"Barınma ticareti sona ersin" sloganıyla düzenlenen bu gösteriler, tam on yıl önceki kitlesel tahliye karşıtı protestolardan bu yana ilk kez ülke çapında eş zamanlı olarak yapılan en büyük protesto hareketi olarak kayda geçti.
Kiracı haklarını savunan gruplar, mahalle hareketleri ve sosyal hak örgütlerinin oluşturduğu organizatörler, hükümeti barınmayı "bir iş modeline" dönüştürmekle suçluyor.
Gösteriye öncülük eden gruplardan biri, "Artık korkan taraf biz değiliz. Daha fazla değişim talep etmeyeceğiz; örgütlendik ve kira sömürüsüne karşı bir planımız var," açıklamasında bulundu.
İspanya’nın başkenti Madrid başta olmak üzere büyük caddeler, hareketin sembol renkleri olan turuncu ve yeşile boyandı.
Bir gösterici, “Bu gösteri aylar süren görüşmelerin ardından gerçekleşti; merkezi olmayan bir yapı kurmak ve herkesin aynı anda sokağa çıkıp devleti felç etmesini sağlamak istedik. Bu, yeni bir protesto dalgasının ilk günü olsun istiyoruz,” dedi.
Protestocuların talepleri arasında kira fiyatlarının %50 oranında düşürülmesi, 3,8 milyon boş konutun yeniden düzenlenerek kullanıma açılması ve kırılgan durumdaki ailelerin tahliyelerinin yasaklanması yer alıyor.
Bu büyük çaplı seferberlik, ilk olarak geçtiğimiz yıl Kanarya Adaları’nda başladı. Yerel halk, “sürdürülebilir” bir turizm modeli talep ederek ve konut krizine dikkat çekerek sokaklara çıktı.
Tenerife Kiracılar Birliği, “Barınma, çok az sayıda ailenin erişebileceği bir lüks haline geldi,” açıklamasını yaptı.
Sonrasında hareket Malaga’da, “Yaşamak için Malaga, hayatta kalmak için değil” sloganıyla destek gördü. Ardından Madrid, Barselona, Valensiya ve Bilbao gibi şehirlerde de protestolar başladı.
Kiracı derneklerine göre, İspanya'daki barınma sorunu kritik seviyeye ulaştı. Son iki yılda kiraların %18’den fazla arttığı belirtiliyor.
Bazı turistik bölgelerde, örneğin İbiza’da, kira fiyatları birçok durumda ortalama maaşların %100’ünü aşıyor. Cáceres gibi şehirlerde ise 2024 yılında kiralar şehir merkezinde %17, il genelinde ise %27 oranında yükseldi.
Kitlesel turizm ve emlak spekülasyonu
Son on yılda İspanya’daki kira fiyatlarının ikiye katlanmasında, ülkedeki emlak spekülasyonu ve tamamlanmayan sosyal konut projeleri etkili oldu.
“Şehir modeli ticarileştirildi, mahalleler dışlanıyor çünkü turizm endüstrisi mahallelerimizi sömürüyor,” diyor “València no està en Venda” (Valensiya satılık değil) isimli bir grup.
Kanarya ve Balear Adaları gibi bölgelerde ise coğrafi sınırlamalar ve turistik baskılar nedeniyle durum daha da ciddi.
Ocak ayında Kanarya’daki kolektifler, “Eşi benzeri görülmemiş bir barınma acil durumu ile karşı karşıyayız: Tahliyeler, karşılanamayan kiralar ve barınma üzerinden yapılan spekülasyonlar nedeniyle halk temel bir hak olan barınmaya erişemiyor,” diyerek durumu özetlemişti.
Protestocular umutlu
Gösterilerin organizatörleri, bu ülke çapındaki protestoların, İspanya’da makul, erişilebilir ve sürdürülebilir konut hakkı mücadelesinde büyük bir etki yaratacağından emin olduklarını belirtiyor.
İspanyol hükümetine göre, mevcut barınma krizini hafifletmek için en az 600.000 yeni daireye ihtiyaç var. Hükümet bu durumu “sosyal bir acil durum” olarak tanımlıyor.
