queen Mary Üniversitesi’nden Prof. Dr. Penny Green de farklı oturumlarda uluslararası hukuk, tarih, etik ve dünya düzeni perspektiflerinden değerlendirmelerde bulunacak.<h3>Küresel katılımlar ve tanıklıklar</h3>“Küresel Vicdan İfadeleri” başlığı altında, aktivist Angela Davis, yazar Arundhati Roy, oyuncu Marcia Cross, avukat Raji Sourani, müzisyen Roger Waters ve aktivist Thiago Avila video veya yazılı mesajlarla programa katkı sunacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/52f9c70cdb804bb8fdf5d9e09.jpg" width="1024" height="576"></figure><h3>Filistin meselesinin kök nedenleri masaya yatırılacak</h3>“Kök Nedenler” oturumunda, dünyanın önde gelen akademisyenleri Filistin’deki durumun tarihsel, siyasi ve ekonomik arka planını tartışacak. Bu kapsamda, Oxford Üniversitesi’nden Prof. Avi Shlaim, New South Wales Üniversitesi’nden Dr. Lana Tatour, ICAHD Başkanı Jeff Halper, Al-Shabaka üyesi Rania Muhareb, insan hakları avukatı Rabea Eghbaria, eski Yunanistan Maliye Bakanı Yanis Varufakis ve Berkeley Üniversitesi’nden Prof. Ussama Makdisi sunum yapacak.Ayrıca “Suçlar” başlığı altındaki oturumlarda, Gazze’deki Aksa Üniversitesi’nden Dr. Haider Eid ve insan hakları avukatı Noura Erakat çevrim içi bağlantıyla konuşmalarını gerçekleştirecek.<h3>“Açlık, Ekolojik ve Yaşam Katliamı” tartışılacak</h3>24 Ekim’de “Aç Bırakma, Ekosit ve Ev Yıkımı” konularına odaklanılacak. Hilal Elver, Hani Almadhoun, Prof. Dr. Mazin Qumsiyeh ve yazar David Whyte gibi isimler Gazze’deki insani krizi ve çevresel yıkımı değerlendirecek. Görgü tanıkları da yaşadıkları olayları aktaracak.Ayrıca Dr. Javid Abulmoneim, Dr. Taner Kamacı, Dr. Ghassan Abu Sittah ve Dr. Mads Gilbert gibi uzmanlar, sağlık sisteminin çökertilmesi, sivillerin hedef alınması ve insani yardımın engellenmesi konularına dair sunumlar yapacak.<h3>Gazetecilere ve eğitim kurumlarına yönelik saldırılar</h3>25 Ekim’de ise “Suç Ortaklıkları, Uluslararası Sistem, Direniş ve Dayanışma” başlıklı oturumlarla devam edilecek. Bu bölümde, medya, devletler, üniversiteler ve şirketlerin Gazze’deki suçlara dolaylı katkısı tartışılacak. Konuşmacılar arasında Katie Halper, Maura Finkelstein, Lily Greenberg, Shad Hammouri, Hamid Dabashi ve gazeteci Owen Jones bulunuyor.Ayrıca, gazetecilere yönelik saldırılarda tanıklık eden Mohammad Qraiqea ve Hossam Shabat’ın daha sonra İsrail tarafından öldürüldüğü bilgisi de paylaşılacak.<h3>Son oturumda karar açıklanacak</h3>Programın son günü olan 26 Ekim’de, İstanbul ve Saraybosna’daki oturumların genel değerlendirmesi yapılacak. “Gazze Mahkemesi” üyeleri, bugüne kadar toplanan deliller, tanıklıklar ve sunumlar ışığında nihai kararı açıklayarak çalışmalarını tamamlayacak.

Gazze Mahkemesi, nihai kararını İstanbul’daki oturumlarda açıklayacak

Tessin kantonunda yürütülen ICP Waters programı, dağ göllerinin asitleşmeye karşı verdiği mücadelede önemli ilerlemeler kaydedildiğini gösteriyor. Ancak iklim değişikliği ve federal bütçe kesintileri, bu kazanımları tehdit ediyor.

Atmosferik kirleticilerin su döngüsüne karışma riski

Son rapora göre, Tessin Alpleri’ndeki göller yavaş yavaş asitleşmeden kurtuluyor, ancak süreç hâlâ tamamlanmış değil ve iklim değişikliğinin etkileriyle karmaşık bir hâl alıyor. Bu değerlendirme, hava kirliliğinin nehirler ve göller üzerindeki etkilerini izleyen uluslararası ICP-Eaux (ICP Waters) programının iki yıllık raporunda yer aldı. 40 yılı aşkın süredir yürütülen bu programın koordinasyon merkezi Norveç’te bulunuyor ve İsviçre adına Tessin kantonu 2000 yılından bu yana çalışmalara katılıyor.Tessin Çevre, Hava, Su ve Toprak Koruma Birimi bilimsel asistanı Sandra Steingruber, programın Birleşmiş Milletler’in sınır ötesi hava kirliliğine ilişkin sözleşmesi çerçevesinde yürütüldüğünü belirterek şu bilgileri verdi: “2000 yılından bu yana 20 dağ gölü sistematik olarak izleniyor. Aslında bu çalışmalar 1980’lerde, yüzey sularının asitleşmesinin en yoğun olduğu dönemde başlamıştı.” O yıllar, “asit yağmurları” olarak bilinen döneme denk geliyor.<h3>Tessin’in kuzeybatısında yoğun izleme</h3>Ünlü taş köprüsü ve berrak sularıyla tanınan Verzasca Nehri de bu gözlemler kapsamına dahil. 20 gölün yanı sıra, nehrin su kimyası ile birlikte yedi bataklık alan da izleniyor. Proje özellikle küçük dağ göllerine odaklanıyor çünkü bu göller, hacimleri küçük olduğu için çevresel değişimlere daha duyarlı ve bu da onları uzun vadeli bilimsel gözlem için ideal kılıyor.Steingruber’e göre bölge iki nedenle özellikle savunmasız: “Birincisi, bölgedeki kayaçlar karbonat açısından fakir, bu da asit birikimlerine karşı tampon etkisinin zayıf olduğu anlamına geliyor. İkincisi, Akdeniz iklimine özgü yoğun yağışlar, Po Ovası üzerinden geçerken azot oksitleri ve amonyak gibi kirleticilerle zenginleşiyor ve Alplerin güney yamaçlarına ulaştığında bu maddeleri beraberinde getiriyor.”Sonuç olarak, Tessin’in kuzeybatısı İsviçre’nin en fazla yağış alan bölgelerinden biri ve bu da atmosferik kirleticilerin su döngüsüne karışma riskini artırıyor.Bilim insanlarına göre, asitleşmenin yavaşlaması sevindirici olsa da uzun vadeli gözetim programlarının sürdürülmesigerekiyor. Ancak federal düzeydeki bütçe kesintileri, bu izleme ağının geleceğini belirsiz hâle getiriyor.

Alp gölleri asidik etkilerden kurtuluyor ama federal kesintiler gözetimi tehlikeye atıyor

Avrupa Perşembe günü, mevsim için olağandışı şiddette bir fırtınanın etkisine girecek. Fransa, Belçika ve Almanya’da rüzgâr hızlarının 130 ila 140 km/saat arasında olması bekleniyor. İsviçre de fırtınadan etkilenecek ancak daha ılımlı düzeyde. 

En şiddetli saatler Perşembe sabahı

MétéoSuisse, İsviçre’nin Romand bölgesinin neredeyse tamamı ile Orta İsviçre Platosu’nu üçüncü seviye (yüksek tehlike) uyarı kapsamına aldı.“Benjamin” adı verilen fırtına, Çarşamba gecesi Avrupa’nın batısından başlayarak Perşembe sabahı İsviçre’ye ulaşacak.<h3>Güçlü rüzgârlar ve kar yağışı bekleniyor</h3>MétéoSuisse meteoroloğu Lionel Fontannaz, fırtınanın geniş alanlarda “100 ila 110 km/saat, yer yer 120 km/saat” hızında rüzgârlara yol açabileceğini belirtti. Yaklaşık 1500 metre yükseklikte bu hızların daha da artabileceği tahmin ediliyor.Ayrıca Jura üzerinden soğuk hava kütlesinin girmesiyle birlikte, özellikle ovalarda ani rüzgâr artışları yaşanabilecek. Yağışlar yoğun olacak; özellikle Alpler bölgesinde kar sınırı 2300 metreden 1300 metreye inecek. Bu durum, sel riskini azaltabilir.<h3>En çok etkilenecek bölgeler</h3>Fontannaz’a göre, fırtınadan en fazla Jura bölgesi, Alsace ile Franches-Montagnes arasındaki koridor ve Alman İsviçre Platosu etkilenecek. Bu bölgelerde zaman zaman süper hücreli fırtınalar da görülebiliyor. Ancak meteorolog, “tüm bölgelerin risk altında olduğunu” vurguluyor.<h3>En şiddetli saatler Perşembe sabahı</h3>MétéoSuisse’ten Josué Gehring, fırtınanın İsviçre’de Perşembe sabahı 9.00 ile 15.00 saatleri arasında en şiddetli seviyeye ulaşacağını bildirdi. Dağlık bölgelerde kuvvetli rüzgârların Cuma sabahına kadar devam etmesi bekleniyor.<h3>Güvenlik uyarıları</h3>Yetkililer, vatandaşlara uçabilecek veya devrilebilecek eşyaları sabitlemeleri çağrısında bulundu. Şantiyelerde özel dikkat istenirken, ormanlık alanlarda da tehlike yüksek. Ağaçların hâlâ yapraklı olması, rüzgârın etkisini artırıyor; bu nedenle dalların kırılması veya ağaçların devrilmesi olasılığı bulunuyor.MétéoSuisse, fırtınanın etkilerinin Cuma günü hafiflemesini bekliyor, ancak halktan tedbirli davranmaları isteniyor.

Kuzeybatı Avrupa ve İsviçre’de 100 km/saatin üzerinde rüzgar bekleniyor

İsviçre’de mantar zehirlenmeleri yeniden artışa geçti. İsviçre Mantar Denetçileri Derneği (VAPKO), bu yıl mantar sezonunun yoğun olduğu dönemlerde yalnızca Romand bölgesinde her hafta sonu yaklaşık on ciddi zehirlenme vakası yaşandığını açıkladı. 

Mantar türlerini fotoğrafla tanımak

Uzmanlara göre, bu artışta cep telefonu uygulamalarına olan aşırı güvenin payı büyük.“Champignouf, Fungus, Shroomify, Déclic Champi ve Picture Mushroom” gibi uygulamalar, mantar türlerini fotoğrafla tanımayı vaat ediyor. Ancak, Fransa’da yapılan bir araştırma, bu uygulamaların tehlikeli hatalar yaptığını ortaya koydu.En hatalı olan Champignouf, zehirli veya şüpheli mantarların %29’unu “yenilebilir” veya “zararsız” olarak sınıflandırıyor. En güvenilir kabul edilen Picture Mushroom bile %11 oranında hata yapıyor.<h3>“Uygulama beş duyunun yerini tutamaz”</h3>VAPKO uzmanı Patrik Wuillemin, bu uygulamaların hiçbir şekilde profesyonel görüşün yerini alamayacağını vurguluyor:<blockquote>“Bir uygulama sadece görsel veriye dayanır, oysa bir mantar denetçisi beş duyusunu birden kullanır. Uygulamalar destek amacıyla kullanılabilir ama asla, asla, asla mantarın yenilebilir olduğuna karar vermek için değil.”</blockquote>Vuillemin’e göre tehlike, yapay zekâ (AI) tabanlı sistemlerle daha da büyüyor.<blockquote>“Yapay zekâ yanlış bilgilerle beslendiğinde, bu hataları doğrudan sonuçlarına yansıtır.”</blockquote><h3>İklim değişikliği yeni riskler getiriyor</h3>Uzmanlar ayrıca iklim değişikliği nedeniyle Güney Avrupa’dan gelen yeni zehirli türlerin İsviçre ormanlarında görülmeye başladığını belirtiyor. Bu türler, yenilebilir mantarlara çok benzedikleri için karıştırılma riski yaratıyor.<blockquote>“Artık bazı yenilebilir mantarları bile ‘riskli’ olarak sınıflandırıyoruz, çünkü benzer görünümlü zehirli türlerle karıştırılabiliyorlar,” diyor Wuillemin.</blockquote>İsviçre’de yaklaşık 10.000 mantar türü bulunuyor; bunların yalnızca 100 kadarı yenilebilir. VAPKO, en güvenli yolun hâlâ yerel bir mantar denetçisine başvurmak olduğunu hatırlatıyor. Dernek, vatandaşların yakınlarındaki uzmanı bulabilmeleri için internet sitesinde güncel bir rehber sunuyor.

Mantar uzmanlarından uyarı: Uygulamalara güvenmek tehlikeli olabilir

Bern’de sonbahar yerini soğuk havalara bırakırken, şehrin simgesi haline gelen ünlü ayılar Björk, Finn ve Ursina, uzun kış uykularına hazırlanmaya başladı. Bu dönem onlar için oldukça önemli; hem beslenme düzenleri değişiyor hem de barınakları kışa uygun hale getiriliyor.

Her biri kendi mağarasını seçiyor

Şehrin ayı parkında görev yapan Stefan Steuri, “Artık sadece birkaç gün kaldı. Björk ilk olarak mağarasını seçti ve kimseye kaptırmadı. İkinci mağarayı da muhtemelen Ursina alacak. Her biri kendi mağarasını kendi seçiyor,” diye anlattı.<h3>Kafeste bile doğal döngüye sadıklar</h3>Kış uykusu, esaret altındaki hayvanlar için bile kritik bir dönem. Her şeyin dikkatle hazırlanması gerekiyor: yaşam alanı, sıcaklık dengesi ve özellikle beslenme.Steuri, “Ağustos ve Eylül aylarından itibaren yağ açısından zengin gıdalar veriyoruz. Örneğin ilkbaharda neredeyse hiç ceviz veya et olmazken, sonbaharda bu tür yiyeceklerle enerji depolamalarını sağlıyoruz,” dedi.Bu hazırlıklar hayati önem taşıyor çünkü ayılar, kış uykusu süresince vücut ağırlıklarının üçte birine kadarınıkaybedebiliyor. “Finn sonbaharda 350 kilo, baharda ise yaklaşık 280 kilo civarına düşüyor. Yani neredeyse 70 kilo veriyor, bu da benim ağırlığım kadar,” diye espri yaptı Steuri.Kışa girmeden önce her ayı tartılıyor ve yeterli kiloya ulaşıp ulaşmadıkları kontrol ediliyor. Steuri, “Finn’in kilosu gayet iyi, artık uyuyabilir. Yeterince yağ depoladı,” dedi.<h3>Görevlilere kış tatili yok</h3>Ancak park çalışanları için kış uykusu söz konusu değil. Ayıların durumunu kontrol etmek için düzenli olarak incelemeler yapılıyor. “Mağaralarda kameralarımız var, bu sayede gerçekten uyuyup uyumadıklarını veya hareket edip etmediklerini görebiliyoruz. Bazen kışın ortasında dışarı çıktıkları da oluyor,” dedi Steuri.Yani meraklı ziyaretçiler için küçük bir tavsiye: Eğer dikkatli bakarsanız, kış ortasında bile Bern’in ayı parkında hareket eden bir ayı görmek mümkün olabilir.

Bern ayıları büyük kış uykusuna hazırlanıyor

İsrail devlet televizyonu KAN, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze Şeridi’ndeki çatışmaları sona erdirme planının ikinci aşamasının uygulanması konusunda ABD, İsrail ve Mısır arasında görüş ayrılıkları bulunduğunu bildirdi.

Gazze planı tartışması

Habere göre bu anlaşmazlıklar, İsrailli yetkililerle Mısır İstihbarat Başkanı Hasan Reşad arasında gerçekleşen görüşmelerde ortaya çıktı. Reşad, İsrail’de Başbakan Binyamin Netanyahu, iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet Direktörü David Zini ve diğer güvenlik yetkilileriyle bir araya geldi. Görüşmede, Gazze’ye en kısa sürede Arap askeri gücünün gönderilmesi gerektiği vurgulandı.<h3>ABD destek, İsrail karşı</h3>ABD, ikinci aşamaya geçilmesini desteklerken, İsrail itiraz etti. İsrail, Hamas’ın dışarıdan yardım almadan daha fazla esir asker cesedini teslim edebileceğini öne sürerek, yardımların girişine izin verilmesini reddetti.KAN’ın haberine göre, Gazze’ye asker göndermeye aday ülkeler arasında Mısır, Azerbaycan, Katar, Ürdün, Endonezya ve Türkiye bulunuyor. İsrail’in ikinci aşamanın başlaması için asker girişlerini kabul etmesi gereken ülkelere yönelik itirazı ise Türkiye’ye yöneldi. Ayrıca, BAE ve Fas’ın tutumlarını henüz netleştirmediği belirtildi.<h3>Netanyahu: “Yeni tehditler ortaya çıkıyor”</h3>İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Meclis konuşmasında bölgedeki tehditlerin değiştiğini ve yeni tehditlerin ortaya çıktığını ifade etti: “Orta Doğu’da eski tehditler yeni biçimler alıyor. Biz onları engellemek için nöbet tutuyoruz. Her şey bilinmiyor ve bilinmeyecek.”İsrailli siyasi kaynaklar, Netanyahu’nun üstü kapalı olarak Türkiye ve Katar’ın bölgesel etkilerini artırma çabalarına işaret ettiğini öne sürdü.<h3>Gazze’nin geleceği ve planın ikinci aşaması</h3>İlk aşamanın tamamlanmasının ardından planın bir sonraki adımlarına ilişkin müzakereler başlayacak. Ancak bu süreç anlaşmazlık potansiyeli taşıyor.Trump’ın planı, Gazze’nin askeri ve terör altyapısından arındırılmasını, Hamas’ın silahsızlanmasını ve geçici bir teknokrat geçiş komisyonu ile yönetilmesini öngörüyor. Daha sonra idarenin Filistin Yönetimi’ne devredilmesi planlanıyor. Hamas’ın bu süreçte herhangi bir rolü olmayacak.Hamas üyelerine ise, barışçıl bir yaşam taahhüdü vermeleri halinde af veya güvenli geçiş hakkı tanınacak. Ayrıca Gazze’nin yeniden inşası için, Trump Ekonomik Kalkınma Planı çerçevesinde bir uzmanlar kurulu oluşturulacak.

İsrail Türkiye’yi hedef alarak Gazze planına karşı çıktı

Avrupa Komisyonu’nun Ulaştırma ve Turizmden Sorumlu Üyesi Apostolos Tzitzikostas, Brüksel’de düzenlenen Küresel Turizm Forumu’nda yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği’nin ilk kez sürdürülebilirlik temelli bir turizm stratejisi geliştirdiğini duyurdu.

Sürdürülebilir turizm dönemi

Avrupa Komisyonu’nun Ulaştırma ve Turizmden Sorumlu Üyesi Apostolos Tzitzikostas, Brüksel’de düzenlenen Küresel Turizm Forumu’nda yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği’nin ilk kez sürdürülebilirlik temelli bir turizm stratejisi geliştirdiğini duyurdu.Tzitzikostas, planın amacının ekonomik büyümeyi çevre koruma ve toplum refahıyla uyumlu hale getirmek olduğunu belirtti. Sürdürülebilirliğin yalnızca destinasyonlara gidiş geliş kaynaklı emisyonları azaltmakla sınırlı olmadığını, aynı zamanda doğal ve kültürel mirasın korunması, kaynakların verimli kullanımı ve turizmin Avrupa genelinde dengeli kalkınmaya katkı sağlaması anlamına geldiğini vurguladı.Avrupa, 2024 yılında 758 milyon turist ağırlayarak dünyanın en çok ziyaret edilen bölgesi olmayı sürdürdü. Sektör, 20 milyondan fazla kişiye istihdam sağlarken, AB ekonomisine yaklaşık 807 milyar euro yani toplam katma değerin yüzde 7’si kadar katkıda bulundu.Buna karşın turist sayısındaki hızlı artış, özellikle İspanya, Fransa, Almanya ve İtalya gibi popüler destinasyonlarda endişe yaratıyor. Bu dört ülke, Avrupa’daki tüm konaklamaların yüzde 60’ından fazlasını oluşturuyor.Turist yoğunluğunun kontrolsüz dağılımı ve mevsimsel yoğunluklar; altyapı, konut, doğal kaynaklar ve yerel topluluklar üzerinde baskı oluşturuyor. Tzitzikostas, “Bu baskılar, turizmin uzun vadede rekabet gücünü ve yerel halk tarafından kabulünü tehlikeye atabilir,” uyarısında bulundu.Yunan komiser, iklim değişikliği, jeopolitik dalgalanmalar ve hızlı teknolojik dönüşüm karşısında Avrupa şehirlerinin uyum kabiliyetini artırması gerektiğini söyledi. “Bugün alınan önlemler, yarının toplulukları ve ekonomileri için turizmin faydalarını büyütecek,” ifadelerini kullandı.Avrupa, şu anda dünyanın geri kalanına göre iki kat daha hızlı ısınıyor. Artan sıcaklıklar enerji altyapısı, gıda güvenliği, ekosistemler ve halk sağlığı açısından ciddi riskler doğuruyor.Bazı şehirler bu tehditlere karşı adımlar atmaya başladı:<ul><li>Barselona, aşırı sıcaklıklarla mücadele için ağaçlandırma çalışmalarını hızlandırıyor.</li><li>Kopenhag, sel riskine karşı gelişmiş taşkın yönetim sistemleri kuruyor.</li><li>Hollanda, yükselen deniz seviyelerine karşı kıyı bölgelerinde doğal bariyerler inşa ediyor.</li></ul>Buna rağmen uzmanlar, şehirlerin iklim değişikliğine dayanıklı hale gelmesi için çok daha fazla yatırım yapılması gerektiğini belirtiyor. ICLEI Europe’tan iklim dayanıklılığı uzmanı Luca Arbau, “Daha fazla, daha iyi ve daha hızlı çalışmalıyız,” değerlendirmesinde bulundu.Avrupa Komisyonu doğrudan turizm politikalarından sorumlu olmasa da, von der Leyen yönetiminin ikinci döneminde ulaştırma ve turizm konularını bir araya getiren ilk komiserin atanması, AB’nin bu alandaki kararlılığının göstergesi olarak değerlendiriliyor.Komisyon, 2026 Avrupa Turizm Stratejisi için vatandaşlar, sektör temsilcileri ve paydaşlarla görüşme sürecini tamamladı. Yeni strateji, “dengesiz turizm” sorununa çözüm bulmayı ve kıta genelinde sürdürülebilir büyümeyi teşvik etmeyi amaçlıyor.AB, doğrudan turizm yasaları çıkarmasa da seyahat ve konaklama sektörünü dolaylı biçimde etkileyen pek çok düzenleme yapabiliyor. Aviation and Tourism Forum’un kurucusu ve eski Avrupa Parlamentosu üyesi Jose Ramon Bauza, “Turizm politikası kapsamı dışında alınan kararlar bile sektör, turistler ve destinasyon fiyatları üzerinde doğrudan etki yaratabilir,” dedi.Bauza, Avrupa Parlamentosu’nun ReFuelEU Havacılık Düzenlemesi üzerine yürüttüğü müzakereleri hatırlatarak, sürdürülebilir havacılık yakıtı kurallarının AB mevzuatının sektörü dolaylı biçimde şekillendirdiğine dikkat çekti.

AB, sürdürülebilirliğe odaklanan ilk turizm stratejisini açıkladı

Cenevre’de Théâtre du Loup önünde geçen hafta yaşanan ve tanıklarca “orantısız güç kullanımı” olarak nitelendirilen polis müdahalesi sonrası, Polis Teftiş Kurulu (police des polices) olaya el koydu.

Polis, polisleri soruşturuyor

Cenevre Kantonu Polis Komutanı Monica Bonfanti, geçen Cuma akşamı meydana gelen olayın ardından Genel Teftiş Servisi’ni (police des polices) devreye soktu. Olay, Théâtre du Loup önünde iki gencin motosikletle polis tarafından kovalanmasıyla başladı.Yaklaşık 22.00 sularında, tiyatro oyunundan çıkan seyirciler ve sanatçılar dışarıda sohbet ederken, iki gencin bulunduğu bir motosiklet zincire çarparak yere düştü. Tanıkların anlatımına göre, gençler acı içinde yerde kalırken kısa süre sonra bir polis aracı olay yerine geldi.Tanıklara göre, kovalamacanın ardından gelen polis memurlarından biri silahını yerdeki gençlerden birine, ardından da yaralılara müdahale etmek isteyen bir sanatçıya doğrulttu. Sivil polisler, olayı cep telefonlarıyla kaydeden kişilere de çekimi durdurmaları yönünde baskı yaptı. Bir polis memurunun bir oyuncuyu tiyatro içine kadar takip edip menotlayarak yere yatırdığı iddia edildi.Tiyatro yönetimi, olayın ardından yaptığı açıklamada “şok içinde olduklarını” belirtti. Ortak yönetim imzasıyla Polis Komutanı Monica Bonfanti ve Güvenlikten Sorumlu Devlet Konseyi Üyesi Carole-Anne Kast’a gönderilen açık mektupta, “orantısız ve uygunsuz bir müdahale” eleştirisi yer aldı.Mektupta, “Silahsız, saldırgan olmayan birine neden silah doğrultulur? Kamuya açık alanda kayıt almak yasal hakkımızken, neden polisler telefonlarımızı zorla almaya çalışıyor?” soruları yöneltildi. Ayrıca yere yatırılan oyuncunun “ırksal profilleme mağduru olabileceği” vurgulandı.Tepkiler üzerine Cenevre Devlet Konseyi olaya ilişkin açıklama yaptı. Carole-Anne Kast, polislerin “her zaman örnek davranış sergilemesi gerektiğini” belirterek, “bireysel düzeyde sorunlu davranışların asla tolere edilmemesi gerektiğini” ifade etti. Kast ayrıca mağdurların şikâyet ve arabuluculuk yollarına başvurabileceğini hatırlattı.Komutan Bonfanti’nin talimatıyla polis iç denetim birimi olayı araştırmak üzere resmi inceleme başlattı.

Polis müdahalesinde şiddet iddiası: Cenevre’de “Polis Polisi” devreye girdi

Neuchâtel kantonundaki La Chaux-de-Fonds şehri, Avrupa’nın en yüksek rakımda yer alan kentsel yenilebilir ormanını hizmete açtı. Cumartesi günü gerçekleşen açılışta, projeyi sembolize eden küçük yapraklı ıhlamur ağacı dikildi. 

Yaşanan fırtınanın ardından yeniden ağaçlandırma çalışmaları

2032 yılına kadar 3300 metrekarelik alana 900 bitki dikilecek; bunların 300’ü ağaç ve çalı olacak.Şehirde 2023 yılında yaşanan fırtınanın ardından yapılan yeniden ağaçlandırma çalışmaları kapsamında seçilen Paddock Parkı alanı, yeni projenin merkezi haline geldi. La Chaux-de-Fonds Belediyesi peyzaj mimarı Edgar Ramel, bu projeyle kentin kentsel ağaç örtüsünü güçlendirmeyi ve biyolojik çeşitliliği artırmayı hedeflediklerini açıkladı.<h4>Yenilebilir orman nedir?</h4>Projeye ilham veren Les Jardins du Mycélium Derneği, bölgeye bir “forêt comestible” (yenilebilir orman) kurulmasını önerdi. Bu tür ormanlarda yer alan bitkilerin yaprak, sürgün ve meyve gibi tüm parçaları yenilebilir oluyor. Örneğin kiraz, elma, ceviz, mürver, kuşburnu ya da yenilebilir yapraklı ıhlamur gibi türlere yer veriliyor.Bu konsept, sürdürülebilir tarım ve şehir ekolojisi arasında bir köprü kurmayı hedefleyen “yemek veren ekosistemler” yaklaşımına dayanıyor.<h4>İklim koşulları nedeniyle deneysel bir proje</h4>Yaklaşık 1000 metre rakımda yer alan La Chaux-de-Fonds, bu tür bir tarımsal projeyi uygulamak için zorlu iklim koşullarına sahip. Bölge hâlâ kar yağışına, geç donlara ve sert rüzgârlara maruz kalıyor. Ramel, bu nedenle “bugünün iklimine dayanıklı ama yarının iklimine de uyum sağlayabilecek” türler seçtiklerini söyledi.Yetkililer projeyi “açık havada kurulan bir ekolojik laboratuvar” olarak tanımlıyor.<h4>Toplumsal katılım ve finansman</h4>Projenin geliştirilmesi aşamalı olarak sürüyor:<ul><li>2023’te mikro orman ve büyük boy ağaçlar dikildi</li><li>25–26 Ekim 2025 tarihlerinde topluluk katılımlı dikim çalışmaları yapılacak</li><li>Kasım ayında yenilebilir çalılardan oluşan doğal çit oluşturulacak</li><li>3 yıl boyunca ek dikimler ve doğa atölyeleri düzenlenecek</li></ul>Projenin maliyetinin 80.000 – 100.000 İsviçre Frangı arasında olacağı tahmin ediliyor. Finansmana La Chaux-de-Fonds Belediyesi, Pro Natura ve Des Arbres pour Rêver Demain dernekleri katkıda bulunuyor. Bakım ve yönetim ise Mycélium Derneği tarafından yapılacak.Yenilebilir orman proje tamamlandığında halkın ziyareti ve kullanımına açık olacak ve çevre bilinci için eğitim faaliyetleri de düzenlenecek.

La Chaux-de-Fonds Avrupa’nın en yüksek rakımlı “yenilebilir ormanını” açtı

Cenevre’de insan kaynakları alanında yöneticilik yapanların yaklaşık yarısının Fransa’da yaşayan sınır ötesi çalışanlardan (frontaliers) oluştuğu ortaya çıktı. Tartışmalar, Eylül sonunda Cenevre Toplu Taşıma Kurumu’na (TPG) Fransız vatandaşı bir insan kaynakları direktörünün atanmasının ardından yeniden alevlenmişti.

Sınır ötesi çalışanların oranı dikkat çekici düzeyde

Sosyal medyada son haftalarda artan tartışmalar üzerine yapılan araştırma, özellikle Cenevre kantonunda sınır ötesi çalışan sayısının öne çıktığını gösteriyor.&nbsp;RTS’nin “Vraiment” adlı doğrulama programının yayımladığı verilere göre, insan kaynakları (İK) direktörleri ve yöneticileri arasında sınır ötesi çalışanların oranı dikkat çekici düzeyde.<h4>Veriler çarpıcı</h4>RTS’nin İsviçre Federal İstatistik Ofisi (OFS) ve Fransa İstatistik Kurumu INSEE’den edindiği son verilere göre:<ul><li>Cenevre kantonunda özel sektörde 652 Fransız sınır ötesi çalışan, insan kaynakları yöneticisi veya uzmanı olarak görev yapıyor.</li><li>Aynı yıl OFS, Cenevre’de yaşayan 726 kişinin insan kaynakları yöneticisi veya direktörü olarak çalıştığını kaydetti.</li><li>Bu rakamlar birleştirildiğinde, Cenevre’deki İK yöneticilerinin yaklaşık %45’inin sınır ötesi çalışan olduğutahmin ediliyor.</li></ul>Diğer kantonlarda durum farklı:<ul><li>Basel-Stadt: İK yöneticilerinin %22’si sınır ötesi çalışan</li><li>Vaud: Bu oran çok daha düşük—%6 civarında</li></ul><h4>Dikkatli yorumlanmalı</h4>Uzmanlar, bu rakamların kesin sonuç olarak değerlendirilmemesi gerektiğini vurguluyor. Çünkü OFS ile INSEE verileri aynı meslek kategorilerini birebir kapsamıyor ve 2022 yılına ait olduklarından güncel durumu tam olarak yansıtmayabilir.OFS Sözcüsü Xavier Studer, “İstatistikleri aceleci yorumlamamak gerekir. İki veri paralel gidiyor diye aralarında doğrudan bir neden-sonuç ilişkisi olduğu anlamına gelmez” uyarısında bulundu.<h4>Sınır ötesi çalışanlar işe alımları etkiliyor mu?</h4>Tartışmaların odak noktası, yabancı İK yöneticilerinin daha fazla sınır ötesi çalışan istihdam ettiği iddiası. Ancak bu konuda hiçbir resmi veri ya da araştırma bulunmuyor.İsviçre’de iş piyasasını korumaya yönelik bazı kurallar mevcut. Özellikle işsizlik oranının yüksek olduğu mesleklerde, iş ilanları ilk 5 gün İsviçre’de kayıtlı iş arayanlara öncelikli olarak sunuluyor. Ancak insan kaynakları uzmanı Valérie Ballet, bu sistemin etkisinin sınırlı olduğunu belirterek, “Öncelik var ama büyük avantaj sağlamıyor” ifadelerini kullandı.<h4>Sınır ötesi çalışan sayısı artıyor ama işsizlik artmıyor</h4>2002’de serbest dolaşım anlaşmasının yürürlüğe girmesinden bu yana İsviçre’de sınır ötesi çalışan sayısı %250 arttı. Buna rağmen, araştırmaya göre sınır kantonlarda işsizlik oranlarında ani bir yükseliş yaşanmadı.

Cenevre’de insan kaynakları yöneticilerinin neredeyse yarısı sınır ötesi çalışanlar

Fransa ile İsviçre arasında Leman Gölü üzerinden yapılan sınır ötesi tekne seferlerinin 2026’dan itibaren azaltılacak olması, Fransız sınır çalışanları arasında tepkiye yol açtı. Seferlerin düşürülmesine karşı iki ayrı dilekçe başlatıldı ve bu dilekçeler toplamda yaklaşık 4 bin imza topladı.

Sınır ötesi göl ulaşımının sürdürülebilmesi

Vaud Kantonu, Evian-Pays d'Abondance Yerel Birliği (CCPEVA) ve Thonon Agglomération geçtiğimiz hafta yaptıkları açıklamada, 2026 yılı için sınır ötesi göl ulaşımının sürdürülebilmesi konusunda anlaşmaya vardıklarını duyurmuştu. Ancak bütçe kısıtlamaları nedeniyle toplam sefer sayısı önemli ölçüde azalacak.<h3>Maliyetler katlandı</h3>Thonon Agglomération tarafından yapılan açıklamada, göl ulaşımı için yapılan finansal katkının 2017 yılında yaklaşık 340 bin euro iken 2025 itibarıyla 4 milyon euroyu aştığı belirtildi. Kurum, artan maliyetlerin kamu desteği olmadan sürdürülemez hale geldiğini ifade etti.Taraflar uzun süren görüşmelerin ardından anlaşmaya varsa da, gelirlerle karşılanamayan giderler yine eşit şekilde paylaşılacak ancak buna rağmen ulaşım hizmeti azaltılacak. Vaud Kantonu Ulaştırma Bakanı Nuria Gorrite, “İsviçre’nin Fransa tarafından karşılanmayan payı üstlenmesi mümkün değil” açıklamasında bulundu.<h3>En büyük darbe Thonon–Lozan hattına</h3>14 Aralık 2026’dan itibaren en büyük kesinti Thonon–Lausanne hattında yaşanacak. Hafta içi seferler yarı yarıya azaltılırken, hafta sonu seferleri tamamen kaldırılacak.Kısıtlamalara tepki gösteren sınır ötesi çalışanlar iki ayrı dilekçe başlattı. N1, N2 ve N3 hatlarını savunan kolektif adına konuşan Vincent Jordan, “Bu karar kullanıcılarla hiçbir istişare yapılmadan alındı. İnsanlar adeta duvara toslamış durumda” dedi.<h3>2027’de yeni anlaşma umudu</h3>Amicale des Frontaliers ve Lacüstür Toplu Taşıma Kullanıcıları Derneği (AUTPL) tarafından başlatılan diğer dilekçe ise, Fransa’daki siyasi makamlardan ek mali destek talep ediyor.Bu arada Vaud Kantonu ile ilgili Fransız yerel yönetimleri, 2027’den itibaren daha dengeli ve sürdürülebilir bir hukuki ve finansal çerçeve oluşturmak için görüşmelerini sürdürüyor.

Leman Gölü'nde sınır ötesi feribot seferlerinin azaltılması tepkilere yol açtı

Uluslararası İnsan Hakları Federasyonu (FIDH), 14 Ekim 2025’te yayımladığı “Criminalisation and Narrative Control başlıklı raporunda, Batı ülkelerinde Filistin yanlısı eylem ve söylemlerin sistematik biçimde bastırıldığını ortaya koydu.

Batı’da susturulan sesler

Rapora göre, İngiltere, ABD, Fransa ve Almanya gibi ülkelerde hükümetler, Filistin’e destek veren aktivistleri susturmak amacıyla terörle mücadele yasalarını ve antisemitizm tanımlarını siyasi bir araç haline getirdi. Bu kapsamda barışçıl protestoların yasaklanması, göstericilerin gözaltına alınması ve sosyal medya paylaşımlarının sansürlenmesi gibi uygulamaların yaygınlaştığı belirtildi.FIDH, özellikle terörle mücadele yasalarının belirsiz ifadeler içerdiğini ve bu durumun Filistin dayanışmasıyla bağlantılı eylemleri kriminalize etmek için kötüye kullanıldığını vurguladı. Raporda, Fransa’da Filistin bayrağı taşımanın bazı durumlarda “terörü teşvik” olarak değerlendirildiği örneğine dikkat çekildi.Ayrıca, Uluslararası Holokost Anma İttifakı (IHRA) tarafından belirlenen antisemitizm tanımının da Filistin yanlısı sesleri bastırmak için istismar edildiği ifade edildi. FIDH, bu tür politikaların ifade özgürlüğünü ve barışçıl toplanma hakkını ciddi biçimde tehdit ettiğini savundu.Rapor, Gazze ve Batı Şeria’daki Filistinlilere destek veren kişi ve gruplara yönelik baskıların, demokratik değerlerle açıkça çeliştiğini belirterek, hükümetlere bu yasaların kötüye kullanımını durdurma ve temel özgürlükleri koruma çağrısı yaptı.<h3>Batı’da Filistin dayanışmasına baskı</h3>Filistin-İsrail meselesi, 20. yüzyılın başlarından bu yana Orta Doğu’nun en karmaşık sorunlarından biri olarak gündemde. 1948’de İsrail’in kurulmasıyla başlayan çatışmalar, işgaller ve mülteci krizleri uluslararası insan hakları tartışmalarının merkezinde yer alıyor.2020’lerden itibaren Batı’da Filistin’e destek eylemleri artarken, birçok ülkede hükümetlerin sert müdahaleleriyle karşılaşıldı. FIDH raporu, 11 Eylül sonrası güvenlik politikalarının insan hakları savunucularına karşı baskı aracına dönüştüğünü vurguluyor.Gazze’de iki yılı aşkın süredir devam eden savaş, İsrail’in saldırıları ve ablukası nedeniyle on binlerce insanın yaşamını yitirmesine yol açtı. Kurbanların çoğunu kadınlar ve çocuklar oluştururken, binlerce kişi evsiz kaldı. Altyapı ve hastaneler büyük ölçüde tahrip olurken, gıda ve ilaç kıtlığı yüzünden bebek ölümleri arttı.Bu durum Avrupa genelinde büyük tepkilere neden oldu. Binlerce kişi şehir meydanlarında toplanarak ateşkes, insani yardım koridoru ve İsrail’e silah ambargosu çağrısı yaptı.<h3>Avrupa ve ABD’de baskılar artıyor</h3>ABD’de Donald Trump yönetimi, Filistin yanlısı öğrenci eylemlerine fon kesintileri, vize iptalleri ve sınır dışı işlemleriyle karşılık verdi. Columbia Üniversitesi gibi bazı kurumlar, antisemitizm suçlamaları nedeniyle yüz milyonlarca dolarlık federal desteğini kaybetti. Üniversitelerde protesto kuralları sıkılaştırıldı, “Çeşitlilik, Eşitlik, Kapsayıcılık” (DEI) programları yasaklandı.İngiltere’de hükümet, “Palestine Action” gibi grupları terör yasaları kapsamında yasaklarken, Almanya’da Filistin yanlısı protestolar “antisemitik” gerekçesiyle engellendi. Fransa’da ise Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İsrail’e silah sevkiyatının durdurulmasını savunarak ABD politikasıyla ters düştü.İspanya, Filistin’e destek konusunda Avrupa’nın en aktif ülkelerinden biri haline geldi. Halk, ateşkes, silah ambargosu ve diplomatik ilişkilerin kesilmesi için kitlesel eylemler düzenliyor. Başbakan Pedro Sanchez, Filistin devletini tanıyan ilk AB liderlerinden biri olarak İsrail’le 700 milyon euroluk savunma anlaşmasını iptal etti.<h3>Avrupa’da artan antisemitizm endişesi</h3>Filistin’e destek eylemleriyle birlikte Avrupa’da antisemitik saldırılar da artış gösterdi. ABD merkezli Anti-Defamation League’in (ADL) raporuna göre, Almanya, Fransa, İngiltere, ABD, Kanada, Avustralya ve Arjantin’de Yahudi kurumlarına ve bireylere yönelik şiddet olayları 2023’te önceki yıla kıyasla iki katına çıktı.Avrupa Baş Hahamı Pinchas Goldschmidt, Euronews’e verdiği demeçte, “Avrupa’da neredeyse her gün Yahudilere yönelik saldırı haberleri alıyoruz,” dedi. Goldschmidt, birçok Yahudi’nin kamusal alanda kimliğini gizlemeye başladığını, kipalarını takmadığını veya Davut Yıldızı kolyelerini göstermemeye çalıştığını belirtti.Avrupa’daki yetkililer sinagoglar ve Yahudi kurumları çevresinde güvenlik önlemlerini artırdı. Ancak Goldschmidt’e göre antisemitizm, yalnızca bir güvenlik meselesi olmaktan çıkarak siyasi bir araç haline geldi. “Aşırı sağ partiler antisemitizmi göçmen karşıtlığı için kullanıyor ve biz Yahudiler bu sürecin tam ortasındayız,” dedi.

FIDH Raporu: Filistin destekçileri Batı’da sistematik şekilde susturuluyor

Lozan’daki Riponne Meydanı’nda bulunan kontrollü uyuşturucu tüketim merkezinin çevresinde güvenlik sorunlarının arttığını belirten esnaf, açık bir mektupla belediyeden çözüm talep etti.

Sokaklarda uyuşturucu ticareti artıyor

Lozan’da Riponne Meydanı’nda faaliyet gösteren güvenli uyuşturucu tüketim merkezine yönelik tepkiler artıyor. Bölgedeki esnaflar, merkezin çevresindeki güvenlik sorunlarının kontrolden çıktığını belirterek Lozan Belediyesi’ne açık mektup gönderdi. Mektupta, uyuşturucu ticareti, şiddet olayları ve kamusal alanda madde kullanımının arttığı ifade edildi.Mayıs 2024’te hizmete açılan Riponne’daki merkez, bağımlı bireylerin steril ortamda uyuşturucu tüketebilmesine imkân tanıyor. Merkezde her gün ortalama 200 kullanım gerçekleşiyor. Burası, Lozan Belediyesi tarafından açılan ikinci “Espace de consommation sécurisé” (güvenli tüketim alanı); ilki Vallon semtinde bulunuyor.Merkezin sorumlusu Stéphane Moello, içerideki işleyişin kontrollü olduğunu savunarak, "Merkez kapasiteye uygun şekilde işliyor, ekipler sahada aktif olarak çalışıyor" dedi.Ancak esnaflar aynı fikirde değil. Uyuşturucunun merkez içinde değil, dışarıda satın alınması nedeniyle Riponne çevresindeki sokaklarda uyuşturucu ticaretinin arttığı belirtiliyor. Mektubun imzacılarından işletmeci Antoine Piguet, yaşananları şu sözlerle anlattı:“Bölge güvenli değil. Hırsızlıklar, saldırılar, çocukların önünde açık şekilde uyuşturucu enjeksiyonu ve crack kullanımı görüyoruz. Bu kabul edilemez bir hal aldı.”<h3>Belediye: Sorunu biliyoruz, önlemler artırıldı</h3>Lozan Belediyesi, tepkilere karşı diyalog mesajı verdi. Sosyal uyumdan sorumlu Belediye Meclis Üyesi Emilie Moeschler, sorunun farkında olduklarını belirtti:“Lozan, tıpkı Vaud kantonundaki ve İsviçre'nin diğer şehirlerindeki gibi crack krizinin etkilerini yaşıyor. Son aylarda ek önlemler aldık: sokak çalışma ekiplerini güçlendirdik, güvenlik ve karşılama görevlilerini artırdık ve polis operasyonları başlattık.”Belediye, Kasım ayında sorunla ilgili bir değerlendirme raporu ve çözüm önerileri içeren dosyayı Belediye Meclisi’ne sunacak.

Lozan’da uyuşturucu tüketim merkezine tepki büyüyor

İsrail-Filistin çatışması ve özellikle Gazze’deki insani kriz, uluslararası siyasetin en tartışmalı gündemlerinden biri olmaya devam ediyor. Gazze’deki insani kriz her geçen gün derinleşirken, uluslararası toplumun sessizliği tartışmaları büyütüyor.

Filistin çıkmazı

Bu bağlamda (SP) Sozialdemokratische Partei Basel-Stadt üyesi ve aktivist Erol Malaydın ile İsrail’in kuruluş sürecinden bugüne uzanan tarihi arka planı, Gazze’de yaşanan trajediyi ve olası çözüm yollarını konuştuk. Malaydın, Batı’nın rolünü sert bir dille eleştirirken, son günlerde insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Sumud Filosu girişiminin de Filistin halkının sesi açısından önemli olduğunu, ancak saldırıları durdurmakta yetersiz kaldığını vurguluyor.Röportaj: Ferah Koçak ErdoğanI. Tarihsel Arka Plan1. Öncelikle, İsrail devletinin Filistin topraklarında nasıl kurulduğunu özetleyebilir misiniz? Temelde İngiltere ve Fransa arasındaki Sykes-Picot Antlaşması ile başladı. Ardından Balfour’un (Jaffa’dan Hayfa’ya kadar olan kıyıyı Hindistan’a güvenli şekilde kaçırdığı çalıntı malları götürmek için almak istemesi) planları devreye girdi. Osmanlılar da Birinci Dünya Savaşı’nı kaybedince, Levant bölgesindeki koruma ortadan kalktı ve İngiltere bölgeyi kolonileştirdi. 1922’den itibaren İngilizler Filistin köylerini hem tahliye etti hem yağmaladı. İngiltere, Araplara güvenmektense Britanya Yahudilerini Filistin’e gönderdi. Ben Gurion, 1910’lu yıllarda Filistin’i ziyaret etmişti ve Filistinli Haredi Yahudilerini küçümsüyordu; bu yüzden özellikle Doğu Avrupalı Yahudileri tercih etti. İkinci Dünya Savaşı sonrası ise Avrupalı Yahudiler Filistin’e gönderildi; böylece Avrupa pratikte Yahudilerden boşalmış oldu.2. İsrail’in kısa sürede güçlü bir ordu ve uluslararası destek kazanmasında etkili olan faktörler nelerdir? 1922’den itibaren İngiltere, Yahudilere sürekli daha fazla güç verdi. 1920’lerin sonlarında İngiltere’nin Levant’a ilgisi azaldığında, gücünü kademeli olarak Yahudilere devretti. Siyonistler, İngiliz silahlarını devraldı ve Irgun ile Haganah gibi en az iki silahlı grup kurdular. Bu gruplar hızla köyleri nasıl ele geçireceklerini ve insanları nasıl tahliye edeceklerini öğrendiler. İkinci Dünya Savaşı sonrası, yaklaşık 40 kolonici ağırlıklı ülke tarafından oluşan küçük BM, “iki devletli çözümü kabul etti. Toprak bölüşümü İsrail lehine yapıldı: nüfusun %25’i, toprakların %60’ını aldı.3. ABD ve Batılı ülkelerin İsrail’i desteklemesi, Filistin-İsrail dengesi üzerinde kalıcı olarak nasıl etkiler yaptı? Amerika Birleşik Devletleri açısından İsrail, enerji kaynaklarıyla çevrili bölgede stratejik bir üs işlevi görmekteydi. Buna karşılık, Arap dünyası hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığından, güven eksikliği hâkimdi.II. Gazze’de Güncel Durum2. Gazze’deki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? İnsanî durumu nasıl tanımlarsınız? Felaket! Daha önce böyle bir durum yaşanmamıştı. Son iki yıldır ilan edilmiş bir soykırım gerçekleşiyor. Bunu çok sayıda izleyici görüyor ve sessiz kalıyor. (Yemen ve İran dışında).3. Uluslararası toplumun Gazze’deki sivil kayıplara tepkisini yeterli buluyor musunuz? Tepki mi? Hiç yok.4. Gazze’deki trajediyi sona erdirmek için öncelikli olarak hangi siyasi adımlar atılmalı? BM birliklerinin derhal gönderilmesi, İsrail’in silahsızlandırılması ve savaş suçlularının tutuklanması.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a02.jpg" width="1024" height="576"></figure>III. Uluslararası Tepkiler ve Diplomasi5. Avrupa’da yapılan Filistin’e destek gösterilerinin karar alıcılar üzerinde gerçek bir baskı oluşturduğunu düşünüyor musunuz? Evet bu gösteriler devletler üzerinde büyük bir baskı oluşturdu. Hatta karar vericiler bu duruma uzun süre direndi ve bu gösteriler görmezden gelindi.Şimdi bir takım kararlar (Filistin Devlet'ini tanıma) alındı ama bence çok geç kalındı. Sızdırılmış İsrail verilerine göre 680.000’den fazla kişi öldü; gerçek sayı çok daha yüksek. Medyada yalnızca 60.000 civarında kişi gösterildi.6. “Sumud Filosu” girişimiyle Gazze’ye insani yardım götürmenin önemi nedir? Gazze halkının sesi duyuluyor, ama bu aynı zamanda daha fazla kurban anlamına geliyor. Greta Thunberg’in katıldığı ilk filo örneğinde görüldü ki, İsrail’in saldırıları devam etti. Daha çok filo katılımcıları ön plana çıkıyor, Filistin halkı değil.7. Bazı Avrupa ve dünya ülkelerinin Filistin’i resmen tanımasının Gazze’de somut etkisi olur mu, yoksa daha çok sembolik midir? Batılı ülkelerin Filistin Devletini tanıması, teorik olarak bir takım etkiler yaratabilir ama şu an baktığımızda görüyoruz ki büyük bir önemi yok. Filistinlilerin yok edilmesi/soykırım hızla devam ediyor.8. BM ve uluslararası mahkemeler İsrail’in eylemlerini insan hakları ihlali olarak nitelendiriyor. Buna rağmen uluslararası yaptırımların uygulanmaması ne anlama geliyor ve Filistin’in diplomatik mücadelesini nasıl etkiliyor? BM’nin Güvenlik Konseyi sorunu var: En üstte 3 eski sömürgeci ve 2 BRICS temsilcisi bulunuyor… Kim kazanacak belli değil.9. Avrupa özelinde soruyorum: Avrupa ülkelerinin Filistin’i tanıma adımlarını samimi buluyor musunuz, yoksa siyasi bir manevra mı? Manevra ve halkı sakinleştirme amaçlı bir tedbir.10. Filistin halkının geleceği ve özgürlüğü konusunda umutlu musunuz? Evet, umutluyum. Ama soykırım ve Filistinlilerin sürgünü hızla devam ediyor. Bu süreçte birçok İsrailli de ülkeyi terk ediyor. Soykırım ve toprak işgali planı tam olarak işlemiyor. Savaş öncesinde yaklaşık 60.000 İsrailli Portekiz’e, savaşın başlamasıyla 12.000’i Kıbrıs’a gitmiş ve arazi satın almış. Kıbrıs yetkilileri, ikinci bir Filistin istemediklerini belirtiyor. İki devletli çözüm bir ütopya olarak görünüyor. İsrail her zaman buna karşıydı. Bu soykırımdan sonra Filistinliler de büyük olasılıkla iki devlet çözümüne karşı olacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:2048/1536;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a00.jpeg" width="2048" height="1536"></figure>

Filistin’in geleceği: Soykırım, direniş ve uluslararası tepkiler

İsviçre’nin prestijli teknik üniversitelerinden EPFL’de tamamladığı doktora çalışmasıyla bilim dünyasında dikkatleri üzerine çeken Nergiz Şahin Solmaz, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü’nün bu yılki sahibi oldu.

Başarıya uzanan yol

Nergiz Şahin Solmaz’ın Samsun Bafra’da başlayan başarı hikayesi, ailesinin İstanbul’a taşınma kararıyla ivme kazandı. Yatılı okulda edindiği disiplin ve Türkiye’nin önde gelen mühendislik fakültelerinde aldığı eğitimle şekillenen bu yolculuk, İTÜ’deki çift anadal programıyla bilim tutkusuna dönüştü. Akademik hedefleri onu İsviçre’ye, Avrupa’nın ileri teknoloji merkezlerine taşıdı. Bugün, bilimi insanlığa faydaya dönüştürme hedefiyle çalışan Solmaz’ın bu yolculuğu, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü ile taçlandı.Manyetik rezonans alanında en iyi doktora tezine verilen bu ödülle, genç bilim insanı sadece akademik bir başarıya değil, aynı zamanda teknolojiye erişimi demokratikleştirmeye yönelik vizyoner bir çalışmaya da imza attı.İstanbul Teknik Üniversitesi’nden başlayan mühendislik yolculuğunu İsviçre’de ileri düzey araştırmalara taşıyan Solmaz, tek yongada (single-chip) Elektron Spin ve Nükleer Manyetik Rezonans dedektörlerini entegre eden öncü projesiyle büyük takdir topladı. Kendisiyle hem bu çığır açan araştırmasını hem de bir Türk kadın mühendisin İsviçre’deki başarı hikâyesini konuştuk.Röportaj: Özgür Mumcular - Ferah Koçak ErdoğanNergiz Hanım sizi tanıyabilir miyiz?Samsun Bafra doğumluyum ve dört kardeşin en küçüğüyüm. Üç yaşındayken İstanbul’a taşındık ve ilkokulu Kağıthane Hasdal İlköğretim Okulu’nda okudum. Lise eğitimimi, Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi’nde yatılı olarak tamamladım. Üniversite giriş sınavında Türkiye genelinde 300. olarak İTÜ Elektronik Mühendisliği bölümüne üçüncü sıradan girdim ve İTÜ Vakfı ile Türk Eğitim Vakfı’ndan üstün başarı bursları aldım.Üniversitede Elektronik Mühendisliği ile birlikte Kontrol Mühendisliği çift anadal programını tamamladım. Lisans eğitimim sırasında VLSI Laboratuvarı’nda çalışarak devre tasarımına ilk adımlarımı attım. Yüksek lisans dönemimde, uzay uygulamaları için kriyojenik sıcaklıklara ve radyasyona dayanıklı radyo frekansı devre tasarımı üzerine araştırmalar yürüttüm.Üniversite yıllarında eşimle tanıştım ve evlenerek İsviçre’ye birlikte taşındık. Doktora eğitimimi EPFL’de tamamladım ve burada manyetik rezonans sensörleri için entegre devre tasarımına odaklandım. Amerika, İtalya, Almanya, Fransa ve Finlandiya’da düzenlenen konferanslara katıldım ve konuşmacı olarak davet edildim.&nbsp;Yaklaşık bir buçuk yıldır, akademiyle endüstri arasında bir köprü kuran CSEM’de görev alıyorum. Temel amacım; ileri teknolojiler geliştirmek, onları erişilebilir kılmak ve bilimsel yenilikler ile gerçek dünya problemlerine somut çözümler üreterek insanlığa katkı sağlamak.Gelecekte, daha bağımsız araştırmalar yürütebileceğim bir konuma ulaşmayı hedefliyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3600.jpg" width="1024" height="576"></figure>Raymond Andrew Ödülü’nü kazandığınızı ilk duyduğunuzda neler hissettiniz? Bu ödül sizin için ne ifade ediyor?Bu ödülü kazandığımı ilk duyduğumda büyük bir mutluluk ve onur hissettim. Elektronik mühendisliği altyapısıyla manyetik rezonans alanına adım attığımda önümde pek çok belirsizlik vardı. Bu alana yeni giren bir araştırmacı olarak kendimi ne kadar geliştirebileceğimi ve bilimsel topluluk tarafından nasıl karşılanacağımı bilemiyordum. Raymond Andrew Ödülü, manyetik rezonans alanında doktorasını tamamlayan genç araştırmacılara verilen çok prestijli bir ödül ve benim için hem bir motivasyon kaynağı hem de bu alanda doğru yolda olduğumun güzel bir göstergesi.Doktora tezinizde geliştirdiğiniz “Single Chip Dynamic Nuclear Polarization Microsystems” teknolojisinin bilimsel dünyaya katkısını nasıl özetlersiniz?Bu teknoloji, dinamik nükleer polarizasyon (DNP) yöntemini çip ölçeğinde minyatürize ederek manyetik rezonansın hassasiyet sınırlarını genişletmeyi amaçlıyor. Yani, daha düşük maliyetli, daha kompakt ve yaygın kullanılabilir manyetik rezonans cihazlarının önünü açıyor. Bu sayede laboratuvar dışına taşabilecek, daha erişilebilir ölçüm ve analiz imkânları yaratmayı hedefliyoruz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3601.jpg" width="1024" height="576"></figure>Bu araştırma sürecinde sizi en çok zorlayan teknik ya da teorik engel neydi ve bunu nasıl aştınız?En zorlu kısımlardan biri, yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini gerçekleştirmekti. Hem deney düzenekleri hem de kullandığımız malzemeler benim için yeniydi ve tasarladığım devrenin doğru çalıştığını göstermek için ön testler yapmak gerekiyordu. Deneyleri yürütürken bir yandan da hangi malzemenin hangi sonucu vereceğini öngörmeye, bunu güncel yayınlardan edindiğimiz bilgilerle birleştirerek en uygun deney planını oluşturmaya çalışıyorduk. Farklı fiziksel süreçleri aynı anda kontrol etmek karmaşık bir süreçti ama bu engelleri disiplinler arası bir yaklaşımla, sabırla ve ekip çalışmasıyla aşabildik. Bu süreç uzun ama öğretici oldu.&nbsp;Projenizin, özellikle DNP teknolojisinin yaygınlaştırılması ve erişilebilir kılınması açısından gelecekte nasıl etkiler yaratmasını bekliyorsunuz?Özellikle yüksek frekansta çalışan DNP test ekipmanları oldukça pahalı ve dünyada sadece sayılı üniversite ve araştırma merkezi bu ekipmanlara sahip olabilecek bütçeye sahip. Doktora tezimde tasarladığımız DNP çipleri sayesinde, yüksek maliyetli gyrotronlara ve mikrodalga dalga kılavuzlarına ihtiyaç duymadan bu deneyleri gerçekleştirebildik.&nbsp;Umudum, bu teknolojinin sadece büyük laboratuvarlarla sınırlı kalmayıp daha küçük araştırma gruplarında ve hatta klinik uygulamalarda da kullanılabilir hale gelmesi. DNP, manyetik rezonans sinyalini yüzlerce kat artırabiliyor; bu da daha hızlı ve daha detaylı ölçümler yapılmasına imkân tanıyor. Böylece hem deney süreleri kısalıyor hem de daha önce mümkün olmayan, çok kısa ömürlü ve hızlı gerçekleşen dinamik süreçler takip edilebiliyor. Uzun vadede, bu teknolojinin tıp, malzeme bilimi ve biyosensörler gibi alanlarda yeni fırsatlar yaratacağına inanıyorum.İTÜ’den EPFL’ye uzanan yolculuğunuzda sizi bu alana yönlendiren motivasyon neydi?İTÜ’de lisans eğitimim sırasında elektromanyetik dalgalar, radyo frekansı devreleri gibi konularda sağlam bir altyapı edindim. Bunun yanında, kuantum fiziğinin geniş uygulama alanları tam olarak kavrayamasam da her zaman ilgimi çekiyordu. Doktora konusu seçerken EPFL’de karşıma bu alanda çalışma fırsatı çıktı. Neredeyse hiç bilmediğim bir konuda doktora yapmak başta oldukça ürkütücüydü.&nbsp;Ancak manyetik rezonansın neredeyse sınırsız uygulama alanına sahip olması ve bir elektronik mühendisi olarak bu alana kendi katkımı sunma ihtimali beni çok heyecanlandırdı. EPFL bu tür araştırmalar için çok uygun bir ortam sunuyor; deneysel olanaklarımız oldukça ileri düzeyde. Bu alanda beni en çok motive eden şey ise temel bilimin, yenilikçi mühendislikle birleşerek somut bir ürüne dönüşebilmesi.Doktora süreciniz boyunca sizi en çok etkileyen kişi ya da olay neydi?Yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini başarıyla gerçekleştirmek oldukça uzun zaman aldı. Bir dönem, deneylerden elde ettiğimiz verileri yorumlamakta çok zorlandık ve doğrudan neden beklediğimiz DNP etkisini gözlemleyemediğimizi anlamıyorduk. Danışman hocamla aylar boyunca deneme ve sonuç değerlendirme süreci yürüttük. Her seferinde yeni bir yorum geliştiriyor, o yorumu doğrulamak için yeni bir deney ya da matematiksel hesaplama yapıyorduk. Doğru cevaba ulaşana kadar pek çok yanlış varsayımı test ettik.&nbsp;Tüm bunlar olurken büyük bir merak ve heyecanla yeni olasılıklar üretmeye devam ettik. Pes etmeyi hiç düşünmedik çünkü cevabı mutlaka bulacağımıza inanıyorduk. Danışman hocamla, daha önce birlikte yürüttüğümüz deneylerde de bana aşıladığı bu yaklaşım, neredeyse her akşam laboratuvardan çıkarken ‘Çözümü bulacağız, yarın görüşürüz’ diyerek bitirdiğimiz uzun tartışmaların bir parçasıydı. Bu süreç bana yalnızca mühendislik ve tasarımın değil, bilimsel araştırmanın da ne kadar keyifle ve azimle yürütülebileceğini gösterdi.Kadın bir mühendis ve araştırmacı olarak bilim dünyasında karşılaştığınız zorluklar oldu mu? Bunlarla nasıl baş ettiniz?Açıkçası bu konuda kendimi şanslı azınlık içinde görüyorum. Hayatım boyunca ailemden, öğretmenlerimden ve arkadaşlarımdan güçlü bir destek hissettim. Hiçbir zaman ‘bunu sen yapamazsın ama bir erkek yapar’ gibi bir düşünce bana aşılanmadı; yeteneklerim küçümsenmedi. Aksine öğretmenlerimin özel ilgisi ve kazandığım burslar bu özgüveni pekiştirdi. Egitim hayatım boyunca arkadaşlarımdan, asistanlardan ve hocalarımdan her zaman saygı ve destek gördüm. Türkiye’de kız öğrencilerin çalışkan ve başarılı olduğu yönündeki yaygın algının da bu anlamda bana moral verdiğini söyleyebilirim.EPFL’ye geldiğimde de içinde yer aldığım laboratuvar ortamında ve hocalarımla çalışırken hep yeteneklerime değer verildiğini hissettim. Bunun yanında EPFL’de kadın araştırmacılara destek sağlayan ‘Fix the Leaky Pipeline’ programına katıldım. Bu sayede harika kadın araştırmacılarla tanıştım ve aslında pek çok kadının bilim dünyasında ne tür engellerle yüz yüze kaldığını yakından gördüm. Bu süreçte ben de kendi kendime koyduğum görünmez sınırların farkına vardım. Bu, hâlâ üzerinde çalışmaya ve kendimi geliştirmeye devam ettiğim bir alan.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3603.jpg" width="1024" height="576"></figure>Sizin gibi yüksek teknoloji alanlarında çalışmak isteyen gençlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?Meraklı olun, soru sormaktan çekinmeyin ve hata yapmaktan korkmayın. Yeni bir alana girerken yeteneklerinizden şüphe etmeyin, cesur olun. Ben hiçbir başarının sadece büyük bir zekânın ürünü olduğuna inanmıyorum; ama her başarının mutlaka büyük bir emeğin sonucu olduğundan eminim.&nbsp;İyi bir ekipte yer almak ve farklı disiplinlerden insanlarla çalışmak vizyonunuzu inanılmaz derecede genişletir. Mümkünse farklı alanlarda araştırma yapan insanlarla iletişim kurun, onlardan öğrenin. Ve unutmayın: Sabır çok önemli. Büyük fikirler bir günde gerçeğe dönüşmez, ama emekle, inatla ve merakla mutlaka yolunu bulur.Akademide mi kalmayı düşünüyorsunuz yoksa endüstride de çalışmalar yapmak istiyor musunuz?Şu anda çalıştığım kurum olan CSEM, akademi ile endüstri arasında tam anlamıyla bir köprü görevi görüyor. Doktora sonrasında araştırmalarımı burada yürütüyorum. İçinde yer aldığım grup bugüne kadar birçok başarılı tasarıma imza atmış, içinden start-up şirketler çıkarmış bir ekip.&nbsp;Bu farklı ortam, uzun zamandır fırsat bulamadığım alanlarda kendimi geliştirmeme imkân sağlıyor. Grubumuzda elektronik devre tasarımında 20 yılı aşkın deneyime sahip mühendislerle çalışıyorum ve onlarla yaptığım fikir alışverişleri manyetik rezonans alanında uygulanabilir yeni fikirler ortaya çıkarıyor.Aslında yüksek lisansım sırasında da bir süre İTÜ Teknopark’taki Mikroelektronik firmasında yarı zamanlı çalışmış ve oradaki tecrübeli mühendislerden çok şey öğrenmiştim. Hatta o dönemde edindiğim pratik bilgilerin, doktora sırasında tasarladığım devrelerin başarıyla çalışmasında kritik rol oynadığına inanıyorum.Demek istediğim şu ki: akademi ve endüstri, birbirini sürekli besleyen ve birlikte ilerleyen iki DNA sarmalı gibidir. Benim gönlümde uzun vadede akademi var; çünkü bir ürünü geliştirmekten ziyade, sıfırdan yepyeni bir ürünün gerçeğe dönüşebileceğini göstermek bana çok daha heyecan verici geliyor. Tabii en büyük hayalim, bu fikirlerin sadece laboratuvarda kalmayıp bir gün gerçek dünyaya taşınarak birilerine, ne kadar küçük olursa olsun, somut bir fayda sağlaması.Araştırma konularınız arasında özellikle ilginizi çeken, gelecekte derinleşmeyi planladığınız yeni bir teknoloji ya da alan var mı?Şu anda kuantum algılama ve biyouyumlu mikro sistemler alanı özellikle ilgimi çekiyor. Manyetik rezonans tekniklerini biyomedikal cihazlarla birleştirmek önemli fırsatlar sunabilir ve bu yönde derinleşmeyi hedefliyorum. Bu alanda ilerlemek için iş birlikleri geliştirmem ve yapılabilecekler konusunda kendimi daha fazla beslemem gerektiğinin farkındayım.&nbsp;Şu anda bilgi ve yetkinlik alanım doğrultusunda alana katkı sağlayacağına inandığım devreleri tasarlamaya devam ediyorum. Kısa vadede, geniş sıcaklık aralığında çalışabilen, farklı yöntemleri ve frekansları aynı çipte bir araya getiren gelişmiş manyetik rezonans devreleri tasarlamayı hedefliyorum. Böylece pek çok farklı deney tek bir çip ile gerçekleştirilebilecek.Uluslararası iş birliklerinin araştırmalarınızdaki yeri nedir? Türkiye’deki üniversitelerle ortak projeler yürütmeyi düşünüyor musunuz?Uluslararası iş birliklerinin degerini gittikce daha iyi anliyorum. Farklı bakış açıları ve teknik imkanlar bir araya geldiğinde çok daha yaratıcı çözümler üretilebiliyor. Gelecekte Türkiye’deki üniversitelerle de ortak projelerde yer almayı çok isterim. Bu tür bağların hem bilgi paylaşımı hem de insan kaynağı açısından büyük katkı sağladığına inanıyorum.Kendi kariyer hikayenizi düşündüğünüzde, geriye dönüp genç Nergiz’e bir cümleyle ne söylemek isterdiniz?Kendine güven ve fikirlerinin pesinden kosmaktan asla çekinme. Daima açık iletişimden yana ol; sorunları ertelemeden, güzel bir iletişimle çöz. Yıllar önce İTÜ’den bir hocamın bana söylediği bir sözün ne kadar doğru olduğunu her geçen gün daha iyi anlıyorum: ‘Ne olmak istiyorsan, o olacaksın.’ Çok basit ama benim için çok güçlü bir cümle. Hâlâ kendime sık sık bunu hatırlatıyorum.

Bir Türk kadınının bilimde çığır açan devrimi

Modernleşme denince akla genellikle teknolojik gelişmeler, eğitim reformları ve hukukta yapılan değişiklikler gelir. Ancak tarihî süreçler sadece görünen yüzlerden ibaret değildir. Bir toplumun dönüşümünde, yüksek sesle konuşmayan ama derin izler bırakan aktörler de vardır. 

Sessiz aktörler

Pusula Swiss olarak, Osmanlı’nın son döneminde hem devletin çeşitli kademelerinde görev almış hem de tasavvuf geleneğine sıkı sıkıya bağlı kalmış bu "sessiz aktörler"i gündeme taşımak istedik.&nbsp;Harvard Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren ve Osmanlı’nın geç dönem sûfî bürokratları üzerine kapsamlı çalışmalar yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya ile gerçekleştirdiğimiz bu röportaj, modernleşme ile maneviyat arasında kurulmuş köprülerin izini sürüyor.Pusula Swiss: Sayın Yalçınkaya, bize öncelikle akademik geçmişinizden ve sizi “sûfî bürokratlar” gibi özel bir alana yönlendiren sebeplerden bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Elbette. Lisans ve yüksek lisans eğitimim sırasında Osmanlı düşünce tarihi ve tasavvuf geleneği benim ana ilgi alanımdı. Doktora tezimi Ken’ân Rifâʿî üzerine hazırladım. Ardından Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde akademik kariyerime başladım. 2022-2024 arasında Harvard Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Merkezi’nde (CMES) doktora sonrası araştırmalarımı yürüttüm. Halen Harvard Universitesi kaynaklarıyla sabbatical sürecimdeyim ve doktora sonrası araştırmalarımı yayın haline getiriyorum. Burada geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde sûfî entelektüellerin devlet ve toplum üzerindeki etkilerini inceledim. Bu konuyu seçmemin en büyük nedeni, tarih yazımında çoğu zaman göz ardı edilen bu aktörlerin, modernleşme sürecinin manevî ve ahlâkî yüzünü temsil etmesiydi.Pusula Swiss: "Sûfî bürokrat" kavramı ilk bakışta tezat gibi görünüyor. Bu tanımı biraz açar mısınız?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Haklısınız, kulağa zıt gibi geliyor. Bir yanda mistik hayatın sadeliğini benimseyen sûfîler, diğer yanda seküler devlet düzeni içinde görev yapan bürokratlar... Ancak Osmanlı toplumunda bu ikilik düşündüğümüz kadar keskin değildi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında birçok devlet adamı aynı zamanda bir tarikata mensuptu. Bu kişiler hem mektepler açıyor, eğitim reformları yapıyor hem de dergâhlarda zikir halkalarına katılıyor, Mesnevî okutuyorlardı. Onların çok yönlü kimlikleri sayesinde devletin teknik modernleşmesi ile toplumun manevî değerleri arasında bir denge sağlandı.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c819.jpg" width="1024" height="576"></figure>Pusula Swiss: Bu sûfî bürokratlar Osmanlı modernleşmesine ne tür katkılar sundular? Reformlara karşı mıydılar yoksa desteklediler mi?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu noktada geleneksel anlatılarla yüzleşmemiz gerekiyor. Osmanlı modernleşmesini genellikle seküler, Batıcı elitlerin projesi gibi görürüz. Ancak gerçekte sûfî entelektüeller bu sürecin tam içindeydiler. Örneğin, Aşçı Dede İbrahim Halil Efendi'nin hatıratında Japonya'nın modernleşmesinden övgüyle bahsedilir. Bu isimler reformları bir tür dinî sorumluluk olarak gördüler. Gazetelerde yazılar yazdılar, halka yeniliklerin gerekçelerini anlattılar. Modernleşmenin vicdanı oldular diyebiliriz. Yaptıkları iş, sadece modern kurumları savunmak değil; bu kurumlara manevî ve ahlâkî içerikler kazandırmaktı.Pusula Swiss: Örnek olarak kimleri sayabiliriz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ken’ân Rifâʿî bu profilin en çarpıcı örneği. Galatasaray Sultanîsi mezunu, aynı zamanda şeyh. Maarif Nezareti’nde müfettişlik yapmış, vilayetlerde maarif müdürlüğü görevinde bulunmuş. İstanbul’da Ümmü Ken’an Dergâhı’nı kurmuş. Cumhuriyet’in radikal reformlarına dahi anlayışla yaklaşmış biri. "Gerçek tekke kalptedir" diyerek, zahiri kurumların değil, tasavvufun özünün korunmasını savunmuştur. Hem klasik Türk musikisine hem de Batı müziğine ilgi göstermiş, piyano çalmış ve ilahiler bestelemiştir.Veled Çelebi İzbudak da önemli bir örnek. Mevlânâ soyundan gelen bir Mevlevî şeyhi, ama aynı zamanda II. Meşrutiyet’ten itibaren Modernleşme süreçlerinde aktif olarak yer almış, Cumhuriyet döneminde de milletvekili olarak görev almış bir dil âlimi. Türk Dil Kurumu’nda çalışmış, 12 ciltlik bir sözlük hazırlamış. Mevlânâ Dergâhı'nın müzeye dönüştürülmesinde de adı geçiyor. Onun hikâyesi, sûfî kimliğin ulus-devlet reformlarıyla çatışmadığını, tam tersine bu sürece içeriden katkı sunduğunu gösteriyor.Pusula Swiss: Daha az bilinen ama önemli isimlerden de bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Mehmet Şemseddin Ulusoy, Bursa’da Halvetî-Misrî Dergâhı'nın son şeyhi. Şiirlerinde modern toplumun meselelerini tasavvuf perspektifinden değerlendirmiş. Aşçı Dede İbrahim Halil, II. Abdülhamid döneminde hem mutfakta hizmet etmiş hem de hatıratında dönemin reform tartışmalarına yer vermiştir. Bu metinler, sufîlerin dünyadan kopuk olmadığını, aksine yenilikleri takip ettiklerini gösteriyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c81a.jpg" width="1024" height="576"></figure>Tâhirü’l-Mevlevî ise tam bir entelektüel. Hem mevlevî hem de eğitimci, şair ve yayıncı. 1912’de yazdığı "Teşebbüs-i Şahsî" romanı, tasavvufun çalışma ve girişimcilik ahlâkıyla nasıl örtüştüğünü gösteriyor. O, “çalışmak da ibadettir” anlayışıyla sûfîlerin üretken bireyler olmasını savunmuş.Pusula Swiss: Günümüz için bu “sessiz aktörler”in ne gibi bir anlamı olabilir sizce?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu isimler bize çok şey söylüyor. Öncelikle tarihî süreçlerde seküler ve dindar ayrımının bu kadar keskin olmadığını hatırlatıyorlar. Modernleşme, manevî değerlerle çatışmak zorunda değil. Aksine, etik ilkelerle desteklendiğinde daha kalıcı hale geliyor. Ken’ân Rifâʿî gibi bir isim hem Batılı yaşam tarzına açık hem de tasavvufun özüne sadık kalabiliyorsa, bu bizler için çok güçlü bir mesaj. Kamu hizmetinde, eğitimde ya da kültürde çalışan herkes için ilham verici. Sessiz aktörlerin geçmişte söyledikleri, bugün de içimizde yankılanıyor. Bu yüzden onları hatırlamak, sadece tarihî bir borç değil; aynı zamanda toplumsal bilinç ve geleceğe yönelik vizyon açısından da çok değerli.Pusula Swiss: Çok teşekkür ederiz bu derinlikli ve ufuk açıcı sohbet için.Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ben teşekkür ederim. Bu tür konulara yer vermeniz, geçmişle bugün arasında kurduğumuz bağların güçlenmesine katkı sağlıyor.

Tasavvufla reform arasında: Sessiz bir dönüşümün izinde

AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Şahin ile Türkiye’nin güncel siyasetinden Sivil Anayasa çalışmalarına, terörle mücadeleden İBB’deki yolsuzluk iddialarına ve bölgesel gerilimlerin odağındaki İsrail-İran krizine kadar pek çok önemli konuyu konuştuk.

Demokrasi için birlik

Sorularımızı yanıtlayan Prof.Dr. Mehmet Şahin, AK Parti’nin politikalarını ve bölgesel gelişmelere bakışını detaylı bir şekilde paylaştı. Röportajımızda, Türkiye’nin hem iç hem de dış gündemine dair kritik değerlendirmeler yer alıyor.Röportaj: Ferah Koçak Erdoğan<ul><li>Sayın Şahin, Türkiye siyaseti son dönemde yeniden ‘Yeni Anayasa’ tartışmalarına sahne oluyor. AK Parti bu sürece nasıl yaklaşıyor? Mevcut sistemde hangi temel değişiklikleri gerekli görüyorsunuz?</li></ul>Türk siyasetinde Sivil Anayasa Türkiye’nin gündeminden hiç düşmedi. Çünkü bugüne kadar Türk milletine hiç Anayasa yaptırmadılar. Türkiye’de daha çok darbelerden sonra (1960-1980 darbelerini hatırlayalım) darbecilerin yaptığı Anayasa oldu ve bu Anayasa darbeci ruhunu hep korudu. Sivil siyaset sivil bir Anayasa yapmayı istedi ve bunu her zaman gündeme taşıdı, şimdide gündemde olduğunu görüyoruz.&nbsp;Bu konuda özellikle Ak Parti’nin geldiği andan itibaren zaman zaman bazı girişimleri oldu. Geçmiş zamanda hatırlayalım bazı partiler 60 maddede anlaştılar, sonra CHP’nin geri adım attığı dönemler olmuştu. Son dönemde yine Ak Parti gündeme getirdi Sivil Anayasayı. Bu konuda siyasi partiler TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş Bey tarafından ziyaret edildi. Türkiye’de siyasal bir gelişim ve dönüşüm yaşanıyor. Kastettiğim şu; 2017 yılında önemli bir sistem değişikliğine gidildi. Bunu muhalefet, maalesef rejim değişikliği olarak yorumladı. Bu rejim değişikliği değil bir sistem değişikliğiydi.&nbsp;2017 yılında madem bir sistem değişikliği yapıldı bunu bir Anayasa ile taçlandırmak gibi bir niyet de var. Sivil bir Anayasanın yapılması için tüm siyasi partiler özellikle Meclis’te olanlar ( tabi olmayanlarda) ziyaret ediliyor. Onların desteği çok önemli. Çünkü bugün baktığımızda yüzde 95’in üzerinde Milli İradenin Meclise yansıdığını görüyoruz.&nbsp; Sivil bir Anayasa oluşmasında tabiki siyasi partilerin desteği önemli çünkü Türkiye’nin demokratikleşmesi açısından çok büyük katkı sağlar. Ak Parti’nin ve Cumhur İttifakının çabası da bu yöndedir.&nbsp;<ul><li>AK Parti’nin uzun süredir yürüttüğü terörle mücadele politikasında son dönemde bir değişiklik söz konusu mu? ‘Terörsüz bir Türkiye’ hedefi doğrultusunda PKK’nın silah bırakması ve Abdullah Öcalan’ın çeşitli taleplerinin gündeme gelmesi bu süreci nasıl etkiliyor?</li></ul>Ak Parti’nin terörle mücadelesinde bir değişiklik yok. Terörle mücadelede zaten en ufak bir zafiyet de yok.&nbsp; Özellikle hatırlayalım 2014-2015 yıllarında hendek sürecinden sonra Türkiye terörle mücadelede bir konsept değişikliğine gitti. Terörle mücadele geçmiş yıllarda genellikle ülke sınırları içinde yapılır, terörün bir anda gelmesi beklenirdi.&nbsp;Ak Parti konsept değişikliğine giderek terörü kaynağında yok etme stratejisini benimsedi. Türkiye, terör örgütünün rahatlıkla Türkiye içine gelip terör faaliyetinde bulunmaması için Suriye’ de 5-6 operasyon yaptı. Aynı zamanda Irak’ta kendisine yakın sınırlarda bir 30-35 km’lik bir alanı tamamen kontrol eder hale geldi. Burada üsler kurdu ve bunu da geçen dönem kapattı kilidi de kapattı. Bunlara Pençe Kilit operasyonları adı verilmişti. Bu, terörle mücadelede Türkiye’ye çok büyük bir katkı sağladı. Ne tür katkı sağladı; tabii elinde imkanlar da oldu. Özellikle savunma sanayindeki elde etmiş olduğu imkân da Türkiye’ye hem konsept değişikliği hem savunma sanayindeki imkân hem de burada sağlam bir iradenin bir araya gelmesi terörle mücadelede Türkiye’nin elini oldukça güçlendirdi.&nbsp;Bir yandan da diplomasi yürüttü onu da söylemekte fayda var.&nbsp; Bunlar devam ederken, bölgede meydana gelen değişiklikleri de göz önünde bulundurmak hem terörle mücadelede yakalanan ivme hem de başta Suriye olmak üzere bölgemizde yaşanan gelişmeler, Türkiye’nin yeni bir sürecin başlaması sürecine doğru evrilmesini sağladı.&nbsp;Terörsüz Türkiye kavramıyla birlikte Türkiye, bir anlamda yaklaşık 40 yıldır mücadele ettiği terör örgütünün sonlanması konusunda bir inisiyatif aldı. Burada MHP’nin Genel Başkanı sayın Devlet Bahçeli’nin almış olduğu güçlü inisiyatif sayın Cumhurbaşkanı’mızın desteği ve birlikte hareket etmeleri özellikle kimsenin beklemediği acaba olur mu diye şüpheyle baktığı bir dönemde PKK terör örgütünün silah bırakma ve kendini feshetme kararıyla süreç belli bir noktaya geldi. Ki; bu benim beklediğimin de çok üzerinde gidiyor. Çünkü bende de belli şüpheler vardı.&nbsp;Terörsüz Türkiye kavramını, terör sorununu artık çözmüş bir Türkiye olarak yorumlayabiliriz. Ama terörsüz Türkiye tek başına sadece Türkiye’yi kapsamıyor, terörsüz bölge kapsamını da bunun içine almak gerekiyor. Çünkü PKK’nın yürütmüş olduğu faaliyetler sahip oldukları angajmanlar Irak ve Suriye’deki varlığını da göz önünde bulundurduğumuzda bu terörsüz Türkiye’nin, terörsüz bölgeyi de kapsadığını rahatlıkla görebiliriz. Burada alınan yeni inisiyatif ve ortaya çıkan yaklaşıma baktığımızda benim beklediğimin daha üzerinde gittiğini görüyoruz. Yalnız terörsüz Türkiye terörle mücadeleyi bırakmak değildir. Terörle mücadeleyi, elde edilen imkânı ve fırsatı taçlandırma girişimi olarak okumak daha doğrudur.&nbsp;<ul><li>Son dönemde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında devam eden dava süreci ve bazı CHP'li belediyelere yönelik yapılan operasyonlar, kamuoyunda "siyasi baskı" tartışmalarına neden oldu. Siz bu süreci nasıl değerlendiriyorsunuz? Hukuki süreçlerin siyasallaştığı yönündeki eleştirileri doğru buluyor musunuz?</li></ul>Ben doğru bulmuyorum. İBB merkezli olarak yürütülen bir yolsuzluk operasyonu var. Ama CHP: 'biz bunları görmeyelim, bunu bir siyasi operasyonmuş gibi yansıtalım' yaklaşımıyla bir tavır takınıyor. İlk önce, '3-5 gizli tanık üzerinden yürütülmeye çalışılan bir proje' diye sunmaya çalıştılar.&nbsp;Oysa bu, 20’nin üzerinde suçunu itiraf eden itirafçının olduğu bir durum. Bunlar sıradan insanlar değiller. Ekrem İmamoğlu’nun Beylikdüzü’nden bugüne birlikte çalıştığı ekipten insanlar da bu işin içinde. Ve bunlar diyor ki, bunu mealen dile getiriyorum: 'biz birlikte yolsuzluk yaptık, tamam Belediye başkanlığını kazandık ama birlikte İstanbul’u birlikte soyduk' diyorlar ve bunu detaylı bir şekilde anlatıyorlar.&nbsp;Ama CHP’li siyasetçiler ve onları destekleyen kişiler bu medya, akademi veya farklı alanlardan olabilir yapılan açıklamaları görmezden gelip doğrudan bunun siyasi bir operasyon olduğu yönünde bir algı yürütmeye çalışıyorlar. CHP’nin, hem partisinin yolsuzlukla anılmaması hem de İstanbul’daki süreci siyasi bir süreçmiş gibi anlatma çabası var. Ama ben, iddianame ortaya çıktıktan sonraki süreçte artık kimsenin bunu savunamaz duruma geleceğini düşünüyorum. Her gün bir iş insanı veya birlikte çalıştıkları bir kişi, itirafçı olarak ortaya çıkıyor. İtirafçı olduklarında da 'biz birlikte şu tarihte şunları yaptık' bilgisiyle bunu ortaya koyuyorlar.&nbsp;Bu ortadayken, bunların siyasi bir yönü var demek ve Cumhuriyet Savcılığı’nın bir şey yapmamasını beklemek kimse tarafından kabul edilemez. CHP’nin, bunu siyasi bir operasyon gibi anlatma konusunda bir çabası var. Ama zamanla bu işten pişman olacaklarını ve kendilerinin bile savunamayacağı bir resmin ortaya çıkacağını düşünüyorum.<ul><li>İsrail’in İran’a yönelik saldırısıyla birlikte Ortadoğu yeni bir kırılma eşiğine geldi. Türkiye bu kriz karşısında nasıl bir dış politika refleksi göstermeli?</li></ul>Ben, Ortadoğu’daki bu siyasi türbülansın her geçen gün artan bir hızla devam ettiğini düşünüyorum. Biz bunu uzun süredir yaşıyoruz. Bu süreçte Türkiye taraf olmamak için elinden geleni yapıyor. Bir taraftan da ortaya çıkan bu yangınları çözmek için diplomasiyi devreye koyduğunu görüyoruz. Bunu Ukrayna Rusya, Ortadoğu’daki gruplar, devletler arasındaki ilişkilerde veya uluslararası alanda yürütmüş olduğu diplomaside görebilirsiniz. Fakat bir taraftan diplomasiyi yürütürken diğer yandan aynı bölgede olduğunuzdan dolayı sessiz kalamıyorsunuz.&nbsp;Burada yapmanız geren şey kapasiteniz artırmanız. Bu coğrafyada yaşıyorsanız, maalesef bu cümle de bana ait, “Ortadoğu’da siyaset silahla yapılıyor”. Tabii burada dış politikayı kastediyorum. Bölgesel politikayı kastediyorum. Eğer Ortadoğu’da başkasının gücüne dayanarak varlık göstermeye çalışıyorsanız varlık gösteremezsiniz. Yani sizin istihbarat ve askeri kapasitenizin büyük oranda başka ülkelere bağımlı olmaması gerekiyor. Türkiye’nin, son dönemde özellikle hem askeri yeteneklerini artırması hem de savunma sanayi konusundaki bağımlılığını azaltması ve bunu yüzde 80’in üzerinde kendi kaynaklarına dayandırmasının ne kadar önemli olduğu; İsrail’in İran’a saldırması veya bölgedeki yaşanan son gelişmelerle birlikte daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır, diyebiliriz.&nbsp;Türkiye’nin kendi savunma yeteneklerini hızla artırdığını ve bu konuda ciddi bir çaba harcadığını görüyorum. Bir taraftan diplomasi yürütürken, Ortadoğu’daki çatışmalar devam ettiğinde bunların bir parçası olmadan, bu krizleri sönümlendirme konusunda diplomasi çabası sürerken; diğer taraftan da kendi gücünü ve kapasitesini artırmaya yönelik bir çaba içinde olduğunu görüyoruz ve doğrusu da budur.&nbsp;<ul><li>Avrupa ülkeleri ‘gerilimi düşürün’ çağrısı yapıyor. Türkiye’nin bölgesel barış adına diplomatik bir arabulucu rolü üstlenmesi mümkün mü?</li></ul>Avrupa uluslararası politikada maalesef artık yok. Hatta ilginç bir şey söyleyeceğim Avrupa artık Avrupa sorununda bile yok. Ukrayna bir Avrupa sorunu ve Ukrayna ile ilgili bir masa kuruluyor, bu masada ABD, Rusya ve Türkiye var ama Avrupa yok. Hatta bir araya geldikleri zaman Avrupa ne diyor diye bakan da yok. Bu Avrupa ve dünya için çok kötü. Ben Avrupa’nın diplomasinin içinde olmalarını olumlu bulurum ama maalesef ortaya koydukları durum bu şekilde.&nbsp;Avrupa dışı bir konu olan meseleye geldiğimizde Avrupa’nın özellikle Gazze konusunda; Avrupa halklarının aldığı tavrı çok olumlu buluyorum. Maalesef Avrupa’daki halkın aldığı inisiyatifi yöneticiler alamadı. Ve kendi değer ve yetkilerini İsrail konusunda Gazze’de kaybettiler. Avrupa’dan gelen söylem dünyada ve bölgede çoğu kişinin ilgisini çekmiyor.&nbsp;Türkiye’nin arabuluculuk veya kolaylaştırıcılık konusuna gelince, Türkiye ve İran bölgesel anlamda iki önemli ülke ve hemen hemen her konuyu görüşürler. Ama Gazze meselesinden dolayı, Türkiye ile İsrail’in&nbsp; arasında böyle bir ilişki tarzı yok. Bundan dolayı Türkiye’nin Ukrayna meselesinde olduğu gibi hem Ukrayna ile hem de Rusya ile ilişkileri iyi ve her iki ülke Türkiye’nin tavrına önem veriyor. Ama Türkiye ve İsrail arasında bir güven sorunu var. Bunun zor olacağını düşünüyorum.<ul><li>Bu çatışma ortamı, Türkiye’nin İran’la ve İsrail’le olan ikili ilişkilerini nasıl etkileyebilir? Özellikle enerji, güvenlik ve ticaret boyutunda yeni riskler ya da fırsatlar doğabilir mi?</li></ul>Her olumsuz gelişme Türkiye’yi de olumsuz etkiliyor. Ortadoğu ülkeleri enerji üreten ülkeler ve İran’da bunların içerisinde. İran 1979 yılından bugüne kadar belli konularda ambargo uygulanan bir ülke. Komşunuza ambargo uygulanması size de uygulanması anlamına geliyor. Irak ve Suriye’de de aynısı yapıldı.&nbsp;Düşünsenize siz doğu ve güneydeki komşularınızla istediğiniz gibi ticaret yapamıyorsunuz veya bu konuda belli engeller olduğunu görüyorsunuz. Bunun bir maliyeti oluyor. Son dönemde özellikle enerji fiyatlarının artması konusunda Türkiye hiç işin içinde olmamasına rağmen bölge ve enerjiye ihtiyacı olan bir ülke olmasından dolayı diğer kalemleri bıraksak bile enerjide bir maliyetin ortaya çıktığını son bir kaç günde maalesef görüyoruz.&nbsp;<ul><li>İran-İsrail arasındaki çatışma savaşa dönüşürse Türkiye ve Avrupa’yı yeni bir göç dalgası bekliyor diyebilir miyiz?</li></ul>Şu anda savaşa dönüşmüş durumda. Göç dalgasının oluşabilmesi için İran topraklarının yoğun bir şekilde istikrarsızlaşması gerekir. İsrail’in yapacağı bir saldırıyla değil, başta ABD olmak üzere başka ülkelerinde savaşa dahil olmasıyla istikrasız bir yapının oluşmasıyla göç dalgası oluşabilir. Ben İsrail’in günlük belli noktalara atış yaparak burada bir göç dalgası oluşturabileceğini sanmıyorum.<ul><li>Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın zaman zaman siyasi farklılıklar nedeniyle kutuplaşabildiğini görüyoruz. Bu konuda onlara ne tür bir mesaj vermek istersiniz? Sizce Türkiye için birlik duygusunu nasıl güçlendirebilirler?</li></ul>Biz farklı siyasi partilerdeyiz ve bu demokrasinin bir gereğidir. Biz düşman değiliz. Farklı siyasi kimliklere sahip olmak ülke hakkında farklı görüşlere sahip olmamız anlamına gelir. Şu şekilde düşünmeyin; bu farklı siyasi partililer ekranlarda mecliste birbirlerine hep sert cümleler söylüyorlar. Ama şunu unutmayın; biz ekran dışında bir araya geldiğimiz zaman birbirimiz hastalığıyla ilgileniriz. Birlikte oturur yemek yeriz aynı masada buluşuruz. Çocuklarımızı sorarız ve birbirimize yardım ederiz.&nbsp;Yurtdışındaki vatandaşlarımız dışarda oldukları için kimliklerini hem siyasi kimliklerini hem de diğer kimliklerini daha sert yaşıyorlar. Bunu bıraksınlar. Biz siyasi rakibiz, düşman değiliz ama hepimiz Türkiye sevdalısıyız. Olaylara bu şekilde bakmalarında fayda vardır diye düşünüyorum. Ülkelerine de o şekilde yaklaşsınlar. Çünkü siyasi partiler ister iktidarda olsunlar ister muhalefette olsunlar milletin desteğiyle geliyorlar. Kutuplaşmayı bıraksınlar diye düşünüyorum. Kamera olmadığı zaman o kutuplaşma yok.&nbsp;Yurtdışındaki değerli vatandaşlarımızda bu perspektiften bakarlarsa olaylara daha iyi olur diye düşünüyoruz. Biz tüm vatandaşlarımızı seviyoruz. Ben kendi seçim bölgemde, Kahramanmaraş’tan bir talep geldiğinde ak parti mi ya da cumhur ittifakının üyesi midir diye bakmam. Hatta vatandaş siyasi kimliğini gündeme getirdiği zaman da neden bunu açıklıyorsun diye kızdığımda oldu. Bu yüzden bize gelen her talep vatandaşımızın talebidir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması ve bu ülkeye sevdalı olması yeterli. Bu şekilde yaklaşırlarsa kutuplaşmayı da bırakırlar ve ülkelerine çok daha iyi hizmet ederler.&nbsp;&nbsp;Yurt dışında farklı STK’larda yapılanmalar var. Tabii ki bu yapılanma olacak, tıpkı bizim farklı siyasi partilerde olduğumuz gibi. Ancak konu Türkiye olduğunda, lütfen birlikte hareket etsinler. Bizim onlardan isteğimiz bu olur.

Ak Parti Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Şahin: "Biz siyasi rakibiz, düşman değiliz"

İstanbul’dan Cenevre’ye, daktilo tuşlarından uluslararası yönetim masalarına uzanan sıra dışı bir kariyer öyküsü Hülya Kurt’unki… Almanya’da başlayan, Türkiye’de şekillenen ve İsviçre’de yükselen bu yolculuk, yalnızca profesyonel bir başarı hikâyesi değil; aynı zamanda içsel dönüşümün, cesaretin ve tutkunun da kanıtı.

From zero to hero

Tutkusunu mesleğe dönüştüren kadın: Hülya Kurt’un hayat yolculuğu

İsviçre'de yaşayan, Türkiye’ye ve sokak hayvanlarına yürekten bağlı bir grup hayvanseverin kurduğu Pets in Turkey, yıllardır terk edilmiş kedi ve köpeklere umut olmayı sürdürüyor. Sadece bir kurtarma operasyonu değil, aynı zamanda kalpten bir dayanışma hareketi olan bu organizasyon, Türkiye'deki sokak hayvanlarına yeni bir yaşam şansı sunuyor. 

Pets in Turkey’nin sessiz kahramanı

Barınaklardaki iyi olmayan koşullar, yetersiz yasalar ve toplumdaki bilinç eksikliğiyle mücadele eden ekip, sevgi, sabır ve kararlılıkla bu karanlık tabloya ışık tutuyor.Bu hareketin arkasındaki isimlerden biri de Sibel Akın. İsviçre merkezli kurulan bu yardım ağının kurucusu ve yöneticisi olan Akın, sadece bir hayvansever değil, aynı zamanda bir organizatör ve umut taşıyan bir yol arkadaşı. Onunla hayvanların yaşadığı zorlukları, "Pets in Turkey"in misyonunu, Avrupa'da sahiplenme sürecini ve sanatla birleşen bağış projelerini konuştuk. İşte kalpten gelen bir mücadeleye dair ilham verici bir röportaj, buyrun…Röportaj:&nbsp;Özgür Mumcular<ul><li>Sibel Hanım, öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?&nbsp;</li></ul>Ben 58 yaşındayım, İstanbul da doğdum ve büyüdüm ancak çok genç yaşlarda eğitim için yurtdışına çıktım sonra İstanbul’da kısa bir iş deneyimim olduysa da 30 yıldan fazladır İsviçre’de eşim ve 2 oğlumla yaşıyorum. Boğaziçi Üniversitesi’nde yöneticilik, Colorado State Üniversitesi’nde işletme okudum ve IUG’de (Int Uni in Geneva) medya ve iletişim üzerine yüksek lisans yaptım. Uzun yıllar reklam sektöründe çalıştım, daha sonra kendi danışmanlık şirketim oldu ve 2016 yılında devrettim.&nbsp;<ul><li>"Pets in Turkey" oluşumunu kurma fikri nasıl ortaya çıktı?</li></ul>Benim uzun yıllar Türkiye’deki bu sahipsiz ve terk edilen hayvanlar probleminden haberim yoktu. Hatta biz ilk goldenımızı ve sonra da Jack Russell köpeğimizi Fransa’da üreticiden almıştık, o derece konuya hakim değildim. Ancak 2010 yılında ilk defa Çeşme’de bir yazlığımız oldu ve orada geçirdiğimiz il yazımızda hepimiz şok olduk! Sokaklarda gördüğümüz onca perişan köpek ve kedi bizi çok üzdü. Ve gene o yaz diğer köpeğimiz Molly ile yolumuz kesişti. O bizim ilk kurtardığımız köpek oldu. İşlemler vs her şeyi onun sayesinde el yordamı ile öğrendim ve Şubat 2011’de Molly’yi Cenevre’ye getirdik. Hayvanlara yardım etme fikri de böylece gelişmeye başladı…<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e13.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>İsviçre’de yaşayıp Türkiye’deki sokak hayvanlarına yardım eli uzatmak güçlü bir bağ gerektiriyor. Bu bağ sizde nasıl oluştu?</li></ul>Hayvanları çok seviyorum ve bir toplumun en zayıf halkasının çocuklar ve hayvanlar olduğunu düşünüyorum özellikle de bazı toplumlarda, birilerinin onlara yardım elini uzatması ve onların sessiz çığlıklarını duyurması gerekiyor.<ul><li>Türkiye'deki sokak hayvanlarıyla ilgili durum sizce neden bu kadar ciddi ve çözümsüz kalıyor? En büyük sorun nedir?</li></ul>En büyük sorun yanlış devlet politikaları, yıllarca işini yapmamış olan bütün belediyeler ve maalesef hayvana saygı göstermeyen insanların çoğunlukta olması. Çok uzun zaman önce kolayca çözülebilecek bir sorunu bugünlere getirip şimdi de suçsuz hayvanlara bedel ödetiyorlar. 20 sene önce yürürlüğe giren 5199 nolu hayvan hakları yasası eksiksiz uygulansaydı ve sistematik kısırlaştırma yapılsaydı, aynı zamanda insanları da ciddi bir denetlemeye tabii tutup sokağa atmanın önüne geçilseydi, bugün böyle bir sorun yaşamazdık diye düşünüyorum.<ul><li>Pets in Turkey olarak bu soruna nasıl müdahale ediyorsunuz? Hangi aşamalarda devreye giriyorsunuz?</li></ul>Bizim kuruluştan beri amacımız terkedileni kurtarmak ve sahiplendirmek oldu ama yurtiçinde değil; onu yapan bir sürü başka dernek var zaten, biz Avrupa’ya yuvalandırıp kurtardıklarımıza, gerçekten de bir köpeğe ya da kediye yakışır bir hayat sunmak istiyoruz. Tabii bunun yanı sıra sokakta tedavi ettirdiklerimiz, kısırlaştırdıklarımız, deprem vs gibi durumlarda yardım eli uzattıklarımız da ayrı.<ul><li>Türkiye’deki iş birliklerinizden biraz bahseder misiniz? Ne zamandır ve nasıl bir destek sağlıyorsunuz?</li></ul>Yerel barınak gönüllüleri ya da kurtarma yapan şahıslarla senelerdir beraber çalışıyoruz, bazen ilanda gördüğümüz bazen de bize haber verdikleri hayvanı kurtarıp pet transfer ile İzmir’e getirtiyoruz, burada çalıştığımız bir klinik var; orada kontrol-test-tedavi yapılıyor, sonra aşı programına başlanıp ya yine senelerdir çalıştığımız pansiyona ya da Urla’daki büyük ırk yaşam alanımıza alıyoruz. En az 4 ay beklemeleri gerekiyor, Avrupa için işlemleri ancak bitiyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e14.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>İsviçre'deki etkinliklerinizden biri olan geleneksel piknik buluşmaları hayvanseverleri bir araya getiriyor. Bu yılki Cenevre etkinliği nasıl geçti? Katılımcı ilgisi nasıldı?</li></ul>Bu yıl etkinliğimizin beşincisi gerçekleşti, herhalde en renkli ve kalabalık olanı bu oldu, tekrar herkese katılım ve desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e15.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Raise Your Paw ile olan ortaklığınız neyi hedefliyor? Bu ortaklık size ne tür olanaklar sağlıyor?</li></ul>Bu aslında organik bir ortaklık, yola biz PIT ekibi olarak çıktık hep beraber ancak bir süre sonra Zürih tarafında dili Almanca olan bir yapı olmasının daha kolay olacağını gördük ve RYP böyle doğdu. Biz tüm operasyonlarımızı ortak yürütüyoruz. Urla’daki yaşam alanını da ortak kullanıyoruz, sürekli iletişim halindeyiz.<ul><li>Hayvan sahiplenme süreci Avrupa’da oldukça sıkı kurallara bağlı. Türkiye’den bir köpek veya kedi sahiplenmek isteyen biri hangi adımları izlemeli?</li></ul>Aslında biz o hazırlığı önceden kendileri için yapıyoruz, istenilenlere çok hakimiz ve kurtarmadan itibaren bir hayvanın çiplenmesi, kaydı, kuduz aşısı, titre testi gibi hepsini yapıp sonra yuva arıyoruz. Bilinmesi gereken, sağlıklı bir hayvan için en az 4 aylık bir süreç ve o sürede güvenli bir şekilde bakılması gerekiyor.<ul><li>Evcil hayvanların uçakla Avrupa’ya getirilmesi konusunda nelere dikkat ediyorsunuz? Bu süreç güvenli mi?</li></ul>Biz o konuda şanslıyız çünkü İzmir’deyiz ve SunExpress seferleri ile çok güvenli bir şekilde Avrupa’nın her yerine gönderebiliyoruz.<ul><li>Derneğinizde sanatla evcil hayvanları birleştiren çok özel bir çalışma da oldu. Ressam İzim Çetindağ’ın köpek ve kedi portrelerinden biraz bahsedebilir misiniz? Bu fikir nasıl doğdu?</li></ul>Evet bu çok güzel bir proje, sevgili İzim zaten bizim bir üyemiz, corona sırasında sahiplendirmeler ve seyahatler durunca biz çok zor bir durumda kalmıştık, finansal olarak da çok zordu o günler… İzim, tam o sırada bu fikirle bize geldi – sahipli kedi ve köpeklerin portrelerini yapıp gelirin büyük kısmını bize bağışladı; hala daha yapmaya devam ediyor. Hem ortaya <a href="https://izimcetindag.com/category/pet-portrait/">muhteşem eserler</a> çıktı hem de bize kaynak yaratılmış olduğu için çok teşekkür ederiz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e16.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Gönüllü olmak ya da bağış yapmak isteyenler size nasıl ulaşabilir, nasıl katkı sağlayabilirler?&nbsp;Bize her zaman sosyal medya hesaplarımızdan ya da dernek e-mailinden ulaşabilirler: <a href="mailto:info@petsinturkey.org">info@petsinturkey.org</a>Instagram: <a href="https://www.instagram.com/petsinturkey/">@petsinturkey</a></li><li>Son olarak, İsviçre’deki ya da Türkiye’deki hayvanseverlere iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?İsviçre’deki hayvanseverler lütfen ama lütfen artık üreticiden kedi ve köpek almayın! Dünyada her gün binlerce hayvan bir aile göremeden uyutuluyor, bu kabul edilir bir şey değil! Mutlaka içlerinde size arkadaş olacak bir can vardır. Ve elinizden geldiğince bizler gibi oluşumlara destek olun.Türkiye’deki hayvanseverler hep beraber mücadeleye devam! Elimizden geldiğince kurtaracağız, yılmayacağız ve bir gün gerçekten hayvanların haklarının da olduğu günleri göreceğiz.</li></ul>