Hollanda’daki sigara fiyatları, Avrupa Birliği ülkelerinin büyük çoğunluğundan daha yüksek seviyede bulunuyor. Geçen yıl yapılan vergi artışı ise hem halk sağlığı yetkilileri hem de sigara karşıtı gruplar tarafından olumlu karşılandı.

Ancak yeni yapılan araştırmalar, tütün vergilerinin yükseltilmesinin, özellikle küçük ve gelir seviyesi yüksek ülkelerde, sınır ötesinden daha ucuz ürünlere erişim nedeniyle etkisini kaybetmeye başladığını gösteriyor.

Hollanda Kamu Sağlığı Ajansı’nın analizlerine göre, 2024’te sigara fiyatlarının yüzde 24, sarmalık kıyılmış tütün fiyatlarının ise yüzde 45 oranında artırılmasının ardından, sigara kullanıcılarının yaklaşık yüzde 7’si sigarayı bırakmayı başardı. Bunun yanı sıra, yüzde 22’si sigara tüketimini azalttı ve yüzde 14’ü ise daha ekonomik markalara yöneldi.

Buna karşın birçok sigara tiryakisi, tütün ürünlerini daha uygun fiyatla satın alabilmek için sınır dışından tedarik etmeye devam ediyor. Araştırma, vergi artışından sonra Hollandalı sigara içenlerin yaklaşık yüzde 60’ının tütün ürünlerini yurtdışından temin ettiğini ortaya koydu. Bu oran, 2023’te yüzde 40, 2020’de ise yüzde 30 seviyesindeydi.

Hollanda Sağlık Ajansı, “Politikalar, yurtdışından yapılan tütün alımlarını azaltmaya yönelik olmalı” çağrısında bulundu.

Bu doğrultuda, ülkeye getirilebilecek sigara ve tütün ürünlerinin miktarına sınır getirilmesi önerildi. Ayrıca sağlık kurumları, gençlerin elektronik sigaraya bağımlı olmalarını önlemek için e-sigaralara da özel bir tüketim vergisi uygulanmasını talep etti.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), tütün vergilerinin artırılmasının, her yıl dünya genelinde sigara ve tütün kullanımından kaynaklanan yaklaşık 8 milyon ölümün önüne geçmek için en etkili yöntemlerden biri olduğunu belirtiyor. DSÖ, tütün ürünleri üzerindeki minimum vergi oranının yüzde 75 olmasını öneriyor.

Yapılan araştırmalara göre, düşük gelirli ülkelerde 2014-2020 yılları arasında uygulanan tütün vergileri, sigara kullanımında yüzde 9 oranında düşüşe yol açarken, zengin ülkelerde bu oran yüzde 6 ile sınırlı kaldı.

Hollanda Sağlık Ajansı’nın güncel verileri ise, sınır ötesinden ucuz tütün ürünlerine erişimin kolay olması nedeniyle fiyat artışlarının etkisinin giderek azalmakta olduğunu gösteriyor.

Ajans, “Komşu ülkelerde tütün ürünlerinin fiyatları artmadığı sürece, sigarayı bırakma ya da azaltma oranlarının düşmesi bekleniyor” uyarısında bulundu.

Ancak bu durum yakında değişebilir. Avrupa Birliği Komisyonu’nun, üye ülkelerde tütün tüketimini azaltmak için sarmalık tütün vergisini yüzde 258, sigara vergisini ise yüzde 139 oranında artırmayı planladığı bildiriliyor.

Geçtiğimiz yıl Hollanda da dahil olmak üzere 16 AB ülkesi, ülkeler arasındaki büyük vergi farklılıklarının tek pazarın işleyişine zarar verdiğini belirterek, Avrupa Komisyonu’ndan ortak bir adım atmasını talep etti.

Vergi Vakfı’nın 2024 raporuna göre, AB genelinde 20’li sigara paketlerine uygulanan vergi, Bulgaristan’da 1,92 eurodan (87,33 TL) başlayıp İrlanda’da 9,92 euroya (451,30 TL) kadar çıkıyor. Hollanda ise 7,66 euro (348,56 TL) ile en yüksek ikinci tütün vergisi oranına sahip ülke konumunda bulunuyor.