1990’lı yıllarda yılda 8 binin altında kişinin ziyaret ettiği kıtaya, 2023-24 sezonunda 124 binden fazla turist gitti. Böylece Dünya’nın son büyük doğal alanı olarak bilinen Antarktika, giderek artan insan baskısıyla karşı karşıya kaldı.

Nature Sustainability dergisinde yer alan çalışmaya göre, turizmdeki artış ve araştırma üslerinin çoğalması kar erimelerini hızlandırıyor ve zaten iklim değişikliği nedeniyle kırılgan hale gelen ekosistemleri tehdit ediyor. Şili, Almanya ve Hollanda’dan bilim insanlarının yürüttüğü araştırmada, dört yıl boyunca 2 bin kilometre yol kat edilerek ölçümler yapıldı. Sonuçlar, insanların yoğun bulunduğu bölgelerde nikel, bakır ve kurşun gibi ağır metallerin, 40 yıl öncesine kıyasla 10 kat arttığını gösterdi.

Araştırmacılar, uçak, gemi, araç ve altyapı faaliyetleriyle birlikte fosil yakıt kullanımının kirliliğin ana kaynağı olduğuna dikkat çekti.

Turizmde hızlı yükseliş

Uluslararası Antarktika Tur Operatörleri Birliği’nin (IAATO) verilerine göre, yalnızca bir sezonda 55 tur şirketi bölgede yaklaşık 570 sefer gerçekleştirdi. Bu yolculukların büyük kısmını kıtaya çıkış yapılabilen küçük keşif gemileri oluşturdu. 2024-25 sezonunda ise şu ana kadar 118 bin 491 turist bölgeye gitti; bunların 80 binden fazlası karaya ayak basarken, 36 bine yakını bölgeyi yalnızca gemiden gözlemledi.

IAATO, karaya çıkışlara kısıtlamalar getirse ve biyogüvenlik kontrollerini sıkılaştırsa da, araştırmalar tek bir turistin ortalama 5,44 ton karbon salımına neden olduğunu gösteriyor.

Karın erimesini hızlandırıyor

Uzmanlara göre, turistler yalnızca karbon salımıyla değil, aynı zamanda vahşi yaşamı rahatsız ederek, hassas bitki örtüsünü zedeleyerek ve istilacı türler ile hastalıkların yayılma riskini artırarak da zarar veriyor. Ancak en tehlikeli etkinin, gemi motorları ve jeneratörlerden çıkan siyah karbon partikülleri olduğu belirtiliyor. Bu kurum parçacıkları karı koyulaştırıyor, yansıtma özelliğini düşürüyor ve daha fazla ısının emilmesine yol açıyor.

Çalışmanın yazarlarından Groningen Üniversitesi’nden Raul Cordero, turistlerin uğrak noktalarında karın daha hızlı eridiğini belirterek, “Tek bir turist yaklaşık 100 ton karın daha hızlı erimesine sebep olabiliyor” dedi. Ayrıca, bilimsel keşif gezilerinin etkisinin tek bir turistin bıraktığı etkinin on katına ulaşabildiği kaydedildi.

Önlemler ve eksiklikler

Antarktika Antlaşması çerçevesinde ağır fuel oil kullanımı yasaklanmış durumda. Birçok tur firması hibrit gemilere yönelirken, IAATO da iniş alanlarındaki yoğunluğu azaltmaya ve yaban hayatını korumaya yönelik önlemler alıyor. Ancak araştırmacılara göre bu adımlar yeterli değil. Fosil yakıt tüketiminin azaltılması ve yenilenebilir enerjiye geçişin hızlandırılması, kıtanın korunması için temel şart olarak öne çıkıyor.

Buzlu kıta, uzaktan bakıldığında hâlâ dokunulmamış gibi görünebilir; ancak bilim insanlarına göre, insan etkisi Antarktika’nın yüzeyinin altında buzları eritiyor. Çalışmada, “Bulgularımız, Antarktika’daki insan faaliyetlerinin yükünü hafifletmek için çok daha fazla çabaya ihtiyaç olduğunu gösteriyor” denildi.